Καστοριά: “Προ εξ ημερών του Πάσχα”

Δεσποτική πανήγυρη σήμερα, όπως και πάντοτε. Πανηγυρίζει ο τετραήμερος Λάζαρος, ο οποίος δέχεται τον αρραβώνα της κοινής Αναστάσεως.

Πανηγυρίζει η Βηθανία.

Χαίρεται και ευφραίνεται η πόλις Σιών.

Τέρπεται και αγάλλεται η Εκκλησία του Θεού, αφού «ο Βασιλεύς παραγέγονεν εν δικαιοσύνη, επί πώλου καθεζόμενος, υπό παίδων ανυμνούμενος»³.

Πανηγυρίζει και ο λαός του Θεού που γνώρισε «τη βασιλική δύναμη και τη βασιλική είσοδο στην πόλη. Και όπως κάποιος κοσμικός βασιλιάς… επιστρέφει νικητής από τον πόλεμο, όλοι οι υπήκοοί του πηγαίνουν να τον συναντήσουν μπροστά από τα τείχη της πόλεως… Το ίδιο συνέβη και στην περίπτωση του Δεσπότη Χριστού. Έτσι… και εδώ όλο το πλήθος και με τα λόγια και με τα κλαδιά των φοινίκων έδειχνε ότι αυτός που πλησιάζει είναι νικητής, αλλά ακόμη περισσότερο έδειχνε ότι τον αναγνώριζε ως Θεό… Οι άνθρωποι αυτοί πατούσαν στη γη και βάδιζαν στον ουρανό. Είχαν σώματα και χρησιμοποιούσαν λόγια των Ασωμάτων δυνάμεων… Ήταν Ιουδαίοι στο όνομα, αλλά Χριστιανοί στις πράξεις. Ήταν κοσμικοί στη συμπεριφορά, αλλά πνευματικοί όπως οι Απόστολοι εξαιτίας της ομολογίας τους»⁴.

Επιτρέψτε μου λοιπόν σήμερα, να μεταφέρω στην ευλαβική σας σκέψη, μα πολύ περισσότερο στην καρδιά σας, ένα γεγονός αυτής της εορτής, το οποίο μας εξιστορούν τα ιερά κείμενα των Ευαγγελιστών, για το πως ο Χριστός «καθήμενος επί πώλου» εισήλθε εις τα Ιεροσόλυμα.

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος γράφει : «ευρών δε ο Ιησούς ονάριον εκάθισεν επ’ αυτό»⁵. Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος μας αναφέρει ότι έφεραν στο Χριστό όνο και πώλο : «ήγαγον την όνον και τον πώλον και επέθηκαν επάνω αυτών τα ιμάτια αυτών και επεκάθισεν επάνω αυτών»⁶. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς κάνει λόγο πως ο Χριστός κάθισε πάνω στον πώλο : «επιρρίψαντες εαυτών τα ιμάτια επί τον πώλον, επεβίβασαν τον Ιησούν»⁷.

Πρώτον. Διαβάζοντας αυτά τα ιερά κείμενα και έχοντας υπ’ όψιν την ερμηνεία των θεοφόρων Πατέρων της Εκκλησίας, συμπεραίνουμε ότι, αφ ἑνός μεν δεν υπάρχει αντίφαση μεταξύ των Ιερών Ευαγγελιστών, αφ ἑτέρου δε η όνος και ο πώλος έχουν ένα βαθύ συμβολισμό. Συμβολίζουν ότι ο Χριστός πρώτα αναπαύθηκε στη συναγωγή των Ιουδαίων και έπειτα στο λαό που προερχόταν από τα Έθνη⁸. Την ίδια ερμηνεία μας δίνει και ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης : «Εκάθισεν ο Κύριος, εις μεν την όνον ίνα διαλύση την άλογον πλάνην της ειδωλολατρείας, εις δε τον πώλον ίνα χαλινώση την ακράτητον ορμήν όπου είχον εις την αθεΐαν όλα τα Έθνη. Γιατί δεν υπάρχει τίποτα αλογότερο από την απιστία και τίποτα ατακτότερο από τα Έθνη που προσκυνούν τα αναίσθητα είδωλα»⁹.

Δεύτερον. Ο Μέγας Αθανάσιος, ερμηνεύοντας αυτό το γεγονός, κάνει τις εξής παρατηρήσεις : «Η απέναντι κώμη είναι ο επίγειος αυτός κόσμος, αφού πόλη είναι η επουράνια ζωή, ο Παράδεισος, από τον οποίο εξέπεσε ο Αδάμ με την αμαρτία που διέπραξε. Κανείς άλλος δεν μπορούσε να μας εισαγάγη πάλι στον τόπο από τον οποίο εκβληθήκαμε, παρά μόνον ο Χριστός. Η όνος και ο πώλος είναι ολόκληρη η ανθρωπότητα. Ο πώλος είναι ο πατέρας μας Αδάμ, τον οποίο έδεσε ο σατανάς με τις πανουργίες του. Η όνος, που είναι ακάθαρτο ζώο, είναι τα έθνη, τα οποία μιαίνονται με τα είδωλα και μολύνονται με τα ακάθαρτα αίματα. Ο Χριστός στέλνει τους Μαθητές Του σε ολόκληρη την ανθρωπότητα για να προσαγάγουν σε Αυτόν τόσο τους Ιουδαίους όσο και τους Εθνικούς και να συγκροτηθή η Εκκλησία, που θα αποτελείται από Χριστιανούς εξ Ιουδαίων και εξ Εθνών. Το να λυθούν τα συγκεκριμένα ζώα… είναι υπόθεση μεγάλων ανδρών… στην πίστη, στην αγάπη, στην δικαιοσύνη, στην ανδρεία και στην αρετή. Τέτοιοι άνδρες είναι οι Απόστολοι που εστάλησαν στον κόσμο»¹⁰.

Τρίτον. Αυτή η πράξη του Χριστού, πέρα από τις ερμηνείες τις οποίες δίνουν οι Πατέρες της Εκκλησίας, φανερώνει συγχρόνως και τη μέγιστη ταπείνωσή Του. Δεν είναι μία επίπλαστη εξωτερική αρετή, αλλά έκφραση της αγάπης Του και της απλότητός Του¹¹. Γράφει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος : «Δε φορούσε στέμμα κοσμικού βασιλιά, ούτε είχε φορέσει βασιλικό μανδύα, δεν Τον συνόδευε πλήθος στρατιωτών, δεν Τον οδηγούσαν άλογα και άρματα και ασπίδες φτιαγμένες από χρυσάφι, δεν ήταν ανεβασμένος πάνω σε άρμα βασιλικό στρωμένο με πορφύρα. Είχε καθίσει πάνω σε ξένο μικρό πουλάρι, φέρνοντας μαζί Του μόνο τους δώδεκα Μαθητές»¹². Γι αυτό και ο λαός «δεν σκανδαλίσθηκε από το ταπεινό πουλάρι, αλλά δυνάμωσε περισσότερο από την παρουσία του Δεσπότου Χριστού. Γι’ αυτό όταν Τον είδαν να είναι ανεβασμένος στο πουλάρι, επηρεασμένοι από τα λόγια των Προφητών, πήραν τα βάγια των φοινίκων και έλεγαν ο ένας στον άλλον : “Γιατί περιμένουμε και δεν βγαίνουμε να προϋπαντήσουμε το νοητό φοίνικα κρατώντας τα βάγια των φοινίκων;”»¹³.

Σ’ αυτήν την ταπείνωση του Χριστού αναφέρεται και ο θαυμαστός Ιεράρχης της Καισαρείας : «Ας καθαρθούμε από την υπερηφάνεια για να υψωθούμε, και ας μιμούμαστε τον Κύριο που έφθασε στην έσχατη ταπείνωση, κατεβαίνοντας από τον ουρανό… Γιατί πράγματι ολόκληρη η ζωή του Κυρίου μας παιδαγωγεί και μας οδηγεί προς την ταπεινοφροσύνη. Ενώ ήταν βρέφος Τον έβαλαν στο σπήλαιο και στη φάτνη. Επέρασε τη ζωή Του σε σπίτι ξυλουργού και φτωχής μητέρας… Υποτάχτηκε στον Ιωάννη τον Πρόδρομο και ο Κύριος δέχθηκε το βάπτισμα από το δούλο… Μπροστά στους αρχιερείς στεκόταν σε στάση δικαζομένου… Φτυνόταν από τους δούλους και τους τιποτένιους υπηρέτες… Παραδινόταν στο θάνατο και μάλιστα σε θάνατο που εθεωρείτο από όλους τους ανθρώπους ο πιο αισχρός και ατιμωτικός… Κι ύστερα από τόσο μεγάλη ταπεινοφροσύνη, φανερώνει τη δόξα Του και συνδοξάζει όλους εκείνους που έμειναν μαζί Του άδοξοι»¹⁴.

Αδελφοί μου, «προ εξ ημερών του Πάσχα» η σημερινή ημέρα … Είναι ημέρα προκαθαρτική,

για να καθαρίσουμε τον εαυτό μας από κάθε ακαθαρσία,

για να σταματήσουμε την έχθρα και να πάψουμε να οργιζόμαστε,

για να σβήσουμε τη διαβολή,

για να συσφίξουμε τους δεσμούς αγάπης,

για να διευρύνουμε την αγάπη στους πτωχούς,

για να μην εορτάσουμε μόνο εμείς, αλλά να συνεορτάσει μαζί μας και αυτός που έχει ανάγκη.

Έτσι θα πρέπει να πορευθούμε την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα των Παθών του Κυρίου. Με αυτόν τον τρόπο πρέπει να σταθούμε κάτω από το Σταυρό Του : με ταπείνωση, με απλότητα, με καθαρότητα καρδιάς, με μετάνοια και ελεημοσύνη, προκειμένου να γιορτάσουμε και να χαρούμε τη χαρά της Αναστάσεώς Του.

Γι΄αυτό και πατρικά σας προτρέπω :

1. Να μην λείψει κανείς από τις Ιερές Ακολουθίες αυτής της εβδομάδος, που θα μας βοηθήσουν να βιώσουμε τα «Παθη τα σεπτά» μέσα σε κλίμα κατανύξεως και προσευχής. Να συμπορευθούμε, δηλαδή, μαζί με τον Κυριο μας προς το Παθος, για να φθάσουμε εν συνεχεία στη χαρά της Αναστάσεώς Του.

2. Να προετοιμασθούμε κατάλληλα δια του Μυστηρίου της Μετανοίας και της Εξομολογήσεως, προκειμένου να καθήσουμε στο Δεσποτικό Τραπέζι και να πάρουμε μέσα μας την αθάνατη τροφή, το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου. Οι λόγοι Του είναι χαρακτηριστικοί για όλους μας: «Ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει, καγώ εν αυτώ».

3. Θερμότατα σας παρακαλώ, να μείνουμε όλοι το βράδυ της Αναστάσεως στην Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία. Όπως θα τιμήσουμε τα Άχραντα Παθη του Κυρίου μας, θα πρέπει, συγχρόνως, να τιμή-σουμε και το γεγονός της Αναστάσεώς Του, ΠΑΡΑΜΕΝΟΝΤΑΣ ΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ ΤΩΝ ΑΧΡΑΝΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ.

4. Εφιστώ ιδιαίτερα την προσοχή σας στην νηστεία αυτής της εβδομάδος, η οποία τελειώνει την Κυριακή του Πασχα, μετά τη Θεία Λειτουργία της Αναστάσεως. Άρα, λοιπόν, δεν επιτρέπεται, προφασιζό-μενοι διαφόρους λόγους, να καταλύουμε τη νηστεία αυτής της εβδομάδος και μάλιστα τις πιο ιερές ημέρες, τη Μεγάλη Πεμπτη, τη Μεγάλη Παρασκευή και το Μεγα Σαββατο, ατιμάζοντας, έτσι, την περίοδο αυτή και περιφρονώντας το Παθος του Κυρίου.

5. Θερμά σας παρακαλώ, ακόμη, τις ημέρες αυτές να σκεφθούμε τούς αδελφούς μας, που υποφέρουν από διάφορες ασθένειες και από άλλα δυσβάστακτα προβλήματα • να τούς φέρνουμε στην σκέψη μας, στις προσευχές μας και να κάνουμε ο,τι είναι δυνατόν για να ανακουφίσουμε τον πόνο τους και να σκουπίσουμε τα δάκρυα από τα μάτια τους.
Να προσευχηθούμε, ακόμη, για όλους εκείνους που βρίσκονται μπλεγμένοι στα δίχτυα της αμαρτίας, για τους αιχμαλώτους, για τα παιδιά μας, για τον κόσμο ολόκληρο.

6. Αν θέλουμε να θωρακίσουμε το σπίτι μας και να το κάνουμε απρόσιτο στον εχθρό της ψυχής μας, δεν έχουμε παρά να χρησιμο-ποιήσουμε τις δύο αρετές: την προσευχή και την ελεημοσύνη. Η ελεημοσύνη θα μας ανεβάσει στον Θρόνο του Θεού και θα μας δώσει τη δυνατότητα της παρρησίας κοντά Του κατά την ημέρα της κρίσεως.

Με αυτές τις λίγες σκέψεις βγαλμένες μέσα από την καρδιά μου, εύχομαι και προσεύχομαι να περάσουμε όλοι με υγεία και δύναμη αυτήν την ευλογημένη περίοδο και να φθάσουμε να προσκυνήσουμε αξίως την λαμπροφόρο Ανάσταση του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.

^{1 «Η συμβολική είσοδος του Μεσσία στην πόλη του Θεού, τη Σιών», εκδ. Αρμός, Αθήνα 2014, σελ. 67}

^{2 Ιω. 12,1}

^{3 Στιχηρό Κυριακής Βαΐων εσπέρας}

^{4 «Η συμβολική είσοδος …» ο.π. σελ. 69}

^{5 Ιω. 12,14-15}

^{6 Ματθ. 21,7-8}

^{7 Λουκ. 19,35-36}

^{8 Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου, «Οι Δεσποτικές Εορτές», εκδ. Α’ 1995, σελ. 206}

^{9 Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, «Εορτοδρόμιον – Τόμος Β’», εκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη 1987, σελ. 47-48}

^{10 Μεγάλου Αθανασίου, «Εκ του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου εις το Πορεύεσθε εις την κατέναντι κώμην…», PG 28,1028}

^{11 ο.π. σελ. 205}

^{12 « Η συμβολική είσοδος …» ο.π. σελ. 73}

^{13 ο.π., σελ.75-77}

^{14 Μεγάλου Βασιλείου, Περί ταπεινοφροσύνης, κεφ. 6, ΕΠΕ 124-126}