Αγαπημένη συνήθεια πολλών ανθρώπων είναι η πόση αλκοόλ που περιέχεται σε οινοπνευματώδη ποτά. Με τον όρο “αλκοόλ” αναφερόμαστε στην ουσία που στην επιστήμη της χημείας και της φαρμακευτικής ονομάζεται αιθυλική αλκοόλη. Στη φαρμακολογία η αιθυλική αλκοόλη ανήκει στην κατηγορία των φαρμάκων
Με τον όρο φάρμακο χαρακτηρίζουμε κάθε ουσία χημικής η φυσικής προέλευσης που μπορεί να αλλάξει τις βιοχημικές και φυσιολογικές λειτουργίες ιστών ή οργανισμών. Τα φάρμακα περιέχουν πλήθος χημικών και φυσικών ουσιών (οι πρώτες παράγονται από χημικές διεργασίες που λαμβάνουν μέρος σε ειδικά εργαστήρια ενώ οι δεύτερες απαντώνται αυτούσιες και ανεπεξέργαστες στο φυσικό περιβάλλον και σε έμβια όντα). Ως φάρμακο η ιατρική ορίζει την κάθε ουσία που έχει τη δυνατότητα να προλάβει, να διαγνώσει ή να θεραπεύσει μια νόσο ή ακόμα να ενισχύσει τη σωματική και ψυχική ευεξία.
Μεγάλης σημασίας και σημαντική κατηγορία φαρμάκων είναι τα λεγόμενα «κατασταλτικά» Τα φάρμακα αυτά διακόπτουν μόνιμα ή προσωρινά ή ακόμα μειώνουν τις φυσιολογικές λειτουργίες του κεντρικού νευρικού συστήματος. Τo ΚΝΣ συμπεριλαμβάνει δύο όργανα, τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό.
Η αιθυλική αλκοόλη είναι μία ουσία που μετά τη λήψη της καταλήγει (ένα μέρος της) με την κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο, επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό τις φυσιολογικές λειτουργίες του. Η αιθυλική αλκοόλη για να καταλήξει στον εγκέφαλο διαπερνά μια «μεμβράνη» που βρίσκεται στο κάτω μέρος της κεφαλής και ονομάζεται αιματοεγκεφαλικός φραγμός. Εκτός του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, η αιθυλική αλκοοόλη διαπερνά και τον πλακούντα, με αποτέλεσμα να μπορεί να επηρεαστεί η υγεία της μητέρας και η ομαλή ανάπτυξη του εμβρύου.
Ένα οινοπνευματώδες ποτό μετά την κατανάλωσή του καταλήγει στο στομάχι όπου και απορροφάται το 20% της αιθυλικής αλκοόλης που περιέχει. Παρουσία τροφής πλούσιας σε λιπαρά, η απορρόφηση της αιθανόλης επιβραδύνεται. Αντίθετα, το νερό αυξάνει το ρυθμό απορρόφησής του. Το υπόλοιπο 80% της αιθανόλης που δέχεται ο οργανισμός, απορροφάται από το λεπτό έντερο. Το όργανο που μεταβολίζει (διασπά) την αιθανόλη σε απλούστερα συστατικά, είναι το ήπαρ. Το 90% της αιθυλικής αλκοόλης αποβάλλεται μέσω των νεφρών και της ούρησης ενώ ένα 10% αποβάλλεται αναλλοίωτο από τους πνεύμονες, το δέρμα και τα κόπρανα.
Τα μέγιστα επίπεδα αιθανόλης στο αίμα παρατηρούνται 30-60 λεπτά μετά τη λήψη της. Στις γυναίκες παρατηρείται μεγαλύτερη συγκέντρωση αιθυλικής αλκοόλης στο αίμα σε σύγκριση με τον αντρικό πληθυσμό.
Όταν καταναλώνουμε ένα αλκοολούχο ποτό, το ποσό της αλκοόλης που καταλήγει στον εγκέφαλο ενώνεται με συγκεκριμένους υποδοχείς του, με συνέπεια να μειώνεται η ταχύτητα μετάδοσης των μηνυμάτων μεταξύ των νευρικών κυττάρων και να επιβραδύνεται η λειτουργία του. Το αποτέλεσμα είναι να νιώθουμε ήρεμοι ενώ ταυτόχρονα δημιουργείται αίσθημα κόπωσης στον οργανισμό. Αυτός είναι ο λόγος που όσο περισσότερο πίνει κανείς ,τόσο λιγότερα θυμάται όταν περάσει η επήρεια του αλκοόλ. Η αιθανόλη προκαλεί την παραγωγή διεγερτικών ουσιών και πιο συγκεκριμένα της αδρεναλίνης, της νοραδρεναλίνης και της κορτιζόλης. Η αύξηση των επιπέδων των συγκεκριμένων ουσιών στον οργανισμό πέραν του φυσιολογικού, προκαλούν υπερδιέγερση του ατόμου και οξύνουν της αίσθηση του ήχου και του φωτός μέσω της αυξημένης οξυγόνωσης του εγκεφάλου.
Η τοξίκωση είναι το αποτέλεσμα της λήψης υπέρμετρης λήψης αιθανόλης με άμεσες συνέπειές τη διαταραχή της συνείδησης, της γνωστικής ικανότητας, της κρίσης και εμφανίζονται υπέρμετρη αυτοπεποίθηση, αυξημένη σεξουαλική επιθυμία αλλά με μειωμένη σεξουαλική ικανότητα, ελλιπής διαχείριση των συναισθημάτων, της συμπεριφοράς και άλλων ψυχοφυσιολογικών αντιδράσεων. Τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου. Όλα αυτά με την προϋπόθεση ότι δεν έχουν προκληθεί σοβαρές βλάβες σε ιστούς και όργανα του οργανισμού με πιο συχνή τη μετάβαση στο στάδιο της κωματώδους κατάστασης. Ενδείξεις μια κατάστασης «τοξίκωσης» είναι η ερυθρότητα του προσώπου, η υπερκινητικότητα, η ευφορία, η φλυαρία, η κακή άρθρωση, η ασταθής βάδιση, οι μειωμένες αντιδράσεις, η αναισθησία και ο λήθαργος. Φυσικά η τοξίκωση εξαρτάται από τον τύπο και την ποσότητα της αλκοόλης που καταναλώθηκε.
Ακραίες εκδηλώσεις που φανερώνουν το λεγόμενο «ανακάτεμα» ποτών ή λήψη υπερβολικής ποσότητας αλκοόλης είναι η κωματώδης κατάσταση, οι σπασμοί, η εισρόφηση εμεσμάτων και οι τραυματισμοί εξωτερικών σημείων του σώματος.
Η παθολογική τοξίκωση που εμφανίζεται στους αλκοολικούς, περιλαμβάνει πιο εξειδικευμένα χαρακτηριστικά συμπτώματα, μετά τη λήψη δυσανάλογα μικρής ποσότητας αλκοόλ. Μερικά εξ’ αυτών και τα πιο άμεσα χρονικά, είναι η βίαιη και επιθετική συμπεριφορά, η μανία καταδιώξεως, η αμνησία και ο πολύωρος ύπνος. Τα συμπτώματα αυτά σε συνδυασμό με πλήθος άλλων μακροπρόθεσμων συνεπειών, είναι ενδείξεις ικανές να δημιουργήσουν υπόνοιες, ώστε μια κατάσταση να χαρακτηριστεί ως χρόνια και παθολογική. Οι ενδείξεις αυτές μπορούν να εκτιμηθούν και να αξιολογηθούν με βεβαιότητα μόνο από ειδικούς γιατρούς ( ψυχιάτρους και νευρολόγους) όπως επίσης και από ψυχολόγους.
Ο εθισμός στο αλκοόλ είναι μια άκρως επικίνδυνη για την υγεία του οργανισμού νόσος που περιλαμβάνει την επαναλαμβανόμενη επιθυμία με ψυχαναγκασμό για κατανάλωση αλκοολούχων ποτών. Το εθισμένο άτομο είναι αποφασισμένο να εξασφαλίσει με κάθε μέσο την «πόση» αλκοολούχου ποτού. Σε περίπτωση που δεν καταφέρει να εξασφαλίσει τη «δόση» του, εκδηλώνει ορισμένα συμπτώματα στέρησης όπως για παράδειγμα η σύγχυση, ο αποπροσανατολισμός, οι παρανοϊκές ιδέες, οι ψευδαισθήσεις, οι παραισθήσεις, η κατάθλιψη, ο πονοκέφαλος, η υπερθερμία, η νευρικότητα, ο τρόμος, η εφίδρωση, η ταχυκαρδία, η υπέρταση. Η εμφάνιση των συμπτωμάτων αυτών σε άτομα που κάνουν συχνή και υπέρμετρη χρήση αλκοολούχων ποτών δεν είναι σε καμία περίπτωση αποδείξεις μιας παθολογικής κατάστασης εθισμού στη συγκεκριμένη ουσία, ωστόσο είναι ικανά να δημιουργήσουν υπόνοιες. Ο χαρακτηρισμός μιας κατάστασης ως παθολογικής όπως προείπαμε, μπορεί να αξιολογηθεί μόνο από εξειδικευμένους επιστήμονες που διαθέτουν την ικανότητα να κρίνουν και να αξιολογούν τεκμηριωμένα, την απουσία ή παρουσία μιας πιθανής και υποκείμενης νόσου.
Πως λειτουργεί η αιθανόλη στον οργανισμο.
Η κατανάλωση αιθανόλης ενισχύει την επιλεκτική μνήμη. Το αλκοόλ βοηθά στο να απωθούμε τις κακές αναμνήσεις και να συγκρατούμε τις καλές, μόνο όμως όσο είμαστε υπό την επήρειά του. Συχνή και υπερβολική χρήση αλκοολούχων ποτών εξασθενούν τη μνήμη, και μειώνουν τις γνωστικές ικανότητες όπως η ικανότητα μάθησης, η πολύπλοκη σκέψη και ελαττώνουν το χρόνο αντίδρασης σε ερεθίσματα. Φράσουν τα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου με συνέπεια τη μειωμένη οξυγόνωση και ελλιπή θρέψη των νευρικών κυττάρων που είναι υπεύθυνα για την ομαλή λειτουργία του. Η μειωμένη απορρόφηση των βιταμινών του συμπλέγματος Β παρεμποδίζει τη φυσιολογική ανάπτυξη των εγκεφαλικών κυττάρων. Η κατάσταση γίνεται σαφώς πιο σοβαρή σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες καθώς ο εγκέφαλος δεν έχει προλάβει να αναπτυχθεί.
Η αυξημένη κατανάλωση αιθανόλης οδηγεί στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης και των τριγλυκεριδίων του αίματος και εξασθενούν τη λειτουργία του καρδιακού μυός. Κατά συνέπεια αυξάνονται οι πιθανότητες αγγειακών-εγκεφαλικών και καρδιακών επεισοδίων. Μια μικρή εξαίρεση αποτελεί η κατανάλωση μικρής ποσότητας κόκκινου κρασιού που αυξάνει την HDL («καλή» χοληστερίνη) και μειώνει την LDL («κακή χοληστερίνη») λόγω των αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχει. Ένα επιπρόσθετο όφελος που προέρχεται από την πόση μικρής ποσότητας κόκκινου κρασιού (1-2 ποτήρια 100ml) είναι ότι βοηθά στην πρόληψη δημιουργίας θρόμβων στα αγγεία με συνέπεια τη μείωση της πιθανότητας απόφραξής τους.
Γυναίκες που καταναλώνουν συχνά και σε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ, έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού λόγω της αύξησης των επιπέδων των οιστρογόνων στο αίμα.
Άλλες μορφές καρκίνου που πλήθος μελετών συνδέουν με την υπέρμετρη και συχνή χρήση αλκοολούχων ουσιών και αφορούν το γενικό πληθυσμό, είναι αυτές του στομάχου, του στόματος, του λάρυγγα, του προστάτη, του ήπατος (συκωτιού). Στο ήπαρ μπορεί να εμφανιστεί σαν πρώτο στάδιο κίρρωση, μια μη αναστρέψιμη κατάσταση ενώ στο στομάχι δύναται να εμφανιστούν γαστρίτιδες και γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Στον προστάτη αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης καλοήθους υπερπλασίας. Επιπλέον η αιθανόλη μεταβάλλει τη χλωρίδα και αλλάζει το ph της στοματικής κοιλότητας με συνέπεια τη συχνή εμφάνιση φλεγμονών (ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα, τερηδόνα). Η εμφάνιση τερηδόνας συνδέεται επίσης με την αύξηση της συγκέντρωσης των υδατανθράκων (περιέχονται σε μεγάλες ποσότητες στα αλκοολούχα ποτά) στο στόμα.
Τα οστά δεν απορροφούν την ποσότητα ασβεστίου που απαιτείται για την φυσιολογική ανάπτυξη και διατήρησή τους, με κίνδυνο την πρόωρη εμφάνιση οστεοπόρωσης και την μειωμένη ικανότητα ανάπλασής τους σε έκτακτες καταστάσεις όπως είναι τα κατάγματα.
Η χρόνια πόση οινοπνευματωδών ποτών φαίνεται να έχει σημαντική επίδραση στη λειτουργία του παγκρέατος που είναι υπεύθυνο για την παραγωγή ορμονών και ενζύμων ζωτικής σημασίας.
Το αλκοόλ αναγκάζει την επιδερμίδα να «γερνάει» πρόωρα και να εμφανίζεται με θαμπή όψη και ξηρότητα. Αυτό οφείλεται στην αφυδάτωση που προκαλεί. Επίσης τα συμπτώματα της ψωρίασης που είναι μια χρόνια, αυτοάνοση και φλεγμονώδης νόσος του δέρματος, βρίσκονται συχνότερα σε έξαρση σε άτομα που καταναλώνουν συχνά ή μεγάλες ποσότητες αλκοολούχα ποτά.
Ένα ακόμα όργανο που επηρεάζεται από την παρουσία αυξημένης ποσότητας αλκοόλης στον οργανισμό, είναι το πάγκρεας. Το πάγκρεα είναι ένας αδένας που παράγει ένζυμα (πρωτεΐνες) απαραίτητα για την πέψη των τροφών. Η οξεία παγκρεατίτιδα είναι μια φλεγμονή που μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και 1-2 ώρες μετά την πόση ποτών με αλκοόλ. Η χρόνια παγκρεατίτιδα είναι η καταστροφή των κυττάρων του παγκρέατος και αποτελεί μια σοβαρή νόσο, που επηρεάζει την πέψη των τροφών άρα και τη σωστή αξιοποίησή τους από τον οργανισμό
Τέλος το αλκοόλ επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη γονιμότητα αντρών και γυναικών. Σύμφωνα με πλήθος ερευνών ακόμη και η μικρή κατανάλωση αλκοόλ δύναται να μειώσει σημαντικά την πιθανότητα μιας φυσιολογικής ή ακόμα και μιας εξωσωματικής γονιμοποίησης. Οι πιθανότητες μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις αγγίζουν τα όρια του 25% στην πρώτη περίπτωση και του 30% στη δεύτερη.
Οι ποσότητες της αλκοόλης που φαίνεται ότι δεν έχουν σημαντική επίδραση στην υγεία του ανθρώπινου οργανισμού διαφοροποιούνται με βάση το φύλο. Στις γυναίκες το ανώτατο θεμιτό όριο είναι η κατανάλωση 15gr αιθανόλης ημερησίως ενώ στους άντρες είναι 30gr. Η ποσότητα των 15 gr αντιστοιχεί σε μια μπύρα των 250 ml συγκέντρωσης 5% σε αιθυλική αλκοόλη. Οι εν λόγω ποσότητες διαφοροποιούνται σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα υγείας ή ακολουθούν κάποιο πρόγραμμα διατήρησης ή απώλειας βάρους καθώς το αλκοόλ περιέχει μεγάλες ποσότητες θερμίδων.
Σημαντική σημείωση: Το παρόν άρθρο έχει ως σκοπό την ενημέρωση του αναγνώστη σε βασικά θέματα που αφορούν τις αρνητικές επιδράσεις της υπέρμετρης κατανάλωσης αλκοόλ. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις τεκμηριωμένες και εξατομικευμένες αξιολογήσεις των επιστημόνων υγείας που ασχολούνται με τις οδυνηρές συνέπειες της μακροχρόνιας και υπερβολικής λήψης αλκοολούχων ποτών.
Χρήστος Βασιλάκης
Απόφοιτος Α.Π.Θ.
Φαρμακοποιός
Συγχαρητήρια για το γράφημά σου, ήταν πολύ κατατοπιστικό. Πάντα τέτοια!!!!!!!