Της Κικής Ζεφτυρίδου και του Στέφανου Λιούζα
Ώσπου να μπουν σε μια «σειρά» ορισμένα ζητήματα, ίσως πριν είναι βέβαιο το «πέρασμα» τους από μια χαοτική διαδικασία! (συμπαντική αντανάκλαση;)
Εδώ και πολλά χρόνια στο οικολογικό μας αγρόκτημα στην Βασιλειάδα Καστοριάς, άλλοτε σποραδικά, άλλοτε λίγο πιο έντονα, ξεκλέβοντας λίγο από τον χρόνο της καθημερινής μας αγροτικής ρουτίνας των βιοκαλλιεργητών, μας απασχολούσε (Κική και Στέφανο) και πιο πρακτικά το ζήτημα διατήρησης και αναπαραγωγής των παραδοσιακών ποικιλιών (πέρα από τους σπόρους των κηπευτικών και σιτηρών) στα οπωρόδεντρα (αμπέλια, αχλάδια, μήλα, βερίκοκα, καρύδια…).
Σε μια «αναλαμπή» δράσης πριν είκοσι πέντε χρόνια κοντά, συγκεντρώσαμε όσες παλιές ποικιλίες αμπελιού μπορέσαμε από τοπικά αμπέλια που ήδη καταστρέφονταν από εγκατάλειψη και βόσκηση ή ακόμη και από (επιδοτούμενο) ξερίζωμα!
Δημιουργήσαμε έτσι ένα αμπέλι (ενός στρέμματος κοντά) από 43 περίπου διαφορετικές ποικιλίες και έκτοτε απολαμβάνουμε ένα ιδιόμορφο, πολυποικιλιακό κρασάκι κάθε χρόνο και διαφορετικό!
Σε μια ακόμη «αναλαμπή» κάναμε ένα «γύρο» διερευνητικό στην ευρύτερη περιοχή μας και εμβολιάσαμε ο,τι παλιές (πάνω από 60-70 χρόνων) ποικιλίες αχλαδιάς βρήκε η μικρή έρευνα μας (και βρήκαμε αρκετές έως πολλές!). Σαν υποκείμενα χρησιμοποιήσαμε αγριαχλαδιές, γκορτσιές και κυδωνιές. Το ξεκίνημα ήταν αρκετά «πλούσιο» θα λέγαμε, αλλά η συνέχεια αρκετά πικρή με την έννοια ότι ενδημούσα βακτηριολογική ασθένεια (βακτηριακό κάψιμο) κατέστρεψε τα περισσότερα δέντρα μας σε τρία – τέσσερα χρόνια.
Με τι μηλιές πήγε καλύτερα, ως αποτέλεσμα, αν και είχαμε πολύ λιγότερες ποικιλίες στην διάθεση μας.
Με τα βερίκοκα (και ροδάκινα) είχαμε ελάχιστα δείγματα (μια –δυο ποικιλίες) αλλά επίσης το αποτέλεσμα δεν ήταν καλό λήγω ιώσεων και τα νέα μας δέντρα ξεράθηκαν στον δεύτερο – τρίτο χρόνο.
Καλή ήταν η «συγκομιδή» από καρυδιές και φουντουκιές αλλά δεν υπάρχει ίσως σχετικό πρόβλημα εδώ, διατήρησης και αναπαραγωγής.
Για να μην τα πολυλογούμε, σε αυτή την πολύ χαοτική για εμάς διαδικασία, το μόνο που «ρίζωσε» ήταν τα αμπέλια , ενώ στα αχλάδια και μήλα είχαμε μειωμένα αποτελέσματα.
Εν τω μεταξύ, στα πλαίσια της συμμετοχής και σύνδεσης μας με τον ΑΙΓΙΛΟΠΑ εδώ και πολλά χρόνια, το τελευταίο διάστημα «ανοίξαμε» και το θέμα «παραδοσιακές ποικιλίες στα οπωρόδεντρα» και αναλάβαμε – κατά κάποιο τρόπο – στα όρια της συλλογικότητας μας, να ασχοληθούμε πιο επισταμένα, με τα παραδοσιακά αχλάδια και μήλα, στο αγρόκτημα μας.
Το εγχείρημα είναι κάτω από την (τεχνική και επιστημονική) αιγίδα του ΑΙΓΙΛΟΠΑ. Οι ποικιλίες που αναπαράγονται συνήθως φέρουν την παλιά τους ονομασία (που δεν είναι και εν πολλοίς γνωστή) και το όνομα αυτού που κάθε φορά ήταν η «πηγή» καθώς και την Περιοχή προέλευσης. Η διάθεση σε ενδιαφερομένους προφανώς επίσης θα γίνεται (εφόσον ευδοκιμήσει η προσπάθεια) στα πλαίσια ανταλλαγών που ρυθμίζεται από ο,τι ισχύει ήδη για τους σπόρους που αναπαράγονται στο δίκτυο μας. (Εντός του δικτύου μας και για πειραματικούς και ερευνητικούς λόγους αποκλειστικά).
Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του ΑΙΓΙΛΟΠΑ, θα πάρετε τις σχετικές πληροφορίες, όπως επίσης φωτογραφίες και βίντεο από την σχετική δουλειά μας στο αγρόκτημα. (http://www.aegilops.gr/binteo)
Ξεκινήσαμε, λοιπόν, με σχετικό ενθουσιασμό μια τέτοια διαδικασία από την άνοιξη του 2015 (ίσως με αρκετή έλλειψη πρακτικότητας ακόμη).
Δημιουργήσαμε μια πρώτη βάση από υποκείμενα μηλιάς (από παραφυάδες των υποκειμένων που ήταν ήδη εγκατεστημένα στο αγρόκτημα, από σποριόφυτα αγριομηλιάς (και φιρικιάς μετά από υπόδειξη του Παναγιώτη Μανίκη). Επίσης δημιουργήσαμε μια μικρή ακόμη βάση από κυδωνιές σαν υποκείμενο για αχλαδιές, ενώ είμαστε σε αναζήτηση σπόρων για σποριόφυτα αχλαδιάς (Μακεδονικής ή και καρδιόφυλλης).
Έγιναν και λίγοι εμβολιασμοί ποικιλιών.
Από την άνοιξη θα περάσουμε σε πιο μαζική διαδικασία εμβολιασμών και εδώ ίσως καθοριστική θα είναι η συμβολή όσων θα ήθελαν να συμμετάσχουν, διαθέτοντας κάποια εμβόλια από παραδοσιακές ποικιλίες ή υποδεικνύοντας κάποια «μητρικά» σωζόμενα ακόμη δέντρα.
Για να γίνει πιο εύκολη και αποτελεσματική η δυνατότητα αυτή χρειάζεται ένα κομμάτι ετήσιου βλαστού από πέντε εκατοστά και πάνω συν τις συνθήκες σχετικής ροής των χυμών του. Στις παλιές και εγκαταλειμμένες φυτείες ή μεμονωμένα δέντρα αυτό είναι αρκετά δύσκολο, γι αυτό θα ήταν καλό να κλαδευτούν ένα δυο κλωνάρια ώστε να δώσουν του χρόνου ένα ετήσιο βλαστάρι αρκετού μεγέθους ώστε ο τυχόν εμβολιασμός του να έχει περιθώρια επιτυχίας.
Στον Παναγιώτη Μανίκη , οφείλουμε και την τοποθέτηση της απόπειρας μας σε μια «σειρά»! Καθοριστική ήταν η υπόδειξη ότι ως πρώτο μέτρο είναι η δημιουργία «μητρικής φυτείας» των ποικιλιών ώστε να φροντίζονται καλύτερα και να είναι η αναπαραγωγή, έκτοτε, ανά πάσα περίοδο δυνατή.
Σε αυτό το «πλάνο» οι χαοτικές, άσκοπες πολλές φορές και αναποτελεσματικές , σκόρπιες προσπάθειες θα μπορούσαν να μπουν σε μια «σειρά» όπως προείπαμε! Αυτή την «λογική» ακολουθούμε ήδη.
(Γράφοντας τώρα αυτό το μικρό κείμενο – ανταπόκριση, για την «ΚΙΒΩΤΟ», το περιοδικό μας, μας πέρασε από τον νου η «ύπαρξη και λειτουργία» του αμπελιού μας των 43 παραδοσιακών ποικιλιών. Κάναμε «βάση μητρική» εν τέλει! Το’χουμε «χαμένο» μάλλον. Γιατί δεν κάναμε το ίδιο εδώ και πολλά χρόνια για τις παραδοσιακές ποικιλίες αχλαδιάς και μηλιάς;)
Τέλος πάντων και αυτό που ήδη ξεκινήσαμε είναι μια προσπάθεια που σίγουρα μας «ξεπερνά». Με την συνδρομή των φίλων μας, των ευρύτερα ανησυχούντων για την υπόθεση των παλιών ποικιλιών, με την καλύτερη συγκρότηση της ομάδας μας, με την βοήθεια του ΑΙΓΙΛΟΠΑ, να έχει ένα κάποιο αποτέλεσμα η απόπειρα αυτή.
Προφανώς δεν υποκαθιστά αρμοδιότητες κι ευθύνες της συγκροτημένης (σιγά, έτσι το λέμε), πολιτείας ,που έχει ήδη διαλύσει τεράστιες και πολύ ολοκληρωμένες δουλειές, στο παρελθόν ( Τράπεζες γενετικού υλικού ) στην κατεύθυνση αυτή.
Περιμένουμε με μεγάλη ανάγκη και λαχτάρα την συνέργεια αρκετών μας, για να «δούμε» και χρήσιμα αποτελέσματα.
Επικοινωνήστε μαζί μας, επικοινωνήστε με τον ΑΙΓΙΛΟΠΑ!
Βασιλειάδα Καστοριάς
Αιγιλοπας (εστιακό σημείο Καστοριάς biofru) – Ο μητρικός οπωρώνας
