Γράφει ο Ηλίας Τουτούνης ( Λαογράφος)
Ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον μπορούμε να μάθουμε πως έβγαινε το διαζύγιο στα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης από τους Τούρκους κατά το 1821.
Από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, χρονολογημένα το έτος 1824, στα οποία ότι τις αποφάσεις δια τα διαζύγια τις έπαιρνε το Υπουργείο της Θρησκείας, ύστερα από εισήγηση του Γενικού επιτρόπου της επαρχίας.
Κατά τα χρόνια αυτά η δικαιοδοσία για την λύση του γάμου δεν είχε ούτε η εκκλησία ούτε το αρμόδιο δικαστήριο παρά το Υπουργείο.
Το πρώτο έγγραφο είναι η γνωμάτευση του πρωτόπαπα του Άργους προς τον Γενικό Επίτροπο της Επαρχίας Ναυπλίου για την έκδοση διαζυγίου σε βάρος του Γεωργίου Χρυσικού από το Άργος, ως μέθυσου και ψεύτη, που έφαγε την περιουσία της γυναίκας του. Ο πρωτόπαπας προσπάθησε επανειλημμένα να τους συμβιβάσει αλλά απέτυχε.
«Προς τον σοφολογιότατον κύριον Νικηφόρον Παμπούκην,* Γενικόν Επίτροπον της επαρχίας Ναυπλίου.
Γεώργιός τις Χρυσικού, Αργείος, ενυμφεύθη προ χρόνων την θυγατέρα του Θανάση Γιαμά ονόματι Αικατερίναν. Αυτός αντί να πολιτευθή κατά τους θείους και ιερούς νόμους, ζη άσώτως, κατέφαγε την προίκα της γυναικός του, την υβρίζει καθημέραν με τα πλέον δύσφημα ονόματα, είναι ψεύστης, εις άκρον μέθυσος, είναι τερζής (ράπτης) και αφού, ή πατριώται, ή αλλοδαποί άνθρωποι πηγαίνουν τα φορέματά τους δια να τα ράψη εκείνος τα πωλή. Τούτο εξακολουθεί συνεχώς προς όσους δεν το ηξεύρουν και ένεκα τούτου είναι ηγανακτησμένοι οι άνθρωποι, διότι τους πωλή τα φορέματά των. Εξεγύμνωσαν και εκείνον και τη γυναίκα του και το σπίτι του δια τα ρηθείσας καταχρήσεις του ζημίωσαν και τον πενθερόν του, έως 800 γρόσια. Αι κατά μέρος κακίαι του είναι πολλαί. Πολλάκις τον εσυμβούλευσαν και οι επιστατοδημογέροντες, και το ιερατείον, ή να παύση των τοιούτων καταχρήσεων ή θα χωρισθή από την γυναίκα του. Αυτός παντελώς δεν εισήκουσε.
Εγώ διορισθείς παρά της σοφολογιότητάς Σας, να θεωρήσω αυτήν την υπόθεσιν, μετεχειρίσθην παντοίους τρόπους δια να τους συμβιβάσω, πλην εστάθη αδύνατον, καθότι η γυνή εξομολογηθείσα προς εμέ ζητεί το διαζύγιον, δια τας υπερβολικάς αχρειότητας και κακίας του. Αν όμως τουναντίον, δεν διαλυθώσι, με είπεν η γυνή, ότι έχει ν’ ακολουθήση αφεύκτως δυοίν θάτερον, ή θα φαρμακίση, ή θα πνιγή μόνη της.
Αυτά γινώσκων ως εκκλησιαστικός επίτροπος, καθυποβάλλω υπ’ όψιν της σοφολογιότητάς Σας, δια να αναφερθώσι προς το Σον Υπουργείον της θρησκείας, να διατάξη το συμφερώτερον. Μένω.
Τη 13η Οκτωβρίου 1824
Εν Ναυπλίω
ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Πρωτοπαπάς, και επίτροπος Άργους».
Δεύτερο έγγραφο είναι η εισήγηση του Νικολάου Παμπούκη ως Γενικού Επιτρόπου που το συνέταξε την ίδια ημέρα προς το Υπουργείο της Θρησκείας, ζητώντας να εκδοθεί το διαζύγιο σε βάρος του Γεωργίου Χρυσικού.
«Προς τον Σον Υπουργείον της Θρησκείας.
Κατά την Σην επιταγήν του Υπουργείου τούτου, έστειλα προς τον επίτροπον Άργους, πρωτόπαπαν, κύριον Νικόλαον και εξετάσας αυτός την διαφοράν παρόντων και των δύο μερών, του δε Γεωργίου Χρυσικού και του Αθανασίου Γιαμά, μετά της θυγατρός του, τον μεν Γεώργιον Χρυσικόν, γαμβρόν του Αθανασίου, εύρεν ένοχον και υπέυθυνον πάσης πολιτικής και εκκλησιαστικής παιδείας, δια τας αταξίας και τας παρανομίας του τον δε Αθανάσιον μετά της θυγατρός του Αικατερίνης, και πάντα λόγον αθώους και δικαίως αιτούντας το διαχύγιον, κατά την εσώκλειστον αναφοράν του ιδίου επιτρόπου και πνευματικού. Όθεν καθυποβάλλων την υπόθεσιν ταύτην υπ’ όψιν του Σου υπουργείου τούτου, και καθ’ όν τρόπον εγκριθή γενέσθω το συμφερώτερον.
13 Οκτωβρίου 1824
Εν Ναυπλίω
Ο Επιστάτης της επαρχίας
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΠΑΜΠΟΥΚΗΣ».
Αναφέρω και ένα ακόμη έγγραφο με το οποίο καθορίζονταν οι αρμοδιότητες του Γενικού Επιτρόπου (εδώ του Νικηφόρου Παμπούκη) ανάμεσα στις οποίες αναφέρεται και το διαζύγιο.
«Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος
Το Εκτελεστικόν Σώμα
Διατάσσει
Αριθμός 2961
1ον). Ο κ. Νικηφόρος Παμπούκης διορίζεται Επιστάτης των αφορώντων εις την επαρχίαν Ναυπλίου.
2ον). Ο Επιστάτης υπάλληλος θεωρούμενος της διοικήσεως συνδιασκέπτεται μετά του Αρχιερέως χρέη, ως διαζύγια, αφορισμούς, χειροτονίας κ.λ.π. περί των οποίων δίδει λόγον προς την διοίκησιν.
3ον). Ο Επιστάτης συνάγει τα εισοδήματα της επαρχίας, τα οποία δια του Υπουργείου της Θρησκείας παραδίδονται εις το Εθνικόν Ταμείον.
4ον). Ο Επιστάτης αναφέρεται περί παντός των αφορώντων τα χρέη του προς το Υπουργείον της Θρησκείας.
5ον). Το Υπουργείον της Θρησκείας να ενεργήση την παρούσαν διαταγήν.
Εν Ναυπλίω τη 21η – 7 – 1824
Ο Πρόεδρος
Γεώργιος Κουντουριώτης
Παν. Μπότασης
Ιωάννης Κωλέττης
Αναγνώστης Σπηλιωτάκης».
Σημείωση:
(*) Ο Νικηφόρος Δανιήλ Παμπούκης ήταν πριν αλλά και κατά την επανάσταση του 1821 ηγούμενος στο μοναστήρι του Βράχου Κορινθίας. Ήταν δε μέλος της Φιλικής Εταιρείας, επίσης βοήθησε τον Παπαφλέσσα να φθάσει με ασφάλεια στην Βοστίτσα (Αίγιο) όπου πραγματοποιήθηκε η ονομαστή «Μυστική Συνέλευση της Βοστίτσας» τον Γενάρη του 1820.
Η πολιτεία μετά την απελευθέρωση και όταν ο Παπαφλέσσας ήταν υπουργός των Εσωτερικών τον διόρισε επιστάτη και πρωτοπαπά και επίτροπο του Άργους..
