Έμφαση στην Τοπική Ιστορία θα δίνεται από του χρόνου στο μάθημα της Ιστορίας, όπως σχεδιάζει το Υπουργείο Παιδείας. Εμείς το προλάβαμε και κάναμε επίσκεψη-προσκύνημα στους τοπικούς μας ήρωες, που με το έργο τους εθνικοί ήρωες είναι.
Πρώτη στάση στο σπίτι του καπετάν Κώττα κι η επίσκεψή μας κλείνει με ποίημα για τον ήρωα που ακούσαμε από τη Στέλλα της Στ’!
Όξω μεριά στην Καστοριά, στη μέση στα Κορέστια,
ο Κώττας κάμνει πόλεμο με Τούρκους και Βουργάρους.
Τρεις μέρες κάμνει πόλεμο, τρεις μέρες και τρεις νύχτες
και στα παιδιά του μίλαε και στα παιδιά του λέει:
-Παιδιά μου, κάμετε καρδιά, καρδιά να πολεμάτε,
τι σήμερα είν’ ο θάνατος, το τι ταχιά ο χάρος,
σήμερα γεννηθήκαμε, ταχιά θε να χαθούμε.
Σαν τα λιοντάρια πολεμούν τη μέρα και τη νύχτα.
«Τα δημοτικά τραγούδια της Άνω Μακεδονίας», Κ. Δούφλια
2η στάση στον καπετάν Νταλίπη, άγαλμα που πάνω στον δρόμο προς τη Βίγλα βρίσκεται, γι’ αυτό κι είναι πολύ λίγοι αυτοί που το προσέχουν. Εδώ ο Ανέστης της Στ’ διαβάζει ένα ποίημα αφιερωμένο στον σπουδαίο γηγενή αυτόν ήρωα, που θυσιάστηκε πολύ νέος για τη λευτεριά της Μακεδονίας.
καπετάν Νταλίπης
Ψευδώνυμο του Δημήτρη Κωνσταντινίδη.
Γεννήθηκε στο χωριό Γαύρος της Καστοριάς από μια περήφανη κτηνοτροφική οικογένεια που δε δίσταζε να δημιουργεί ζητήματα στις βουλγαρικές οικογένειες του χωριού. Έτσι, όταν οι Τούρκοι απείλησαν έντονα την οικογένειά του, ο Νταλίπης έφυγε στα βουνά, όπου ενώθηκε με τον καπετά Κώττα, τον Κύρου κι άλλους.
Η δράση των πατριωτών αυτών δεν άργησε να καρποφορήσει και γρήγορα επικράτησαν ολοκληρωτικά στην περιοχή των Κορεστίων, ενώ, όταν ήρθαν τα τακτικά ανταρτικά σώματα κι όλοι οι μικροκαπετάνιοι εντάχθηκαν σ’ αυτά, το κομιτάτο τον αναγνώρισε ως οπλαρχηγό.
Όμως το τέλος τον περίμενε στις 19 Νοεμβρίου 1906, με τη μορφή μιας βουλγαρικής ενέδρας, στο χωριό Όστιμα (Τρίγωνο), όπου ο Νταλίπης μαζί με τον Παύλο Κύρου από το Ζέλοβο βρήκαν το θάνατο, που στέρησε τα Κορέστια από δυο εκλεκτά παλικάρια, τα οποία ήταν μέχρι τότε προστάτες της περιοχής.
Η Πολιτεία, τιμώντας τις εθνικές υπηρεσίες του Νταλίπη, προστάτεψε τα ορφανά παιδιά του, που έγιναν αξιωματικοί κι επιστήμονες, με τον Τάσο Νταλίπη μάλιστα να γίνει και γενικός διοικητής της Δυτικής Μακεδονίας το 1946, ενώ έστησε στη γενέτειρά του, σε φυσικό μέγεθος, ανδριάντα του ήρωα, με τη λεβέντικη αντάρτικη στολή του.
3η στάση: επίσκεψη στο σπίτι όπου σκοτώθηκε ο Παύλος Μελάς, στο χωριό που έχει τ’ όνομά του.
Κι επειδή θέλαμε να ζωντανέψουμε το ηρωικό χωριό Μελάς μια συνηθισμένη καθημερινή μέρα -ζωντανεύει μονάχα μία φορά τον χρόνο, στην επέτειο θανάτου του Παλληκαριού- αφιερώσαμε με πολλή αγάπη ποιήματα, χορούς και τραγούδια για τη Μακεδονία -το τελευταίο ποίημα για τον Παύλο Μελά-στους κατοίκους του χωριού.
Με τη γυμνάστριά μας κ. Αγνή χορεύουμε ποιο άλλο; Το “Μακεδονία ξακουστή”! Γιατί κι αυτό μάθημα Τοπικής Ιστορίας είναι! 
Αποχαιρετιόμαστε, τραγουδώντας το, με τον Πρόεδρο και μέλη του Συλλόγου του χωριού-άλλωστε αυτοί μας το ζήτησαν και, φυσικά, δεν τους χαλάσαμε το χατίρι! 
Δημοτικό Σχολείο Μαυροχωρίου
