Υπάρχουν «Γκορναμακεδόνες» ή στην ελληνική, «Βορειομακεδόνες»; Όπως λέμε δηλαδή Βορειοιρλανδοί; Κι αν υπάρχουν Βορειοιρλανδοί είναι ακριβώς επειδή υπάρχουν οι Ιρλανδοί, οι οποίοι μαζί με τους πρώτους είναι Κέλτες. Οι Μακεδόνες όμως ποιοι είναι;
Η εθνοτική και πολιτισμική ταυτότητα μιας κοινότητας, της οποίας η εξουσία καταφέρνει σε δεδομένη στιγμή να ηγηθεί αυτής και να χρησιμοποιήσει τις ιδιότητές της για να την οδηγήσει στην παγκόσμια κυριαρχία, ονομάζεται κρατογένεση.
Η πρώτη εικόνα, ιστορικά μιλώντας, που έχουμε για τη Μακεδονία συγκροτείται με ελληνικούς όρους. Κι όταν κανείς επιχειρεί να κάνει μια οποιαδήποτε ταύτιση της ελληνικότητας των αρχαίων Μακεδόνων με κάποια σύγχρονη κοινότητα ή οντότητα, προκειμένου να το κάνει με εγκυρότητα, θα πρέπει να κάνει αναγωγή στους ιστορικούς κύκλους της εκάστοτε περιόδου. Σε ποιον ιστορικό κύκλο λοιπόν υπήρξε «σλαβομακεδονικό» έθνος πριν το 1944; Στον αιγυπτιακό; Στον ιουδαϊκό; Στον ρωμαϊκό ή στον βυζαντινό;
Η σλαβομακεδονική ταυτότητα διαμορφώθηκε μετά το 1944 σε συνθήκες Ψυχρού Πολέμου λόγω των ιδιαιτεροτήτων που είχε η Γιουγκοσλαβία στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο. Ο σλαβομακεδονισμός καλλιεργήθηκε σε συνάρτηση με τη γιουγκοσλαβική ιδέα. Κι όταν το ιδεολογικό κενό που άφησε στα Βαλκάνια η χρεοκοπία της κομμουνιστικής ιδεολογίας αποκαταστάθηκε από τη δυναμική του εθνικισμού, ξεκίνησε η «κυοφορία» της «Μακεδονικής ταυτότητας».
Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και την ανεξαρτητοποίηση της ΠΓΔΜ οι νέοι πολιτικοί, προκειμένου να ευθυγραμμιστούν με τα νέα δεδομένα προσπαθούσαν να αποδείξουν ότι υπήρξαν μακεδονικές κοινότητες και ταυτότητες που αγωνίζονταν για την «ανεξάρτητη και δημοκρατική Μακεδονία» πριν το 1991 και επομένως διαφοροποιούνταν αυτές από τον γιουγκοσλαβισμό ή τον κομμουνισμό. Κατασκευάζονται όμως έτσι οι εθνοτικές και πολιτισμικές ταυτότητες; Σε ποιον ιστορικό κύκλο μπορεί κανείς να ανάγει την ιστορικότητα των βορείων γειτόνων μας για τους προσδώσει τον όρο «Μακεδόνες»; Ακόμη κι αν η αρχαία Μακεδονία εκτεινόταν βόρεια, το αρχαίο εκείνο βασίλειο διαλύθηκε το 156 π.Χ., περίπου 600 χρόνια προτού γίνει η πρώτη εγκατάσταση σλαβικών κοινοτήτων στην περιοχή της ΠΓΔΜ.
Τα όρια αυτά λοιπόν, της Μακεδονίας στην αρχαιότητα, χρησιμοποιούν οι ιστορικοί των Σκοπίων, πιστεύοντας ότι βρήκαν την επιχειρηματολογία για να κατοχυρώσουν τα ονόματα της «Μακεδονίας» και των «Μακεδόνων». Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που οι ιστορικοί στα Σκόπια θεωρούνται η «εμπροσθοφυλακή» του έθνους κι ότι η συγγραφή της εθνικής τους ιστορίας είναι αποκλειστικό προνόμιο του Ινστιτούτου της Εθνικής Ιστορίας και της Ακαδημίας Επιστημών των Σκοπίων.
Αν για την αρχαιότητα ισχύει ως πραγματικότητα η διαχωριστική γραμμή μεταξύ αρχαίων Μακεδόνων και των προγόνων των βορείων γειτόνων μας, τότε για το Μεσαίωνα υπάρχει ένα χάσμα μεταξύ Μακεδόνων και αυτοχθόνων σλαβικών κοινοτήτων. Είχαν οι σλάβοι γείτονές μας κατά το Μεσαίωνα συνείδηση «Μακεδονικής ταυτότητας»; Είχαν τέτοια ταυτότητα κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο; Υπάρχει καμία μνεία για «Μακεδόνες» ή «μακεδονικό κράτος» πριν το 1944; Ακόμη και τότε, κανένας φορέας πλην των κομμουνιστικών κομμάτων δεν αναγνώριζε την εθνική ιδιαιτερότητα των «σλαβομακεδόνων».
Στη Γιουγκοσλαβία το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν είχε άλλη επιλογή παρά να αναγνωρίσει τις σλαβομακεδονικές κοινότητες ως «έθνος» προκειμένου να εξουδετερώσει τις βουλγαρικές διεκδικήσεις και να ιδρύσει ομόσπονδο κρατίδιο εντός αυτής. Κι εδώ λοιπόν τίθεται το ερώτημα: Ήταν εφικτή η ίδρυση ενιαίας και ανεξάρτητης «Μακεδονίας» εκείνη την περίοδο; Φυσικά και ήταν ανέφικτη. Ήταν απλά ένας ουτοπικός μεγαλοϊδεατισμός, ο οποίος κατέστη εφικτός μόνο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Αυτός λοιπόν ο σλαβομακεδονικής αφύπνισης εθνικισμός, δεν είναι προϊόν εθνοτικών ή πολιτισμικών στοιχείων, αλλά πολιτικών μεθοδεύσεων μιας εποχής, που σήμερα βρίσκεται στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.
Η Ελλάδα από το 1991 έχει «εγκλωβιστεί», με δικές της ευθύνες, σε μια μινιμαλιστική εξωτερική πολιτική, η οποία σήμερα έχει βρει τον εκφραστή της. Οι επίσημες δηλώσεις Αρχηγών κρατών αποτελούν, όχι μόνο στη διεθνή πολιτική αλλά και στο διεθνές δίκαιο, τετελεσμένο. Αν ισχύει το «δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού», τότε τι να πει κανείς για το ότι «έχει σύνορα η θάλασσα και δεν το ξέραμε» ή για το ότι «σας εύχομαι το καλοκαίρι να εκπροσωπείται την Γκόρνα Ματσεντόνια»;
Αφού υπάρχουν λοιπόν κατά την κυβέρνηση και του βόρειους γείτονές μας «Βορειομακεδόνες», ας μας προσδιορίσουν ποιοι είναι οι νότιοι Μακεδόνες, και ποια η μακεδονική γλώσσα ή η πολιτισμική ταυτότητα.
Βαγγέλης Σημανδράκος
Αντιπεριφερειάρχης Γρεβενών
