Η Κούβα τιμά σήμερα Κυριακή στη Σάντα Κλάρα μια από τις πιο θρυλικές μορφές της επανάστασης στη νήσο, τον αργεντινό κομαντάντε Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα, ο οποίος σκοτώθηκε πριν από 50 χρόνια, στον ανταρτοπόλεμο στη Βολιβία.
Στις τελετές, από τις οποίες θα απουσιάσει για πρώτη φορά ο Φιδέλ Κάστρο, που απεβίωσε στα τέλη του 2016, θα πρωτοστατήσει ο αδελφός και διάδοχός του στην προεδρία της χώρας Ραούλ Κάστρο, στην πόλη που βρίσκεται 300 χιλιόμετρα ανατολικά της κουβανικής πρωτεύουσας και όπου είναι θαμμένα τα λείψανα του επικεφαλής της επανάστασης της Κούβας και των συντρόφων του στα όπλα.
Κάτι ακόμη που σηματοδοτεί μια αλλαγή των καιρών: η απότιση φόρου τιμής στον Τσε καταγράφεται την ώρα που οι τελευταίες αριστερές οργανώσεις ανταρτών της Λατινικής Αμερικής, στην Κολομβία, είτε παρέδωσαν τα όπλα (FARC) είτε διεξάγουν ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις (ELN, μια οργάνωση που ιδρύθηκε το 1964 με έμπνευση, ακριβώς, τη δράση του Τσε).
Ο Ερνέστο Γκεβάρα εκτελέστηκε από έναν βολιβιανό στρατιώτη, σε ηλικία 39 ετών, την 9η Οκτωβρίου 1967, αλλά στην Κούβα η ημέρα του «ήρωα της επανάστασης» αυτού είναι η 8η Οκτωβρίου, η ημέρα της σύλληψής του σε μια απομακρυσμένη κοινότητα των Άνδεων.
Αύριο Δευτέρα θα γίνουν εκδηλώσεις τιμής στη Βολιβία, στις οποίες θα παραστούν τα παιδιά του Τσε που ζουν. Σε αυτές θα πρωτοστατήσει ο πρόεδρος Έβο Μοράλες, που υπενθύμισε αυτή την εβδομάδα πως ήταν η CIA εκείνη που «καταδίωξε, βασάνισε και δολοφόνησε» τον Τσε τους 11 μήνες του αντάρτικου στη Βολιβία.
Η σορός του αργεντινού, που είχε πεταχτεί σε έναν ομαδικό τάφο στη Βολιβία, ταυτοποιήθηκε πριν από 20 χρόνια, πριν επιστραφεί με τιμές στην Κούβα για μια επίσημη επικήδεια τελετή.
Από το 1997, πάνω από 4,7 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν επισκεφθεί το υπόγειο μαυσωλείο του Τσε πάνω από το οποίο δεσπόζει ένα επιβλητικό μπρούτζινο άγαλμά του στη Σάντα Κλάρα, όπου ο Γκεβάρα είναι για πολλούς κάτι σαν θετός γιος αφότου κατάφερε, τον Δεκέμβριο του 1958, μια νίκη αποφασιστικής σημασίας στον ένοπλο αγώνα εναντίον των στρατευμάτων του δικτάτορα Φουλχένσιο Μπατίστα (1952-1958).
Τις τελευταίες ημέρες ο Τύπος της Κούβας δημοσίευσε πολλά άρθρα και ειδικά αφιερώματα για τον Τσε. Στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση παίζουν εικόνες αρχείου και αποσπάσματα ομιλιών αυτού που θα γινόταν ο υπουργός Βιομηχανίας της πρώτης επαναστατικής κυβέρνησης της Κούβας.
Η εικόνα του Τσε συνεχίζει είναι πανταχού παρούσα στην Κούβα, ιδίως το γνωστότερο πορτρέτο του, η φωτογραφία που τράβηξε ο Αλμπέρτο Κόρντα κι έγινε αιώνιο σύμβολο της επανάστασης, στοιχείο της διακόσμησης αμέτρητων φοιτητικών δωματίων, ή, για κάποιους άλλους, ένα αντικείμενο τεράστιας εμπορικής αξίας.
Ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα γεννήθηκε τη 14η Ιουνίου 1928 στο Ροσάριο. Ήταν παιδί μιας ευκατάστατης οικογένειας της μεσαίας τάξης της Αργεντινής. Σπούδασε ιατρική κι αφού πήρε το πτυχίο του άρχισε να ταξιδεύει με ποδήλατο και μηχανή στη Λατινική Αμερική, όπου βρέθηκε αντιμέτωπος με τη μιζέρια των πιο στερημένων της ηπείρου, ιδίως των κοινοτήτων των ιθαγενών.
Το 1955 συναντά τον Φιδέλ Κάστρο, εξόριστο στο Μεξικό, κι εντάσσεται στις τάξεις των κουβανών επαναστατών που ετοιμάζονται για αντάρτικο εναντίον του δικτάτορα Μπατίστα. Δέκα χρόνια αργότερα, θα απομακρυνθεί από την Κούβα και τους Κάστρο για να δώσει νέες μάχες.
«Άλλες περιοχές του κόσμου ζητούν τη συνεισφορά των ταπεινών μου προσπαθειών», έγραψε ο Γκεβάρα το 1965 στον Φιδέλ Κάστρο, πριν αναχωρήσει για να προσπαθήσει να μεταλαμπαδεύσει τη φλόγα της επανάστασης αρχικά στην Αφρική. Έκλεισε εκείνο το γράμμα με μια φράση που θα έμενε στην ιστορία?«Hasta la victoria, siempre» («Ως τη νίκη, πάντα»). Ακολούθησαν μήνες «εξαφάνισής» του: αρχικά πήγε στο Κονγκό, όπου προσπάθησε ανεπιτυχώς να καθοδηγήσει μια ένοπλη επανάσταση, πριν γυρίσει στη Λατινική Αμερική για να εμπλακεί στο μοιραίο για τον ίδιο αντάρτικο της Βολιβίας.
