Ο Εντγκάρ Ντεγκά, Γάλλος ζωγράφος, γλύπτης και χαράκτης, ένας από τους θεμελιωτές του ιμπρεσιονισμού είχε πει κάποτε ότι « η τέχνη δεν είναι αυτό που βλέπεις, αλλά αυτό που κάνεις τους άλλους να δουν»… Αυτό προσπάθησαν να κάνουν και πέντε πρόσφυγες – μετανάστες που συναντήθηκαν καλλιτεχνικά στο πλαίσιο της Έκθεσης Ζωγραφικής «The Shape of Life», που διοργανώνει ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης.
Ο Ελιάς, ο Σεγέντ, ο Εμάλ, ο Μεχρντάντ κι ο Μαγέντ, μίλησαν στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων για τη σημασία της τέχνης στη ζωή τους καθώς επίσης και για το τι ήθελαν να αποτυπώσουν στον καμβά. Ιστορίες πέντε ανθρώπων που βρίσκονται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια αφήνοντας στην πατρίδα τους τις ζωές τους και τις οικογένειές τους. Για εκείνους η ζωγραφική είναι το βάλσαμό τους από τα προβλήματά τους, ένας τρόπος διαφυγής…
Ο Ελιάς Σαφαρχζαντέχ, είναι 24 χρόνων κι είναι από το Αφγανιστάν. Βρίσκεται στην Ελλάδα πάνω από ενάμιση χρόνο κι αναγκάστηκε να φύγει από τη χώρα του γιατί «η ζωή εκεί ήταν επικίνδυνη». Εργαζόταν σε ένα μαγαζί με ηλεκτροκολλήσεις κι όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ «ποτέ δεν είχε σκεφτεί να ασχοληθεί με τη ζωγραφική». Η πρώτη του επαφή με τη ζωγραφική ήταν στο ανοιχτό κέντρο διαμονής των Οινοφύτων.
Στην αρχή έφτιαξε λουλούδια στους τοίχους του κέντρου για να τον διακοσμήσει, να τον ομορφύνει, κι αργότερα άρχισε να χρησιμοποιεί χαρτί αλλά και μία τεχνική με κερί. Για τον Ελιάς «η ζωγραφική λειτουργεί σαν ηρεμιστικό», βοηθώντας τον να ξεχάσει τη μοναξιά του, μιας και ο μόνος συγγενής του εδώ είναι ο αδερφός του, δίνοντας του δύναμη να συνεχίσει και να θέσει ως στόχο του «να καταφέρει μια μέρα να γίνει ζωγράφος».
Λίγο παρακάτω συναντήσαμε τον Σιγέντ Μουσταφά Σεγιέντ αλ Ντινί από το Ιράν. Ο Σεγιέντ δεν έχει πολύ καιρό που είναι στην Ελλάδα, για την ακρίβεια μόλις τρεις μήνες, και σε αντίθεση με τον Ελιάς σπουδάζει 18 χρόνια εικαστικές τέχνες. Συγκεκριμένα, σπούδασε δίπλα σε έναν από τους καλύτερους καθηγητές τέχνης στο Ιράν, τον Ρεζά Μαχνταβί και μετά στην Ακαδημία Σχεδίου και Εικαστικών Τεχνών και στην Ακαδημία του Χαντί Ταγκιζαντέχ. Ο Σεγιέντ ασχολήθηκε με τη θεωρία Gestalt και την επίδραση μιας μορφής πάνω σε άλλη.
«Ο τελευταίος δάσκαλος που είχα μου είπε, δεν ήρθες εδώ για να μάθεις κάτι παραπάνω, αλλά για να ζωγραφίζεις αυτό που αισθάνεσαι», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Σεγιέντ. Για εκείνον οι εικαστικές τέχνες «δεν έχουν να κάνουν μόνο με το ταλέντο, αλλά και με το τι σκέφτεται ο καθένας και πώς το αποτυπώνει αυτό μετά. Έχω δρόμο ακόμη για να φτάσω την τέχνη μου εκεί που θέλω», προσθέτει. Παρ’όλα αυτά επισημαίνει: «Βρίσκομαι μόνος μου στην Ελλάδα κι είμαι μπερδεμένος λίγο γιατί 30 χρόνια προσπαθούσα να φτιάξω τη ζωή μου. Ξαφνικά ήρθε μία μέρα που καταστράφηκαν όλα. Ήρθα σε μία χώρα που είμαι μόνος μου, δεν ξέρω κανέναν».
Ρίχνοντας κανείς μία ματιά στα έργα του Εμάλ Νιαζί, σίγουρα δεν περνάει από τον νου του, ότι πρόκειται για ένα αυτοδίδακτο ζωγράφο. Κι όμως ο 36χρονος Εμάλ από το Λαγκμάν του Αφγανιστάν δεν εργαζόταν ποτέ επαγγελματικά με τη ζωγραφική. Το επάγγελμά του ήταν αγρότης, ωστόσο, παράλληλα του άρεσε να σχεδιάζει καρικατούρες πολιτικών προσώπων στη χώρα του. Αυτός ήταν κι ο λόγος που αναγκάστηκε να φύγει από την πατρίδα του. Κάποια σκίτσα του δημοσιεύθηκαν σε μία εφημερίδα κι από τότε άρχισε να απειλείται η ζωή του. Βρίσκεται στην Ελλάδα πάνω από ένα χρόνο και με χαρά πριν διηγηθεί την ιστορία του μας δείχνει ότι κατάφερε να πάρει άδεια παραμονής. Στο ανοιχτό κέντρο φιλοξενίας στη Θήβα, όπου διαμένει, ο Εμάλ, δεν ζωγραφίζει μόνο για εκείνον αλλά κάνει μαθήματα σε ενήλικες και παιδιά.
«Από μικρός θυμάμαι είχα μέσα μου την επιθυμία να ασχοληθώ με τις τέχνες.
Εμπνέομαι από τη φαντασία του μυαλού μου, αυτό που θα έρθει στο μυαλό μου προσπαθώ να το αποτυπώσω στο χαρτί. Χρησιμοποιώ μολύβι και λαδομπογιά. Όταν ζωγραφίζω βουνά, τοπία γενικότερα, φύση νιώθω ότι είμαι εκεί, με βοηθάει να χαλαρώσω να ηρεμήσω. Η τέχνη είναι φάρμακο για μένα. Το ηρεμιστικό μου», λέει ο Εμάλ». Δείχνοντάς μας έναν πίνακά του εξηγεί: «Εδώ βλέπεις ένα σχολείο, πιο κάτω ένα παιδί και στη μέση ένα μονοπάτι που περνάει από το βουνό, για να φτάσει στον προορισμό του. Όλα αυτά για μένα είναι συμβολικά. Κι αυτό που προσπαθώ είναι, όταν κάποιος βλέπει τα έργα μου να κάτσει να σκεφτεί και να βρει τι συμβολίζουν. Όλα όσα έχω ζωγραφίσει σημαίνουν κάτι».
Για τον Εμάλ η ζωγραφική, όχι μόνο τον ηρεμεί αλλά του δίνει ελπίδα και θάρρος για τη ζωή του. «Όπως ζωγραφίζω με το χέρι μου τη φύση με διαφορετικά χρώματα, διαμορφώνω ένα έργο μου όπως θέλω, έτσι πιστεύω ότι μπορεί να γίνει και με την ίδια τη ζωή», σημειώνει καταλήγοντας ο Εμάλ.
Ο Μεχρντάντ Μεχραμπούρ, είναι από το Ισφαχάν του Ιράν κι ήρθε στην Ελλάδα πριν 3 χρόνια. Στη χώρα του ήταν εργολάβος κατασκευών και του άρεσε μερικές φορές να σχεδιάζει. Η ενασχόλησή του με τις τέχνες όμως δεν σταματάει στη ζωγραφική. Παίζει πιάνο και σιτάρ, ένα ιρανικό μουσικό όργανο και παράλληλα του αρέσει να τραγουδάει και να χορεύει. «Θέλω να ξεχάσω τα προβλήματά μου, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζω γι΄ αυτό ασχολούμαι με τις τέχνες. Εμπνέομαι από την καρδιά μου», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Τα ανοιχτά χρώματα είναι η αδυναμία του γιατί όπως λέει ο ίδιος «τον γεμίζουν αισιοδοξία και χαρά» γι΄ αυτό και προσπαθεί οι ιδέες του να προέρχονται «από όμορφες κι ευχάριστες στιγμές κι όχι από τις δυσκολίες του».
Τελευταίος καλλιτέχνης αυτής της έκθεσης ο Μαγέντ Ιμπραχίμ από το Χαλέπι της Συρίας. Ο Μαγέντ αναγκάστηκε να φύγει από τον τόπο του λόγω του πολέμου. Μαζί με τη σύζυγό του και τα τρία παιδιά του βρίσκονται από τον Σεπτέμβριο στην Ελλάδα κι από τότε που μεταφέρθηκαν σε διαμέρισμα στα Γιάννενα το χαμόγελο έχει αρχίσει να επιστρέφει στα χείλη τους. Μάλιστα η σύζυγός του, Φατίμα, γράφει ποιήματα κι έχουν σκεφτεί να συνεργαστούν. Από τη μία η Φατίμα να απαγγέλει τα ποιήματα κι από την άλλη ο Μαγέντ να ζωγραφίζει αυτά που εκφράζουν. «Σπούδαζα καλλιγραφία στο Ινστιτούτο Καλών Τεχνών, Φατχί Μοχάμεντ. Το επάγγελμά μου στη Συρία, ήταν καθηγητής αραβικής γλώσσας.
Όταν ζωγραφίζω εκφράζω τα συναισθήματά μου, νιώθω ηρεμία, αγάπη, και πολύ ελευθερία», λέει ο Μαγέντ. Αυτό που ουσιαστικά προσπαθεί είναι να αποτυπώσει οπτικά ποιητικές και φιλοσοφικές ιδέες. «Η έμπνευση μου είναι από τις σκέψεις μου για μένα όταν ζω, όπως διαβάζω το ποίημα και το νιώθω, κάπως έτσι συμβαίνει για μένα και με τη ζωγραφική. Μου αρέσει η αφηρημένη τέχνη γιατί αντανακλά το πνεύμα του παρόντος και επιτρέπει την ανταλλαγή ιδεών. Μου δίνει μεγάλη ελευθερία στο χρώμα. Αυτό που ζωγραφίζω πάντα συμβολίζει κάτι άλλο, έχει κάτι άλλο από πίσω», τονίζει.
Σημειώνεται ότι η πρωτοβουλία του ΔΟΜ για την έκθεση ζωγραφικής εντάσσεται στο πρόγραμμα «Humanitarian and recovery support to the affected population in Greece» που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στοχεύει στην ενδυνάμωση των μεταναστών και προσφύγων, διασφαλίζοντάς επαρκές βιοτικό επίπεδο και ενισχύοντας πρακτικές με βάση την κοινότητα. Η έκθεση πραγματοποιείται στον χώρο δράσης και Τέχνης στο Βρυσάκι στην Πλάκα και θα διαρκέσει έως τις 7 Ιουνίου.
ΑΠΕ
