Γράφει ο Λεωνίδας Πουλιόπουλος
Μερικά από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Καστοριάς είναι αδιαμφισβήτητα, η γεωγραφική της θέση με το υγρό στοιχείο, η βυζαντινή της ιστορία με τις εκκλησίες, τα αρχοντικά της και τα νεοκλασικά ως αποτέλεσμα της απαράμιλλης τέχνης της οικονομίας της γούνας, το επιχειρηματικό δαιμόνιο αλλά και ο ατομισμός, οι λόγιοι, οι ευεργέτες και άλλοι πατριώτες μιας άλλης εποχής και τελευταία οι πληγές και το τέλος του τραγικού εμφυλίου πολέμου κλπ. Η λίμνη εκτός από οδός επικοινωνίας, οχυρό προστασίας και στοιχείο φυσικού κάλους, υπήρξε και μέσον βιοπορισμού, αφού παρείχε σε δύσκολες εποχές, όπως στην γερμανική κατοχή, τροφή σε πολλούς Καστοριανούς κατά την περίοδο της πείνας.
Η εύπορη αστική τάξη με τα αρχοντικά της την καθιέρωσε ως αρχόντισσα πόλη, η βυζαντινή εκκλησιαστική αρχιτεκτονική την καθιέρωσε ως βυζαντινή πόλη, η δε τέχνη της γούνας ήταν η αιτία της ραγδαίας ανάπτυξης(με ραγδαίες ανακατατάξεις στην αστική της τάξη) αλλά και ευμάρειας και άναρχης ανάπτυξης σε όλα τα επίπεδα. Αυτή η πόλη που παρείχε στους πολίτες της όλες τις προϋποθέσεις για μια ορθολογική ανάπτυξη με ένα επάγγελμα που άνθισε κυρίως μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο με πρωτόγνωρους ρυθμούς ανάπτυξης και μηδενική ανεργία, δυστυχώς σήμερα παρουσιάζει τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανεργίας, την ραγδαία μείωση του πληθυσμού και θα τολμούσα να έλεγα μία ανεξήγητη αδιαφορία (λόγω απαγοήτευσης;) των πολιτών της για το μέλλον αυτού του τόπου.
Σίγουρα μετά τους δύο πολέμους στην Καστοριά(κατοχή και εμφύλιος) έγιναν πάρα πολλά έργα, έτσι ώστε αν κάποιος, ο οποίος είχε φύγει από την Καστοριά την δεκαετία του ’50 και έρχονταν μετά από τριάντα ή πενήντα χρόνια, θα την χαρακτήριζε ως αγνώριστη ως προς το θετικότερο. Για εμάς όμως που ζούμε εδώ και βιώνουμε την καθημερινότητα έχουμε άλλη αντίληψη ως προς το τι έγινε τι δεν έγινε και τι έπρεπε να γίνει. Τώρα που το κυρίαρχο επάγγελμα της γούνας, ως βασική πηγή δημιουργίας πλούτου βιώνει μεγάλη κρίση, γίνεται απολογισμός και αναστοχασμός από όλους όχι για το τι έγινε, αλλά για το τι δεν έγινε. Τα λεγόμενα έργα βιτρίνας, ο καλλωπισμός της πόλης, τα τουριστικά καταλύματα, τα έργα υποδομής, το Εκθετήριο Γούνας, το ΤΕΙ Καστοριάς και πολλά άλλα έργα, δεν μπόρεσαν να αυξήσουν το εισόδημα(τοπικό ΑΕΠ), σε τέτοιο βαθμό που να αντικαταστήσει εκείνο που χάθηκε από την βιοτεχνία της γούνας. Οι δημοτικές αρχές κυρίως διαχειρίστηκαν τα χρήματα και τα προβλήματα και δεν ήταν σε θέση να δημιουργήσουν ΟΡΑΜΑ για την πόλη, το οποίο θα μετουσιώνονταν με έναν καλά μελετημένο στρατηγικό σχέδιο με στόχους όπως π.χ., την δημιουργία πνευματικού κέντρου, αξιόλογης βιβλιοθήκης, ιστορικού αρχείου, αξιοποίηση όλων των αρχοντικών, δημιουργία περισσοτέρων αθλητικών εκδηλώσεων, την αξιοποίηση του διεθνούς αεροδρομίου με απευθείας πτήσης από το εξωτερικό, προσέλκυση ευπόρων τουριστών, την ΜΗ απαξίωση του Εκθετηρίου Γούνας Καστοριάς-ΕΔΗΚΑα.ε., την διατήρηση της ποδοσφαιρικής ομάδας, και ένα σωρό άλλους επιμέρους στόχους που θα δημιουργούσαν τοπικό ΑΕΠ, το οποίο θα μπορούσε να αντισταθμίσει εκείνο που απωλέσθηκε από την οικονομία η την δραστηριότητα της γούνας.
Οι πολίτες στην πλειοψηφία τους ήταν πάντα φοβικοί ή άτολμοι σε ριζικές αλλαγές ή κινήσεις, όπως εκείνη του 1982 όπου η δημοτική ομάδα με επικεφαλής τον αρχιτέκτονα Νίκο Δόικο έχασε της εκλογές για λίγες ποσοστιαίες μονάδες, δεν υποστήριξε σθεναρά τις πτήσεις του ΕΔΗΚΑ.ΤΡΑΒΕΛ το 2003 και στις εκλογές του 2004 για μια ψήφο(μετοχή), δεν εκλέχθηκε για το ΔΣ της ΕΔΗΚΑ.α.ε. μια ομάδα με πρωτεργάτες πρώην προέδρους της ΕΔΗΚΑ και του Σ.Γ.Κ. όπως ο οικονομολόγος-γουναράς Αθανάσιος Βενέτης,(ένας από τους πρωτεργάτες της ίδρυσης της ΕΔΗΚΑ.αε), ο Νίκος Κατσογιάνης, Ντίνος Μαλεγγανος κ.α. που διεκήρυτταν την λογιστικοποίηση των πακέτων-προμηθειών και άλλες στρατηγικής σημασίας ενέργειες, προς όφελος όχι μόνο των μικρομεσαίων γουνοποιών, αλλά όλου του κλάδου και κατ’ επέκταση όλης της Καστοριάς. Έτσι ο κλάδος απαξιώθηκε και δεν μπόρεσε με την σύγκρουση διαφόρων μικροσυμφερόντων να δει τον επερχόμενο κίνδυνο της συρρίκνωσης του κλάδου.
Πολλοί λένε σήμερα ότι εάν στις δημοτικές εκλογές του 1982 κέρδιζε η Ομάδα Νίκου Δόικου η Πόλη θα είχε διαφορετική τύχη, όπως επίσης εάν το 2003-4 η διοίκηση της Ε.ΔΗ.ΚΑ. αε υιοθετούσε την πολιτική των πτήσεων από Κίνα και Ρωσία, ο κλάδος της γούνας και ο τουρισμός της Καστοριάς θα δημιουργούσε άλλες προοπτικές. Το να αναπολούμε όμως τα περασμένα δεν ωφελεί και πολύ. Το ζητούμενο είναι τώρα τι κάνουμε και αν μπορεί το υπάρχων πολιτικό και στελεχιακό δυναμικό των φορέων της Καστοριάς να εφαρμόσει στρατηγικές, που θα οδηγήσουν την περιοχή στην ανάπτυξη και όχι στην συρρίκνωση.
Ένα ερώτημα που γεννάται σε πολλούς είναι, γιατί οι επιτυχημένοι επιχειρηματίες δεν ασχολούνται με τα κοινά; Σήμερα πολλοί νέοι επιχειρηματίες έχουν τόσο την πείρα όσο και την μόρφωση για να ασχοληθούν με την διεκδίκηση ηγετικού ρόλου στα δημοτικά δρώμενα της πόλης. Δεν είναι κατανοητό, πως γίνεται να έχουμε πετυχημένους επιχειρηματίες-επαγγελματιες και πετυχημένους ακαδημαϊκούς συμπολίτες μας και να ασχολούνται με τα κοινά κυρίως άνθρωποι που δεν μας αξίζουν. (Εκτός λίγων εξαιρέσεων). Θα μου πείτε αφού στο παρελθόν υπήρξε ένας πετυχημένος ακαδημαϊκός συμπολίτης μας που δοκίμασε την τύχη του και εμείς τον απορρίψαμε, γιατί να δοκιμάσει και άλλος; Δυστυχώς στην χώρα μας η ρήση ΕΙΧΑΜΕ ΑΔΙΚΟ ΕΠΕΙΔΗ ΠΟΛΥ ΝΩΡΙΣ ΕΙΧΑΜΕ ΔΙΚΑΙΟ επανειλημμένα επιβεβαιώνεται. Οι άξιοι και οι έντιμοι δεν έχουν θράσος ενώ στους ανάξιους και ανεντιμους περισσεύει.
Στην Διοικητική Επιστήμη υπάρχει ένας όρος που λέγεται Εταιρική Διακυβέρνηση. Είναι μια φράση κλειδί για την σύγχρονη διακυβέρνηση όλων των συστημάτων, οργανισμών, δήμων, περιφερειών κλπ. Αυτό σημαίνει ότι όσες ικανότητες διοικητικές, πολιτικές, δημαγωγικές ή επικοινωνιακές και αν έχει κάποιος τοπικός άρχοντας ή κυβερνήτης, δεν επαρκούν αν δεν δημιουργήσει ένα επιτελικό σχήμα εμπειρογνώμων, σοφών ή όπως αλλιώς θέλει να το ονομάσει κανείς, το οποίο θα συμβουλεύει, θα προτείνει και γενικά θα λειτουργεί ως μια δεξαμενή σκέψης για στρατηγικής σημασίας αποφάσεις και όχι μόνο.
Εάν δεν γίνει αυτό τότε ο κάθε κυβερνήτης θα είναι καταδικασμένος, στην καλύτερη περίπτωση, να γίνει ένας απλά καλός διαχειριστής ενός συστήματος που θα φθίνει και θα αργοπεθαίνει ακολουθώντας τον κύκλο ζωής ενός προϊόντος που δεν ανανεώνεται ή διαφοροποιείται. Ο τρόπος λειτουργίας της Δημοκρατίας στην Αρχαία Αθήνα έχει πολλά να μας διδάξει, αλλά δυστυχώς δεν τολμάμε να εφαρμόσουμε στοιχεία της άμεσης δημοκρατίας αντί της κορεσμένης αντιπροσωπευτικής που σήμερα εφαρμόζουμε.
Ας ελπίσουμε ότι κάτι θα αλλάξει έστω και την τελευταία στιγμή και θα αφυπνισθούν οι πολίτες κάνοντας τις σωστές επιλογές εφόσον φυσικά υπάρξουν και σωστοί υποψήφιοι. Διαφορετικά η επιλογή θα γίνει βάσει της αρχαίας ρήσης που λέει ότι: Εκ δύο κακών (ή πολλών) το μη χείρον βέλτιστον.
