Το στοίχημα δύσκολο, τα πονταρίσματα σχεδόν όλα εναντίον σε μια άνιση αναμέτρηση με μία θρυλική ταινία, ένα από τα καλύτερα γουέστερν που γυρίστηκαν ποτέ. Ο λόγος για τον Μελ Γκίμπσον, που μετά από μία περίοδο περιθωριοποίησής του, από το κατεστημένο του Χόλιγουντ, αλλά και το ξερό του το κεφάλι, επέστρεψε και πάλι δυναμικά, με τον “ Αντιρρησία Συνείδησης” και τώρα έχει λάβει “ ok” από το στούντιο της Warner να γυρίσει το ριμέικ του ανεπανάληπτου κλασικού πλέον γουέστερν “ Άγρια Συμμορία”.
Έτσι του χρόνου, εκτός απροόπτου, 50 χρόνια από την πρώτη προβολή της “ Άγριας Συμμορίας”, που έκανε άνω-κάτω εκείνη την εποχή το Χόλιγουντ, ο Μελ Γκίμπσον θα αρχίσει τα γυρίσματα της δικιάς του “ Άγριας Συμμορίας”. Προς το παρόν ουδείς γνωρίζει αν ο Γκίμπσον σκοπεύει να κάνει ένα πιστό ριμέικ της κλασικής ταινίας και αν θα τολμήσει να αναμετρηθεί με τον Σαμ Πέκινπα. Επίσης, είναι πολύ νωρίς να γνωρίζουμε ποιοι θα μπουν στο πρωταγωνιστικό τιμ αν και θα φαινότανε περίεργο να μην κρατήσει εκτός από τη σκηνοθεσία και ένα βασικό ρόλο για τον εαυτό του.
Ο Μελ Γκίμπσον, έχοντας ήδη ένα Όσκαρ σκηνοθεσίας για το επικό “ Μπρέιβχαρτ” (1995), έγινε παγκοσμίως γνωστός το 1979 ως “ Μαντ Μαξ”, στην καλτ ταινία του Τζορτζ Μίλερ. Ακολούθησαν ακόμη δύο πετυχημένες συνέχειες (αν και η τρίτη ταινία με τον Μαξ είχε χάσει τη δυναμική της, αλλά και την αγριότητά της) και σύντομα έγινε πρώτο όνομα στο Χόλιγουντ. Ωστόσο, ο Γκίμπσον είχε πρωταγωνιστήσει το 1981 υποδειγματικά στο εξαιρετικό αντιπολεμικό δράμα “ Καλλίπολη 1915” του Πίτερ Γουίαρ, ενώ τον επόμενο χρόνο ήταν απολαυστικός στο εξόχως ενδιαφέρον πολιτικό δράμα και πάλι του Γουίαρ, “ Επικίνδυνα χρόνια”, στο ρόλο ενός ανταποκριτή, στην Ινδονησία των ταραγμένων εποχών, έχοντας δίπλα του τη Σιγκούρνι Γουίβερ και τη Λίντα Χαντ.
Συνεχίζει να παίζει συνεχώς σε ταινίες, άλλες πετυχημένες, άλλες όχι, για να φτάσει στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 και να γνωρίσει τεράστια επιτυχία για τις δυναμικές, αλλά χωρίς ιδιαίτερη ουσία, περιπέτειες “ Φονικό Όπλο” 1, 2 & 3, που γέμισαν χρήματα και τα ταμεία των στούντιο, αλλά και της δικής του τσέπης. Το 1995 γυρίζει το “ Μπρέιβχαρτ”, που του δίνει έναν άλλο αέρα, ενώ το 2004 σκηνοθετεί “ Τα πάθη του Χριστού”, μια πολύ σκληρή ταινία, η οποία προκάλεσε αντιδράσεις ειδικά από την εβραϊκή κοινότητα. Δύο χρόνια μετά γυρίζει το “ Apocalypto”, μία αγωνιώδη περιπέτεια τοποθετημένη στην εποχή της πτώσης του πολιτισμού των Μάγιας.
Ωστόσο, λίγα χρόνια μετά, άρχισε η καθοδική πορεία για τον Γκίμπσον, για να μπει στο περιθώριο για λίγα χρόνια, καθώς τα είχε βάλει, με καθόλου κομψό τρόπο, τόσο με το Χόλιγουντ, αλλά και με όλο σχεδόν τον κόσμο, ενώ ήταν γνωστό ότι είχε τεράστια προβλήματα με την πρώην σύζυγό του, αλλά και προβλήματα με το ποτό, μία εξάρτηση που του στοίχισε στην προσωπική και επαγγελματική ζωή. Λίγοι του στάθηκαν τότε. Σημαντική ήταν η βοήθεια της Τζόντι Φόστερ, η οποία του έδωσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία “ Ο άλλος μου εαυτός”, όταν πολλοί ισχυροί στο Χόλιγουντ δεν ήθελαν να τον βλέπουν.
Πολλοί πίστευαν ότι ο Γκίμπσον δεν θα επανέρθει ποτέ. Ξεπέρασε το πρόβλημα με το αλκοόλ, έλυσε τις όποιες διαφορές, προχώρησε και άρχισε να κάνει πάλι ταινίες και να κερδίζει πάλι πόντους στην κινηματογραφική βιομηχανία. Τώρα, 25 χρόνια μετά το Όσκαρ σκηνοθεσίας, θέλει να δοκιμάσει σε ένα εγχείρημα που μοιάζει με κρεμάλα, βάζοντας το δικό του κεφάλι στη θηλιά, που θα την κρατάει το φάντασμα του Σαμ Πέκινπα.
Ο Πέκινπα, η συμμορία και τ’ άλλα παιδιά
Ποιος είναι όμως ο Πέκινπα; Τι το ιδιαίτερο, τι το ξεχωριστό, τι το μεγαλειώδες έχει η “ Άγρια Συμμορία”, ποιο ήταν εκείνο το ανεπανάληπτο καστ, που απογείωσε το φιλμ;
Ας τα πάρουμε απ’ την αρχή. Ο Σαμ Πέκινπα (1925 – 1984) δεν είναι απλώς ακόμη ένας αξιόλογος και ιδιοφυής σκηνοθέτης. Ο Πέκινπα είναι ένας “ καταραμένος” σκηνοθέτης. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί καθ’ υπερβολήν και ο Μπουκόφσκι της μεγάλης οθόνης. Εντάξει, το σινεμά δεν είναι ποίηση, δεν είναι τέχνη, είναι απλώς θέαμα. Ωστόσο, όταν γίνονται ταινίες όπως η “ Άγρια Συμμορία” τότε μπορείς να ανακαλύψεις και την τέχνη, ακόμη και την ποίηση. Ο Πέκινπα, προκλητικός, ανυπάκουος, αναρχικός, καβγατζής, βλάσφημος, αντισυμβατικός, πότης, μετρ της βίας και λάτρης μιας Αμερικής πριν γίνουν αυτές ΗΠΑ, δεδομένου ότι είχε και ινδιάνικο αίμα, έκανε κυρίως εχθρούς στην εποχή της ακμής του. Αντιθέτως, πάντως, από τον Μπουκόφσκι, δεν γεννήθηκε στην κόλαση, αλλά στον παράδεισο του Φρέσνο της Καλιφόρνιας και μεγάλωσε με όλες τις ανέσεις, καθώς η οικογένειά του ήταν πλούσια (δικηγόροι, δικαστές, πολιτικοί). Πολέμησε στον Πόλεμο με την Ιαπωνία και στη συνέχεια ακολούθησε την πορεία που τον έκανε διάσημο.
Η επιτυχία του στην τηλεοπτική σειρά “ Ο εκδικητής της ερήμου” (1962) τον έκαναν δημοφιλή στους κινηματογραφικούς κύκλους και η πρώτη υψηλού προϋπολογισμού ταινία του ήταν “ Η ταξιαρχία των εκδικητών” το 1965 με τον τότε σταρ Τσάρλτον Ήστον και τους Ρίτσαρντ Χάρις, Ζέντα Μπέργκερ και Τζέιμς Κόμπερν. Ένα υποβλητικό γουέστερν, που δείχνει την αξία του, αν και είναι φανερό ότι στο τελικό μοντάζ έβαλαν και πάλι το χεράκι τους οι παραγωγοί.
Μερικές ακόμη ταινίες του, μέχρι να εξετάσουμε την ανυπέρβλητη “ συμμορία” του, που σίγουρα αποτελούν ένα κεφάλαιο της ιστορίας του κινηματογράφου, είναι και τα “ Αδέσποτα σκυλιά”, ένα βίαιο θρίλερ με τον Ντάστιν Χόφμαν να μετατρέπεται από διανοούμενο σε φονικό εκδικητή , “ Φέρτε το κεφάλι του Αλφρέντο Γκαρσία”, ένα κατάμαυρο νεογουέστερν, με τον έξοχο Ούορεν Όουτς, “ Ήταν δυο φυγάδες”, ένας ύμνος στην ελευθερία, με τον Στηβ Μακ Κουήν, “ Γύπες πάνω από την έρημο”, δηλητηριώδες γουέστερν με τον Τζέισον Ρόμπαρτς και “ Σιδηρούς Σταυρός”, ένα θαυμάσιο πολεμικό δράμα, με πολλές αναγνώσεις, που καθηλώνει τον θεατή.
Η “ Άγρια Συμμορία” είναι η ταινία της ζωής του. Είναι η ταινία που πολεμήθηκε όσο λίγες στο Χόλιγουντ, σόκαρε κοινό και κριτικούς στην εποχή της και παρότι την είχαν κατακρεουργήσει οι υπεύθυνοι του στούντιο. Η διαμάχη με τους παραγωγούς υπήρξε θρυλική, για να βγει τελικά αλλοιωμένη και παρόλα αυτά συγκλονιστική. Και να ΄ρθει το 1994 για να προστεθούν οι σκηνές, που αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι του αρχικού μοντάζ, για να απογειωθεί το τελικό σύνολο. Αλλά, ήδη ο μύθος της ταινίας είχε ξεπεράσει κάθε προσπάθεια χειραγώγησης και λογοκρισίας.
Καθηλωτική, συγκινητική, απλά αξεπέραστη
Η ιστορία της χορταστική μεν, απλή δε. Βρισκόμαστε στις αρχές του 20ου αιώνα. Μία ασύλληπτη συμμορία, που βλέπει ότι περνάει η μπογιά της προσπαθεί να ξεφύγει από μία ομάδα κυνηγών κεφαλών, που πληρώνει μια σιδηροδρομική εταιρία, ενώ ταυτόχρονα μετά από μία αποτυχημένη ληστεία τράπεζας, αναζητεί καταφύγιο, αλλά και χρήματα στο επαναστατημένο Μεξικό, κάνοντας δουλειές με λοχίες που έγιναν στρατηγοί εν μία νυκτί και καταπιέζουν τους ντόπιους χωρικούς.
Υπέροχο σενάριο, που απογειώνεται από την κινηματογράφηση του Πέκινπα. Μία αντρική ταινία χίλια τα εκατό (από τα ελάχιστα γουέστερν που δεν υπάρχει γυναίκα συμπρωταγωνίστρια), που υμνεί την ανδρική φιλία και θα βάλει τον αρχηγό της συμμορίας να πει “ όταν συντάσσεσαι με κάποιον μένεις μαζί του μέχρι το τέλος, αλλιώς δεν διαφέρεις από τα ζώα”, σε μία καθοριστική στιγμή της ταινίας, για την τύχη της συμμορίας, καθώς διαλέγουν να τραβήξουν προς το θάνατο, παρά να διαφύγουν με γεμάτες τις τσέπες. Επίσης, βάζει στο στόχαστρο τη νέα θρησκεία, δηλαδή το χρήμα, αλλά και τα νέα αφεντικά των σιδηροδρόμων, των τραπεζών, αυτών που έπεσαν σαν κοράκια πάνω στους δημόσιους χώρους, κοιλάδες και βουνά, ποτάμια και λίμνες, για να στήσουν το νέο τους κόσμο. Ακόμη τα βάζει και με την κοινωνία που καταπιέζει αυτόν που δεν θέλει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και που επιμένει να χαράσσει μόνος του την πορεία της ζωής του.
Απίστευτη ατμόσφαιρα, αριστοτεχνικά κλιμακούμενη ένταση, πλήθος υπέροχων σεκάνς, όπως αυτή με τα παιδιά που βασανίζουν σκορπιούς καίγοντάς τους, τις στιγμές γύρω από τη φωτιά, όταν ξαποστάζουν οι βετεράνοι της συμμορίας και συνειδητοποιούν ότι αυτός ο κόσμος δεν μπορεί να τους σηκώσει, αλλά και των αιματοχυσιών, που κινηματογραφεί ή μάλλον χορογραφεί παίζοντας με την αργή κίνηση και το κοφτερό μοντάζ του Λιούις Λομπάρντο, δίνοντας μια άλλη διάσταση στη βία. Και φυσικά οι πρωταγωνιστές αλλά και οι καρατερίστες όλοι εναρμονισμένοι στο μεγαλείο και τη δυναμική της ταινίας, η οποία κάνει κομμάτια την νεοσυντηρητική στροφή των Ηνωμένων Πολιτειών με την “ ηθική” και τις αξίες του πατριωτισμού που πρέσβευε ο νεοεκλεγείς Νίξον, αλλά και η άρχουσα τάξη που αισθανόταν, μετά το θυελλώδες 1968 και πάλι δυνατή, έτοιμη να βγάλει ακόμη περισσότερα κέρδη, στο όνομα της “ ελευθερίας” και της “ δημοκρατίας”.
Άξιοι θαυμασμού οι πρωταγωνιστές αλλά και συμπρωταγωνιστές, που δίνουν αυτό το κάτι παραπάνω ακολουθώντας με προσήλωση την μπαγκέτα του μαέστρου Πέκινπα. Ο Γουίλιαμ Χόλντεν, στο ρόλο του ηγέτη της συμμορίας συγκλονιστικός, όπως και οι υπόλοιποι της παρέας. Ο Έρνεστ Μποργκνάιν ως υπαρχηγός, επιτέλους στο ρόλο της ζωής του, αλλά και οι Ουόρεν Όουτς και Μπεν Τζόνσον (τα δύο ατίθασα και άγρια αδέλφια της συμμορίας), ο Ρόμπερτ Ράιαν, στο ρόλο του πρώην συνεργάτη και κυνηγού της συμμορίας, ενώ έξοχοι, σε ρόλους που γράφουν μοναδικά στο πανί, οι Έντμοντ Ομπράιαν, Τζέιμι Σάντζες, Στρόδερ Μάρτιν και φυσικά ο Εμίλιο Φερναντέζ, στο ρόλο του Μεξικανού “ στρατηγού”, που θα τον σημαδέψει και θα τον επαναλάβει και σε άλλες ταινίες, χωρίς ωστόσο να φτάσει το πρωτότυπο.
Αυτό το πρωτότυπο της “ Άγριας Συμμορίας” που έχει να αντιμετωπίσει και ο Μελ Γκίμπσον. Ένα φιλμ σταθμός στην ιστορία των γουέστερν, όπως το “ Κάποτε στη Δύση”, του Σέρτζιο Λεόνε, το “ Τρένο θα σφυρίξει τρεις φορές”, του Τσίνεμαν ή το “ Αιχμάλωτη της ερήμου” του Φορντ. Ένα έργο που δύσκολα θα άγγιζε ένας σκηνοθέτης, όσο καλός και να ναι, γνωρίζοντας ότι μόνο χαμένος μπορεί να βγει από τη σύγκριση. Να και κάτι κοινό που έχει ο Γκίμπσον με τους ήρωες της “ Άγριας Συμμορίας”. Αυτό θα του το αναγνώριζε και Πέκινπα…
Χάρης Αναγνωστάκης
ΑΠΕ
