Δύο γυναίκες, ένας απών, κι ένας διαστημικός επιστήμονας απ΄το…«απώτατο σημείο της ανθρωπότητας» ήταν τα «Πρόσωπα και οι ιστορίες» που «έκλεψαν» τις…προβολές του πρώτου τριημέρου της 20ης επετειακής διοργάνωσης του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (2-11 Μαρτίου) κι έδωσαν τις δικές τους…«Οδηγίες χρήσεως» για τη Ζωή, όπως είναι και το «στίγμα» της φετινής διοργάνωσης (βασίζεται στο ομότιτλο εμβληματικό μυθιστόρημα του Γάλλου Ζορζ Περέκ).
Ήταν:
– η 90χρονη Ανιές Βαρντά που διεκδικεί το δεύτερο …Όσκαρ μέσα σε λίγους μήνες,
– η 62χρονη Σάρα Ντράιβερ που «αναπόλησε» μέσω της ταινίας της για τον ανατρεπτικό καλλιτέχνη Ζαν Μισέλ Μπασκιά την κοινοτική- κοινοβιακή Νέα Υόρκη της δεκαετίας του ’70 προτού «τα χρήματα αλλάξουν τις προσδοκίες και τα οράματα των ανθρώπων»,
– ο Δημήτρης Εϊπίδης -ιδρυτής ουσιαστικά του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης στην αναφορά του ονόματος του οποίου απ τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ Ορέστη Ανδρεαδάκη, η αίθουσα σείστηκε από τα χειροκροτήματα
– και ο 80χρονος σήμερα, διαστημικός επιστήμονας- ο ακαδημαϊκός Σταμάτης Κριμιζής που ως …«Voyager 3», «εκτοξεύτηκε» στην αίθουσα του «Ολύμπιον» το βράδυ του Σαββάτου φέρνοντας «αίσθηση» απ’ τον …διαστρικό χώρο όπου ταξιδεύουν εδώ και 40 χρόνια οι «Ταξιδευτές» (τα διαστημικά σκάφη «Voyager» για τη δημιουργία και την αποστολή των οποίων υπήρξε επικεφαλής ερευνητής της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας- ΝΑSA).
Έτσι, στο «πάρτυ» των εικοσάχρονων του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης, πρωταγωνιστές αναδείχτηκαν οι «νέοι» της…τρίτης ηλικίας.
«Road documentary», μελέτη χαρακτήρων, κολάζ ανθρώπινης μνήμης «hommage στη γαλλική Nouvelle Vague» ή απλώς -όπως η ίδια δηλώνει: «στις ταινίες μου πάντα ήθελα να κάνω τους ανθρώπους να δουν σε βάθος. Δεν θέλω να δείξω πράγματα, αλλά να τους δώσω την επιθυμία να δούν», η «έφηβη» γιαγιά του γαλλικού σινεμά -πιο «έφηβη» κι απ’ τον 33χρονο μονίμως διοπτροφόρο συν-σκηνοθέτη και συνοδοιπόρο της JR-, κατάφερε με τις τοιχογραφίες προσώπων (Visages) στη γαλλική επαρχία (Villages), να χαρίσει χαμόγελα αισιοδοξίας, κατανόησης, ενθουσιασμού, ελπίδας σε νέους και …μη σινεφίλ της εναρκτήριας βραδιάς.
«Πολύ λυπάμαι που δεν μπορώ να σας μιλήσω στα ελληνικά. Αν και ο πατέρας μου γεννήθηκε στην Ελλάδα και μάλιστα στη Θεσσαλονίκη, ποτέ δεν μας έφερε εκεί και ποτέ δεν μας έμαθε ελληνικά» έλεγε η Ανιές Βαρντά στο μαγνητοσκοπημένο της μήνυμα απ το Λος Άντζελες όπου περιμένει απόψε το… δεύτερο Όσκαρ της για τη συγκεκριμένη ταινία, και διηγήθηκε το πώς μαζί με τον JR και το «μαγικό του φορτηγάκι» γνώρισαν ένα μεγάλο μέρος της γαλλικής επαρχίας και τους ανθρώπους της μαζί με τις ιστορίες τους. «Ανθρώπους διαφορετικούς, ανθρώπους χωρίς εξουσία που είχαμε μόνο την επιθυμία να τους προσεγγίσουμε. Κάναμε διάλογο μαζί τους. Τους φωτογραφίσαμε και δημιουργήσαμε ένα συνδετικό κρίκο ανάμεσα σε αυτούς και σε εσάς».
Η Σάρα Ντράιβερ απ τον… πλανήτη «Νέα Υόρκη της δεκαετίας του΄70» και ο… «διαστρικός Έλληνας Ταξιδευτής» απ’ το Βροντάδο της Χίου
«Τα ψηφιακά μέσα μάς αποδιοργάνωσαν από την αίσθηση της κοινότητας, απ’ αυτό που μπορεί να πάρει ο ένας απ’ τον άλλον. Ας παρατήσουμε πλέον τα Iphones, τις πληροφορίες απ τον κυβερνοχώρο κι ας αρχίσουμε να μιλάμε… Χρειαζόμαστε όλοι ο ένας τον άλλον. Πώς να γράψεις ένα βιβλίο, αν δεν έχεις δει έναν πίνακα, πώς να μιλήσεις για τα εικαστικά αν δεν έχεις δει μια ταινία… Η τέχνη γεννιέται μόνο από επικαλυπτόμενους χώρους. Σήμερα ζούμε μια κατάτμηση των τεχνών» έλεγε χθες το βράδυ η σκηνοθέτης- επίσημη προσκεκλημένη του φεστιβάλ, Σάρα Ντράιβερ – αιώνια έφηβη- «ζωντανό “φάντασμα”» κι αυτή, της βίαια αλλά εκρηκτικά και δημιουργικά μεγαλωμένης γενιάς των «sex, drugs and… ART» στη Νέα Υόρκη του Ζαν -Μισέλ Μπασκιά- του νεαρού εικαστικού (1960-1988).
«Αν σήμερα ζούσε ο ιδεολογικά και πρακτικά άστεγος SAMO (ο “ήρωας” της 78λεπτης ταινίας της με θέμα τη σύντομη ζωή και δημιουργία του “ενοχλητικού”, “δύστροπου”, “υπέροχου” -όπως τον χαρακτήρισε “Boom for Real the Late Years of Jean-Michel Basquiat”- της 78λεπτης ταινίας της) είπε: Όλοι είμαστε παιδιά της εποχής και του τρόπου ζωής μας. Τότε, ήταν αλλιώς, μετά ήρθε ο Ρήγκαν, οι τιμές των ακινήτων έφτασαν στα ύψη, τα πολλά χρήματα άλλαξαν την πορεία των ανθρώπων, τις προσδοκίες, τα οράματά τους… Σήμερα ο κόσμος της τέχνης θέλει να πουλήσει τον καλλιτέχνη. Κι ο Μπασκιά… φλεγόταν. Ήθελε να “πουληθεί” αλλά με τους δικούς του όρους. Η μόνη λύση για σήμερα είναι οι… παρέες, οι κοινότητες των καλλιτεχνών. Ο Μπασκιά και σήμερα να ζούσε θα είχε τραβήξει την προσοχή όλων εξαιτίας -όχι τόσο των εικαστικών του προτάσεων- αλλά της προσωπικότητάς του και κυρίως των λέξεων που χρησιμοποιούσε. Αυτό ήταν ο Μπασκιά, οι Λέξεις του», ήταν οι… λέξεις της Σάρα Ντράιβερ, όταν στη διάρκεια ανοιχτής συζήτησης με το κοινό στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Β1, Λιμάνι) της ζητήθηκε να μιλήσει για την εποχή- σκηνικό ζωής του νεαρού -άστεγου καλλιτέχνη Ζαν Μισέλ- Μπασκιά με αφορμή την ταινία ντοκιμαντέρ της «Αληθινή έκρηξη: Η ύστερη εφηβεία του Ζαν-Μισέλ Μπασκιά», που προβάλλεται σήμερα και αύριο στο 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης («Ολύμπιον» 4/3, 20.30 και «Τορνές» 5/3, 18.00).
«Ήταν κάτι σαν αρχαιολογική ανασκαφή του υλικού… Ήταν εξάλλου νέος- όλοι ήμασταν νέοι κάποτε… χωρίς συμβιβασμούς. Και, όχι δεν ήταν καλλιτέχνης γκράφιτι. Εκείνος έγραφε λέξεις. Δεν ήταν καθόλου αφελής ήταν πολύ φιλόδοξος. Επαναξιολογείται η περίοδος εκείνη σήμερα…» μονολογούσε σχεδόν η Σάρα Ντράιβερ, ηθοποιός και σκηνοθέτις, -γέννημα κι αυτή της ίδιας «έκρηξης» – της ίδιας εποχής – «ιέρεια» σήμερα του ανεξάρτητου σινεμά που υπογράφει τις παραγωγές του συνεργάτη και συντρόφου της Τζιμ Τζάρμους, και… «Θα ήθελα -έλεγε- να κάνω πλέον μια σειρά από ταινίες- δοκίμια- πορτρέτα διάφορων καλλιτεχνών για την εξαιρετική αυτή εποχή αλλά… υπάρχουν πλέον σοβαρά προβλήματα στη χρηματοδότηση».
Κι ένας τρίτος «ταξιδευτής» στη σκηνή του «Ολύμπιον»
«Οἵτινές ποτ’ ἔστε χαίρετε! Εἰρηνικῶς πρὸς φίλους ἐληλύθαμεν φίλοι». («Χαίρετε, όποιοι κι αν είστε! Ήρθαμε ειρηνικά ως φίλοι σε φίλους»).
Με το αρχαιοελληνικό κείμενο -μέρος του περιεχομένου του «χρυσού δίσκου» των διαστημοπλοίων Voyager II, με το οποίο η ανθρωπότητα «χαιρετίζει» τους…τυχόν εξωγήινους τους οποίους …ίσως συναντήσει στη διάρκεια του αέναου ταξιδιού τους στον διαστρικό χώρο που ξεκίνησε πριν 40 χρόνια) χαιρέτησε τους εκατοντάδες θεατές του «πλανήτη Φεστιβάλ και κινηματογράφος» ο 80χρονος και επι 47χρόνια ενεργός επιστήμων Σταμάτης Κριμιζής- ο διαστημικός επιστήμων της NASA απ το Βροντάδο της Χίου.
Όσο για το δικό του μήνυμα στον «πλανήτη φεστιβάλ» και τους ανθρώπους του; Σαν το Voyager- «ένα μπουκάλι κι αυτό που ταξιδεύει καταμεσής του ωκεανού, μεταφέροντας ένα μήνυμα που στέλνει η ανθρωπότητα στο αχανές σύμπαν, το οποίο θα συνεχίσει να υπάρχει και να ταξιδεύει ακόμη και μετά το τέλος του ανθρώπινου πολιτισμού» (όπως είπε):
– «Η θρησκεία οφείλει να διαχωριστεί δια παντός από την επιστήμη και ορισμένα φαινόμενα οφείλουν να ερμηνεύονται μέσα από τη λογική και όχι με το τέχνασμα του από μηχανής θεού. Έκτοτε, κάθε φορά που το ανθρώπινο μυαλό κατορθώνει να κατανοήσει λίγο πιο ξεκάθαρα το πώς λειτουργεί η φύση, προκύπτει μια νέα δυναμική που συνεισφέρει στην πρόοδο του πολιτισμού»,
– «Όσο η Ελλάδα διώχνει στο εξωτερικό τα “παιδιά της” και δεν επενδύει στην επιστήμη και την έρευνα είναι καταδικασμένη να υποθηκεύει το μέλλον της…»
– Και όσο για τον εποικισμό του Αρη; «Όνειρο θερινής νυκτός για τα επόμενα …χιλιάδες χρόνια. Ας διατηρήσουμε «ζωντανή» αυτήν τη …μπλε κουκίδα φωτός να αρμενίζει στον διαστρικό χώρο…
Ο Σταμάτης Κριμιζής ήταν καλεσμένος του 20ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ με αφορμή την ειδική προβολή του ντοκιμαντέρ «Το απώτατο σημείο της ανθρωπότητας» της Ιρλανδής φυσικού -μαθηματικού και οπερατέρ Έμερ Ρέινολντς.
ΑΠΕ
