Γράφει η Δρ. Καλλιόπη Μόσχου Διδάκτωρ Συμβουλευτικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Η αξία της εργασίας για τον άνθρωπο είναι πολύπλευρη. Από τη μια ο ρόλος της είναι βιοποριστικός (σταθερό εισόδημα, κάλυψη βιοτικών αναγκών, αυτονομία, ανεξαρτησία), από την άλλη ψυχολογικός, καθώς βοηθά στην ανάπτυξη και ολοκλήρωση διαφόρων πτυχών της προσωπικότητας (κριτική σκέψη, πρωτοβουλία, φαντασία/δημιουργικότητα, ψυχική ευφορία, κοινωνικοποίηση).
Η επιλογή επαγγέλματος, λοιπόν, θεωρείται ως μία από τις κρισιμότερες καμπές στη ζωή μας, διότι καθορίζει, σε μεγάλο βαθμό, τη μετέπειτα επιτυχία και ευτυχία μας. Έχει, λοιπόν, μεγάλη σημασία η επαγγελματική επιλογή να γίνεται με τα κατάλληλα κριτήρια.
Ποια είναι όμως τα κριτήρια που επηρεάζουν τη σωστή ή μη σωστή επιλογή επαγγέλματος από έναν νέο άνθρωπο; Μπορούμε να τα χωρίσουμε σε εξωτερικά και εσωτερικά:
Εξωτερικά είναι: η οικογένεια, ο άμεσος και έμμεσος κοινωνικός περίγυρος, η ευρύτερη κοινωνία, οι επιταγές της αγοράς εργασίας, τα ΜΜΕ, οι οικονομικές απολαβές και η κοινωνική αναγνώριση, το φυσικό περιβάλλον, η τύχη κ.ά. Εσωτερικά αποτελούν: οι ιδιαίτερες κλίσεις ( έμφυτη προδιάθεση), η αυτογνωσία, η ωριμότητα, η έλλειψη γνώσης/πληροφόρησης για κάποια επαγγέλματα και για τον επαγγελματικό στίβο κ.ά.
Σε μια προσπάθεια σύντομης ανάλυσης των ανωτέρω θα μπορούσαμε να θίξουμε τα παρακάτω:
Ξεκινώντας από την οικογένεια και θεωρώντας την ως τον πιο σημαντικό φορέα κοινωνικοποίησης που ασκεί ίσως τη μεγαλύτερη επίδραση στους νέους, θα λέγαμε ότι ο ρόλος της είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Όταν οι γονείς ανακαλύπτουν και ενισχύουν τα ταλέντα των παιδιών τους δίνουν τις σωστές κατευθυντήριες ως προς την επιλογή επαγγέλματος. Πολλές φορές όμως, οι προσωπικές τους φιλοδοξίες και η ασυνείδητη ανάγκη τους να δουν τους απογόνους τους σαν μια πιο επιτυχημένη εκδοχή του εαυτού τους (συχνότατα όχι μόνο στον τομέα του επαγγέλματος) τους οδηγούν στο να λειτουργούν ακυρωτικά απέναντι στις προτιμήσεις των παιδιών και να τους υποδεικνύουν λάθος δρόμους, μη συμβατούς με την ιδιοσυγκρασία τους.
Επιπλέον, ο κοινωνικός περίγυρος (συνομήλικοι, συγγενείς, φίλοι κ.λπ), πολλές φορές, ασκεί πίεση μέσα από διάφορες στερεοτυπικές αντιλήψεις από τις οποίες εμφορείται και επιβάλλει στα παιδιά κάποια πρότυπα π.χ. τα χειρωνακτικά επαγγέλματα αντιμετωπίζονται υποτιμητικά, όταν συγκρίνονται με πνευματικά επαγγέλματα ή άλλα που είναι «του συρμού» ή κάποια που προσφέρουν μεγάλες οικονομικές απολαβές, δόξα ή κοινωνική προβολή. Κι εδώ οι νέοι θα πρέπει να σκεφτούν σοβαρά πριν αποφασίσουν για το μελλοντικό επάγγελμά τους, να δουν πρώτα αν ταιριάζει στους ίδιους, να μην δράσουν παρορμητικά και να μην παρασυρθούν από τις όποιες κοινωνικές ιεραρχήσεις και τα πρότυπα που προβάλλονται μέσα από ΜΜΕ ή άλλους κοινωνικούς φορείς, και συνήθως αποσκοπούν στην κάλυψη των εκάστοτε κοινωνικών αναγκών.
Επίσης, είναι σημαντικό οι νέοι να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στις δυνατότητες που έχει το κάθε επάγγελμα για απορρόφηση του προσφερόμενου εργατικού δυναμικού. Γι’ αυτόν τον λόγο, θα πρέπει να συμβουλεύονται ανθρώπους ιδιαίτερα ενήμερους πάνω τα εργασιακά θέματα, που λαμβάνουν υπόψη τους τα νέα δεδομένα της αγοράς και που έχουν διεξάγει έρευνες που καταλήγουν σε μακροπρόθεσμα συμπεράσματα (με άξονα τουλάχιστον δεκαετίας).
Ωστόσο, το πιο σημαντικό κριτήριο επιλογής επαγγέλματος παραμένει η αυτογνωσία και ο βαθμός ωριμότητας των ατόμων. Όταν κάποιος γνωρίζει ποιος είναι και τι αναζητά, ποια είναι τα «δυνατά του χαρτιά» και πώς θα τα αξιοποιήσει, οδηγεί τον εαυτό του στη σωστή επιλογή. Έτσι διασώζεται από τους διάφορους σκοπέλους που συναντά στον δρόμο του και διαλέγει συνειδητά το επάγγελμα που του ταιριάζει και θα τον κάνει στη ζωή του χαρούμενο και δημιουργικό.
Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να εξαρθεί και ο σημαντικότατος ρόλος του σωστού επαγγελματικού προσανατολισμού καθώς και των εξειδικευμένων Συμβούλων Σταδιοδρομίας. Μέσα από ειδικά σταθμισμένα τεστ, τα οποία προσμετρούν την προσωπικότητα, τις επιθυμίες και τα ταλέντα των μαθητών σε συνδυασμό με τις τάσεις της αγοράς εργασίας, βοηθούν αρχικά τα παιδιά να πιστέψουν στον εαυτό τους και στις δυνατότητές τους. Στη συνέχεια, επιλέγουν μαζί με τους μαθητές το επάγγελμα που τους αντιπροσωπεύει και καταστρώνουν από κοινού ένα στρατηγικό σχέδιο για την επίτευξη του στόχου.
Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι η επαγγελματική και η ανθρώπινη ανάπτυξη συνδέονται άρρηκτα. Είναι σημαντικό να ακολουθήσουμε ένα επάγγελμα που μας ταιριάζει και του ταιριάζουμε, διότι με αυτόν τον τρόπο έχουμε περισσότερες πιθανότητες να είμαστε επιτυχημένοι σε αυτό. Τέλος, χρειάζεται να τονιστεί ότι ο πιο επιτυχημένος στη ζωή (άρα και στο επάγγελμα) άνθρωπος είναι εκείνος που οικοδομεί μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Για να το πετύχει αυτό, δεν αρκεί η στεγνή γνώση των δεξιοτήτων του επαγγέλματος που επιθυμεί να ασκήσει αλλά η γενικότερη γνώση του εαυτού του.
