Σύννεφα απειλητικά μαζεύονται πάνω από την παγκόσμια οικονομία. Οι ενδείξεις οι καλύτερα οι αιτίες της εν δυνάμει απειλής είναι: η ανισορροπία των εμπορικών ισοζυγίων όλων των κρατών. Η Ανατολή πουλάει εμπορεύματα και πετρέλαιο στην Δύση ώστε να δημιουργούν πλεονασματικά ισοζύγια και η Δύση παράγει ομόλογα χρέους τα οποία τα αγοράζει η Ανατολή ώστε έτσι να μηδενίζονται τα ελλείμματα των χωρών της Δύσης. Αυτό δημιουργεί μεταφορά της παραγωγής στις χώρες της Ανατολής και ανεργία στην Δύση. Μέχρι το 2007, το σύστημα λειτουργούσε καλά. Κάλυπτε όμως τα προβλήματα κάτω από το χαλί.
Το 2008 που ξέσπασε η κρίση, θεωρήθηκε ότι ήταν κρίση Ρευστότητας των τραπεζών με αποτέλεσμα να τυπώσουν οι δύο μεγαλύτερες Κεντρικές τράπεζες του Κόσμου των ΗΠΑ και της Ε.Ε τόνους νομισμάτων (νομισματική επέκταση) με ουσιαστικά μηδενικό επιτόκιο που διοχετεύθηκε προς τις εμπορικές τράπεζες. Ήταν ολέθριο λάθος. Οι Εμπορικές τράπεζες θα έπρεπε να μεταφέρουν ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος των δανείων στην πραγματική οικονομία στις επιχειρήσεις με χαμηλό επιτόκιο. Δοθήκαν λίγα χρήματα στην πραγματική οικονομία τα περισσότερα κατευθύνθηκαν από τις τράπεζες προς τα χρηματιστήρια αξιών, νομισμάτων και κυρίως των ομολόγων.
Άρα το πρόβλημα της διεθνούς οικονομίας η δεν κατανοήθηκε η σκεπάστηκε κάτω από χαλί. Δέκα χρόνια μετά το πρόβλημα αποδεικνύεται ότι δεν λύθηκε. Δηλαδή δεν μπορεί η Κίνα να πουλάει (να φέρνει καραβιές) γεμάτα κοντέινερ στα λιμάνια της Δύσης και τα πλοία της να επιστρέφουν πίσω άδεια. Όπως επίσης έρχονται γεμάτα με πετρέλαιο τα τάνκερ της Μέσης Ανατολής και επιστρέφουν πίσω άδεια. Ο μόνος που κατάλαβε το πραγματικό πρόβλημα της διεθνούς οικονομίας είναι ο Τράμπ. Έθεσε σε εφαρμογή δύο μέτρα. Το πρώτο επέβαλλε κατά μέσο όρο δασμούς 50% στις εισαγωγές επι της αξίας στα εμπορεύματα της Κίνας. Αντιλήφθηκε δηλαδή -επι τέλους- κάποιος το κατάλαβε ότι δεν μπορεί οι ΗΠΑ να γίνουν από πρώτοι δανειστές της παγκόσμιας οικονομίας να γίνουν πρώτοι δανεισμένοι. Αυτό είναι το πρώτο μέτρο. Το δεύτερο είναι να περιορίσει την νομισματική επέκταση (το τύπωμα φρέσκου δολαρίου). Αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα την δραματική αύξηση των επιτοκίων. Φέρνει στο χείλος του γκρεμού χώρες όπως για παράδειγμα την Αργεντινή, την Τουρκία κι μια σειρά από χώρες που το μεγαλύτερο μέρος του χρέους των είναι σε δολάρια. Αφενός δεν μπορούν να πάρουν νέα δάνεια αφετέρου αυξάνονται δραματικά τα επιτόκια των ήδη υφισταμένων δανείων. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τα δάνεια των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Σήμερα λοιπόν τόσο τα κράτη όσο και οι επιχειρήσεις είναι υπερδανεισμένοι. Οι διεθνείς αγορές έχουν στεγνώσει από ρευστότητα. Τα πρώτα μηνύματα της επερχόμενης μεγάλης κρίσης είναι εμφανή. Πρώτα σε επίπεδο κρατών. Η νέα κρίση της Αργεντινής και της Τουρκίας. Στην συνέχεια οι μεγάλες πτώσεις στις τιμές στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων των πρώτων υλών, μεταξύ αυτών και των δερμάτων της γούνας. Η κρίση γίνεται εμφανής στην καταβύθιση των τιμών των μετοχών των τεχνολογικών γιγάντων ποσοστιαία μεταβολή των τελευταίων 52 εβδομάδων : Facebook -41%, Amazon – 29%, Apple – 23%, Netflix -38%, Google – 21%. ήδη οι μεγαλύτερες Κεντρικές τράπεζες του πλανήτη αγοράζουν χρυσό. προετοιμάζονται για επερχόμενη κρίση.
Η διεθνής οικονομία είναι εγκλωβισμένη. Έχουν εξαντληθεί οι λύσεις και της δημοσιονομικής και της νομισματικής επέκτασης. Αφενός δεν μπορεί να δώσουν λύση πολιτικές Κευνσιανικού τύπου η (αριστερές) με επέκταση του κρατικού δανεισμού αλλά ούτε και αύξηση του δανεισμού προς τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. Τόσο τα κράτη όσο και οι επιχειρήσεις είναι υπερδανεισμένοι και υπερήμεροι.
Στον χορό της μείωσης της ρευστότητας μπαίνει από το 2019 και η Κεντρική Τράπεζα της Ε.Ε. άρα το 2019 αναμένεται δύσκολο. Μόνο εμείς ως Έλληνες πανηγυρίζουμε για την έξοδο στις διεθνείς αγορές. Πανηγυρίζουμε διότι θα πάρουμε (αν βρούμε και αν μας δώσουν) νέα δάνεια με πολύ αυξημένο επιτόκιο ενώ εξυπηρετούμε μετα βίας το ήδη υφιστάμενο χρέος με επιτόκιο πολύ πιο χαμηλό από τα επίπεδα που δανείζονται οι χώρες που μας δάνεισαν. Εξ αιτίας δηλαδή των μνημονίων και των Γερμανοτσολιάδων. Η αλαζονεία και ο εγωισμός έχουν κάποια όρια. Η Ελληνική αλαζονεία τα έχει ξεπεράσει. Ήδη βρίσκεται στο στάδιο της αυτοκαταστροφής.
Ο Νίκος Ρίζος είναι οικονομικός σύμβουλος
