Στη συζήτησή μας ο Αλέξανδρος Μιχαήλ, μιλά για μια τέχνη που δεν γίνεται για την τέχνη, αλλά για τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη να αντλεί από την τέχνη και η τέχνη από τον άνθρωπο, είναι μια αμφίδρομη σχέση, που καλύπτει μια αρχέγονη ανάγκη έκφρασης και επικοινωνίας, αλλά και της αποκάλυψης ενός βαθύτερου κόσμου, ο οποίος δεν βασίζεται στην τετράγωνη λογική και τον ανυψώνει, όπως εξηγεί.
O Αλέξανδρος Μιχαήλ επέστρεψε πριν λίγο καιρό από το Λονδίνο, όπου συμμετείχε ως ηθοποιός και ακροβάτης, στις παραστάσεις του English National Opera, με το οποίο συνεργάζεται τα τελευταία χρόνια. Ηθοποιός, performer, σκηνοθέτης και δάσκαλος υποκριτικής, βρίσκεται αυτό το διάστημα στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να διευθύνει τους κύκλους εργαστηρίων: «μύτη με μύτη- η τέχνη του κλόουν», 17 Φεβρουαρίου – 7 Απριλίου, που διοργανώνει το Θέατρο Τ, με αντικείμενο την τέχνη και την τεχνική του κλόουν και «Το σώμα της μάσκας», 2 Μαρτίου – 6 Απριλίου, στο πλαίσιο συνεργασίας του Θεάτρου Τ με το Κέντρο Παραστατικών Τεχνών Α4Μ, με αντικείμενο τη θεατρική μάσκα, τη δυναμική της συναισθηματικής έκφρασης και της κινησιολογικής ενσυναίσθησης , μέσα από τη μελέτη και τον αυτοσχεδιασμό.
Το 2016 ήταν νομίζω η χρονιά του. Πριν από την πρόσφατη εμφάνισή του με το English National opera, προηγήθηκε η performance του στο AS ONE+MAI (Marina Abramovic Institute) στο Μουσείο Μπενάκη, ως ένας από τους 21 Έλληνες καλλιτέχνες, που επιλέχθηκαν από τους NEON+ΜΑΙ (Marina Abramovic Institute) για να παρουσιάσει δουλειά του στο AS ONE στο Μουσείο Μπενάκη, μία από τις μεγαλύτερες διοργανώσεις για την performance στην Ευρώπη. Τίτλος της performance “Η Αιώνια Φωτιά Που Μέσα Τους Καίει Και Τους Φωτίζει”, όπου για έξι συνεχόμενες ημέρες, επί οκτώ ώρες την ημέρα, κουβαλούσε σάκους με άμμο από τη μία μεριά του δωματίου στην άλλη. Μια φαινομενικά άσκοπη και επαναλαμβανόμενη δράση που έθετε σε δοκιμασία τα όρια της σωματικής αλλά και της ψυχικής του αντοχής.
Η διαδικασία επιλογής των καλλιτεχνών, με κατάθεση portofolio 400 υποψηφίων και στη συνέχεια συνέντευξη από τους 40 από αυτούς να παρουσιάσουν, μέσα σε διάστημα τριών ημερών, μια πρόταση performance βασισμένη σε μια υλοποιήσιμη ιδέα, για να επιλέξουν τελικά 21, δίνει την πλήρη εικόνα της οργάνωσης και του συντονισμού της διοργάνωσης και την ξεκάθαρη ματιά της Marinas Abramovic, που λειτουργούσε ανεπηρέαστη από ταμπέλες και ονόματα, προσφέροντας μια ανεκτίμητη ευκαιρία σε νέους καλλιτέχνες, ανοιχτή σε κάθε πρόταση που θα τις «μιλούσε», είναι παράδειγμα προς μίμηση, όπως υποστηρίζει.
Είναι δε η τρίτη φορά, που συνεργάζεται με το English National Opera, μετά τις συνεργασίες που προηγήθηκαν το 2010 και το 2014. Για τις ανάγκες της συγκεκριμένης παράστασης, «Αλιείς μαργαριταριών» του George Bizet, εκτός άλλων χρειάστηκε να διαχειριστεί και να ξεπεράσει την υψοφοβία που έχει, μια που για τις ανάγκες του ρόλου του έπρεπε να αιωρείται από ύψος 10μ, αφού η σκηνή ήταν ο βυθός στον οποίο κολυμπούσε. Η κρίση πανικού που έζησε στην πρώτη πρόβα, ήταν ακόμη μια πρόκληση να ξεπεράσει τον εαυτό του και να υπηρετήσει μια τέχνη που αγαπά και προσφέρει ένα ανεξάντλητο πεδίο εξέλιξης. Η συχνές επισκέψεις του και η παραμονή μου στην Αγγλία, με αφορμή συνεργασίες με τους Mark Storor, Penny Woolcock, Andrew Dawson, Station House Opera κ.α., είναι ιδιαίτερα αναζωογονητικές από κάθε άποψη, όπως λέει, αφού επιστρέφει με νέα ερεθίσματα και εικόνες, που δίνουν άλλη οπτική για τα πράγματα, ανοίγοντας νέους δρόμους έκφρασης , σκέψης, δημιουργίας.
Με σπουδές Σωματικού Θεάτρου και Θεάτρου της Επινόησης στο London International School of Performing Arts (με την παιδαγωγική του Λεκόκ) και Σύγχρονη Performance στο Brunel Univerity επίσης στο Λονδίνο, έχει την προσωπική του προσέγγιση, όσον αφορά στη διδασκαλία, αφού διδάσκει υποκριτική στους πρωτοετείς σπουδαστές της Ανώτερης Δραματικής Σχολής «Ανδρέας Βουτσινάς», με εξαίρεση αυτή τη χρονιά λόγω των υποχρεώσεών του στο εξωτερικό. Τον εκπλήσσει η διαπίστωση, πως νέοι άνθρωποι προσεγγίζουν ακόμη το θέατρο και την τέχνη γενικότερα, με τη λογική περασμένων δεκαετιών, κολλημένοι σε ξεπερασμένες φόρμες και μια σοβαροφάνεια άνευ λόγου και αιτίας. Λείπει συχνά ο δημιουργικός ηθοποιός και αυτό μπορεί να το καλλιεργούν και κάποιοι δάσκαλοι και σκηνοθέτες, οι οποίοι λειτουργούν απέναντι στους ηθοποιούς με απόλυτο τρόπο και προσταγές, που δεν δέχονται αντιρρήσεις, χωρίς να δίνουν χώρο στον ηθοποιό να δημιουργήσει.
Υποστηρίζει, πως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο ηθοποιός είναι καλλιτέχνης, ο οποίος έχει ανάγκη από καθοδήγηση, υποστήριξη και τροφοδότηση, που θα τον κάνει να ανακαλύψει ο ίδιος τον άνθρωπο πίσω από τον ρόλο στο σύνολό του, αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό και το αντίθετο, λειτουργώντας από μέσα προς τα έξω και αντίστροφα, σε μια διαρκή αναζήτηση και εγρήγορση, που θα απελευθερώσει τη δυναμική του. Σκηνοθέτες και δάσκαλοι, έχουν υποχρέωση να έχουν συνεχή σχέση με το υλικό τους, την πρώτη τους ύλη που είναι οι ηθοποιοί και χέρι-χέρι να τους οδηγήσουν στο ξέφωτο που θα απλωθεί μπροστά τους, ακολουθώντας την πορεία της δημιουργικής διαδικασίας.
Θεωρεί πως, είναι καιρός να αντιληφθούμε στην Ελλάδα, πως η κακώς εννοούμενη «εθνική κουλτούρα» και η πεποίθηση ότι είμαστε το κέντρο του κόσμου, λειτουργεί ανασταλτικά στη δημιουργία και ανακυκλώνει συχνά ξεπερασμένες πρακτικές και θεωρήσεις.
Στη λέξη κλόουν η πρώτη λέξη που έρχεται στο μυαλό όλων είναι το τσίρκο. Πόσο σχέση έχει όμως αυτό, με ότι θα διδάξει στο εργαστήριο «μύτη με μύτη»; Σίγουρα απέχει πολύ, όπως λέει. Είναι μια δύσκολη τέχνη και τεχνική, που αποτελεί μεγάλο εφόδιο για την κατάρτιση ενός ηθοποιού όποιο είδος θεάτρου κι αν επιλέγει να υπηρετήσει. Καλείσαι άσχετα με το αν έχεις σχεδιάσει μια βασική δομή για αυτό που θα παρακολουθήσει ο θεατής, να αφουγκραστείς το κοινό να συνδιαλλαγείς και να αλληλεπιδράσεις με αυτό. Αυτό απαιτεί να είσαι πάντα ανοιχτός, να αποκωδικοποιείς την κοινωνία, τον άνθρωπο, τον εαυτό σου μέσα από εσωτερικές διαδικασίες σε άμεσο χρόνο. Ζώντας και αξιοποιώντας τον παρόντα χρόνο, με ένα τρόπο ποιητικό και ρεαλιστικό ταυτόχρονα και βγαίνοντας από τις γνωστές φόρμες ερμηνείας, εισπράττεις την αλήθεια που σε περιβάλει και να τη «φτύνεις» στον κόσμο, τρυπώνοντας στο υποσυνείδητό του. Χρειάζεται εκπαίδευση, αλλά και αυτοσχεδιασμός, έχοντας ένα μεγάλο φάσμα αναφορών κωμωδία, τραγωδία και ποίηση, είναι μερικές από της όψεις αυτής της μεγάλης τέχνης. Στο Θέατρο Τ, έχοντας συναντήσει ανθρώπους με όραμα και σεβασμό για το καλό θέατρο, όπου του παρέχεται κάθε δυνατή υποστήριξη, να μοιραστεί αυτή τη γνώση με τους συμμετέχοντες του εργαστηρίου.
O Giovanni Fusetti αναφέρει για τη μάσκα: «Καλύπτοντας τις εκφραστικές δυνατότητες του προσώπου, η μάσκα αμβλύνει τις κινήσεις του ηθοποιού και όλα επιστρέφουν στο σώμα, προσφέροντάς του μια τελείως διαφορετική αίσθηση του χώρου, της σκηνικής του παρουσίας και της δραματικής του έκφρασης»
“Το σώμα της μάσκας” είναι ένα εργαστήριο, που όπως λέει ο Αλέξανδρος Μιχαήλ στη συζήτησή μας, οι συμμετέχοντες μέσα από τον αυτοσχεδιασμό ζωντανεύουν, διαφορετικές μάσκες (Ουδέτερη μάσκα, μάσκες αντικείμενα, μάσκες larval), μέσα από ένα ταξίδι αυτογνωσίας και ενσυναίσθησης, αφού ανακαλύπτουν με το σώμα τους καινούριες δυναμικές και νέα εκφραστικά μέσα, αναπτύσσοντας δεξιότητες εμψύχωσης της κάθε μάσκας που προτείνει το δικό της φάσμα, σώμα, τρόπο και σύνολο δυνατοτήτων. Ανοίγει το σώμα και η ψυχή, σε μια λυτρωτική επικοινωνία, με το μέσα και το έξω, που είχαμε προαναφέρει. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν, ότι και στα δύο εργαστήρια συμμετέχουν συνήθως εκτός από ερασιτέχνες και επαγγελματίες καλλιτέχνες και εκπαιδευτικοί.
Η σκηνοθετική του δουλειά «ΚΟΜΜΑΤΙ ΓΙΑ 2», έχει βραβευτεί και πάντα βρίσκει χρόνο μέσα στο πρόγραμμά του, για νέα σκηνοθετικά project μικρής ή μεγάλης εμβέλειας. Η παράσταση αυτή, όπως εξηγεί, βασίστηκε σε δική του ιδέα και είχε ως θέμα τις ανθρώπινες σχέσεις, όπως διαμορφώνονται ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα, τη δυναμική τους ,το φάσμα και τις διακυμάνσεις τους. Σχέσεις που περνάνε από τη φιλία, στον έρωτα, στην εξουσία, στην χειραγώγηση και ότι άλλο ανθρώπινο, αποδεικύοντας για μια ακόμη φορά, πως οι παραστάσεις του ξεκινούν πάντα από έναν προβληματισμό, σε σχέση με την κοινωνία και τον άνθρωπο.
Αυτό το διάστημα, δουλεύει στην Καστοριά, πάνω σε ένα project, που αφορά τους κατοίκους της περιοχής και τη σύνδεση με τον τόπο τους. Tου αρέσει, όπως λέει, να δουλεύει με κοινότητες και τον ενδιαφέρουν παραστάσεις, η οποίες βασίζονται σε αποτελέσματα τέτοιου είδους ερευνών, που εμπεριέχουν όλα τα ανθρώπινα συναισθήματα, σκέψεις και ανησυχίες από πρώτο χέρι. Μια ομαδική δημιουργική δουλειά, όπου οι συντελεστές καταθέτουν ως υλικό, τη δική τους μαρτυρία και αλλά και οπτική για τον τόπο τους, μέσα στο πλαίσιο που έχει καθορίσει. Παράλληλα έχουν συγκεντρωθεί προκειμένου να μελετηθούν και να επεξεργαστούν ερωτηματολόγια που έχουν απαντηθεί από κατοίκους.
Μιλά με θαυμασμό για τον Mark Storor και την συγκλονιστική η εμπειρία να δουλεύει μαζί του. Η πρώτη παράσταση performance, στην οποία συνεργάστηκαν, αφορούσε στο θέμα της νεφρικής ανεπάρκειας και όλα τα πεδία που επηρεάζει σε έναν άνθρωπο, από την ποιότητα ζωής ως τη θεώρησης του κόσμου. Η δεύτερη με τίτλο «The barometer of my heart» αφορούσε στο θέμα της στυτικής δυσλειτουργίας. Μετά από μεγάλη έρευνα των ιστορικών 60 ασθενών, παρακολούθησης της ζωής τους, συνεντεύξεις αλλά και φυσική παρουσία στις συνεδρίες των 59 από αυτούς με τους ψυχολόγους τους, με τη συγκατάθεσή τους, μεταμορφώθηκε για δύο μήνες μια κλινική σε παραστατικό χώρο. Ηθοποιοί, performer, εικαστικοί συγκλόνισαν τον κόσμο και ευαισθητοποίησαν το κοινό. Πολλοί δε από τους ασθενείς αυτούς δήλωσαν, πως αυτή η διαδικασία λειτούργησε καταλυτικά στη διαχείριση του προβλήματός τους.
Στην ερώτηση “Τι θα ευχόσουν στον εαυτό σου;” απαντά:
«Να μπορώ δουλεύω και να δημιουργώ, έχοντας τη δύναμη και την ελευθερία να θέτω τους δικούς μου όρους, χωρίς την αγωνία της επιβίωσης κι αυτό είναι κάτι που έρχεται δυστυχώς με την αναγνώριση, κάτι που για μένα δεν είναι αυτοσκοπός».
Πληροφορίες – Εγγραφές εργαστηρίων: 6976 82 31 22,
http://www.theatrot.gr/to-swma-tis-maskas/
http://www.theatrot.gr/myt%CE%B9-me-myti/
*Φωτογραφία εξωφύλλου Μαρία Μαυρίδου
