Το ΚΘΒΕ υπήρξε το πρώτο θέατρο στην Ελλάδα που καθιέρωσε εναλλασσόμενο δραματολόγιο και οργάνωσε σειρά λογοτεχνικών πρωινών με διακεκριμένους ομιλητές
«Πράξις υπ’ αριθμ. 207 …
Το Υπουργικόν Συμβούλιον, λαβόν υπόψιν:
α) Την έλλειψιν μονίμου θεατρικού Οργανισμού εις την πρωτεύουσαν της Βορείου Ελλάδος. β) Την ανάγκην προαγωγής της θεατρικής τέχνης και γενικώτερον της ανυψώσεως της καλλιτεχνικής και πνευματικής στάθμης του πληθυσμού των βορείων επαρχιών της χώρας… γ) Την ανάγκην όπως αρχίσουν αμέσως άπασαι αι προπαρασκευαστικαί εργασίαι ίνα από του προσεχούς θέρους καταστή δυνατή η λειτουργία του Κρατικού Θεατρικού Οργανισμού εις Β. Ελλάδα…
Εν Αθήναις τη 13 Ιανουαρίου 1961».
Η «ιδέα» είχε «πέσει» λίγους μήνες πριν, τον Νοέμβριο του 1960, στο σπίτι του τότε υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως, Κωνσταντίνου Τσάτσου, όταν ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής ρώτησε τον Γιώργο Θεοτοκά τι μπορεί να κάνει για την προαγωγή της πνευματικής ζωής του τόπου. Ο Γιώργος Θεοτοκάς απάντησε: «Να κάνετε θέατρο στη Θεσσαλονίκη».
Σε δέκα μέρες υποβλήθηκε το σχέδιο και ο προϋπολογισμός και με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, που δημοσιεύτηκε στις 13 Ιανουαρίου 1961, ιδρύθηκε το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Η υπουργική πράξη της ίδρυσης του θεάτρου περιόριζε σε 20 τον αριθμό των ηθοποιών που θα προσλαμβάνονταν.
Στις 19 Αυγούστου 1961 δόθηκε στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων η πρώτη παράσταση, με τον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή, σε μετάφραση του Φώτου Πολίτη και σκηνοθεσία του ιδρυτή του θεάτρου, διευθυντή του, του «δασκάλου», όπως ζητούσε να τον αποκαλούν οι ηθοποιοί και οι συνεργάτες του, του Σωκράτη Καραντινού. Η χειμερινή περίοδος του πρώτου χρόνου λειτουργίας του ΚΘΒΕ εγκαινιάστηκε τον Δεκέμβριο του 1961 στο παλιό Βασιλικό θέατρο, με τον «Παπαφλέσσα» του Σπύρου Μελά, που σκηνοθέτησε ο Πέλος Κατσέλης.
Το ΚΘΒΕ υπήρξε το πρώτο θέατρο στην Ελλάδα που καθιέρωσε εναλλασσόμενο δραματολόγιο και οργάνωσε σειρά λογοτεχνικών πρωινών με διακεκριμένους ομιλητές. Από το 1973 ιδρύθηκε και λειτουργεί και η Δραματική Σχολή του Κρατικού Θεάτρου, που παρέχει, δωρεάν, πλήρη θεατρική και γενικότερα καλλιτεχνική παιδεία και αποτελεί φυτώριο για νέους ηθοποιούς.
Από τον Νοέμβριο του 1977 άρχισε να λειτουργεί το «Θέατρο της Θράκης», με έδρα την Κομοτηνή. Στην αποκεντρωτική αυτή προσπάθεια προστέθηκε ύστερα από μια διετία και το «Θέατρο Ανατολικής Μακεδονίας», με έδρα τις Σέρρες. Οι δύο αυτές σκηνές λειτούργησαν ως το 1984. Από τον Δεκέμβριο του 1977 λειτουργεί και η Παιδική Σκηνή, ενώ τον Δεκέμβριο του 1982 στο καλλιτεχνικό δυναμικό του ΚΘΒΕ ενσωματώθηκε η χορευτική ομάδα «Αέναον Χοροθέατρο» του Ντανιέλ Λομέλ κι έτσι, για πρώτη φορά, η πόλη της Θεσσαλονίκης απέκτησε μόνιμη σκηνή με τακτικές παραστάσεις χορού τόσο στη Θεσσαλονίκη όσο και σε άλλες πόλεις. Τέλος, το 1997 ιδρύθηκε ως αυτοτελές τμήμα του ΚΘΒΕ η Όπερα Θεσσαλονίκης, η οποία συγχωνεύτηκε με το ΚΘΒΕ, σύμφωνα με τον Ν.4002/2011.
Σήμερα, ακριβώς 58 χρόνια μετά, 768 θεατρικές παραγωγές, 50 και πλέον μετακλήσεις, συμπαραγωγές, περισσότερες από 400 εκδόσεις (με τελευταία την έκδοση 170 σελίδων με κείμενα και φωτογραφίες από την έκθεση κοστουμιών της 58ετούς παρουσίας του ΚΘΒΕ και τίτλο «Ίχνη του Εφήμερου»), φιλοξενίες, 396 συγγραφείς, 227 μεταφραστές, 300 σκηνοθέτες, 201 συνθέτες, 246 σκηνογράφοι, 240 ενδυματολόγοι, 136 χορογράφοι, 2.410 ηθοποιοί, χιλιάδες παραστάσεις και περισσότερα από επτά εκατομμύρια θεατές, είναι οι αριθμοί που δίνουν τον πρόχειρο (εξάλλου δεν έχει επιχειρηθεί καν ο επίσημος από τις εκάστοτε διοικήσεις του θεάτρου) απολογισμό ενός ιστορικού πλέον θεατρικού οργανισμού που παραμένει κλειστός από …πέρυσι.
Σε μια από τις πλέον πολυήμερες απεργιακές κινητοποιήσεις, οι επτά σκηνές (και οι επτά διαφορετικές παραστάσεις που φιλοξενούσαν) παραμένουν κλειστές από την παραμονή των Χριστουγέννων- στην πλέον «αποδοτική» (οικονομικά) θεατρική περίοδο, περισσότερα από 130.000 ευρώ (έσοδα από εισιτήρια που είχαν προ-αγορασθεί) έχουν χαθεί, τα ταμεία λειτουργούν μόνο για εξαργυρώσεις εισιτηρίων και για …απαντήσεις «άγνοιας» σε αγανακτισμένους θεατρόφιλους της πόλης- όπου τα τελευταία χρόνια έχουν σχεδόν αφανισθεί τα μικρότερα τοπικά θεατρικά σχήματα, ενώ θέατρο προσφέρουν κατά διαστήματα μόνο μεγάλες θεατρικές αίθουσες που φιλοξενούν ΔΗΠΕΘΕ ή ιδιωτικούς αθηναϊκούς θιάσους.
Οι απεργοί (ανανεώνουν ανά εβδομάδα τις στάσεις εργασίας τους στις ώρες των προγραμματισμένων παραστάσεων) ηθοποιοί, παραμένουν ανυποχώρητοι στις διεκδικήσεις τους, που αφορούν στην υπογραφή νέων συμβάσεων εργασίας, με αυξήσεις 7%, αλλά και απαλοιφή των όρων που επέβαλαν μειώσεις 10% στους μισθούς από το 2010, καθώς έχουν προσφύγει στα δικαστήρια και διεκδικούν επιστροφή αυτού του ποσού (για την πενταετία 2012-2017). Το ποσό, σύμφωνα με τους πρώτους υπολογισμούς, ξεπερνά στο σύνολό του (για όσους ηθοποιούς προσέφυγαν) τα δύο εκατομμύρια ευρώ, ενώ με τις προσαυξήσεις και τους τόκους υπερημερίας υπερδιπλασιάζεται…
Η πρόταση του ΔΣ για παράταση της ισχύουσας συλλογικής σύμβασης εργασίας τους για δύο έτη (έως τις 30/9/2020), για την απεμπλοκή της κατάστασης και τη λειτουργία των σκηνών του θεάτρου δεν έγινε τελικά δεκτή και το θέατρο με αλλεπάλληλες ανακοινώσεις ζητάει συγνώμη από τους θεατές και τους …παραπέμπει στην επόμενη εβδομάδα -μέχρις ότου λήξουν οι κινητοποιήσεις των ηθοποιών: https://www.ntng.gr/default.aspx?lang=el-GR&page=24
Ανάλογες κινητοποιήσεις είχαν «διαταράξει» πολλάκις στο παρελθόν τη λειτουργία του θεάτρου που είχε διακόψει τις παραστάσεις του με ηθική κυρίως ζημία ως προς την εμπιστοσύνη του κοινού προς το έργο που επιτελείτο επί διευθύνσεων Γιάννη Βούρου (τον Απρίλιο του 2015) αλλά και παλαιότερα -επί διευθύνσεως του Νικήτα Τσακίρογλου (τον Φεβρουάριο του 2009) όταν τα οικονομικά προβλήματα που έπλητταν το θέατρο είχαν αφήσει …απλήρωτους τους ηθοποιούς.
Σήμερα, οι 130 ηθοποιοί του θεάτρου πληρώνονται κανονικά, τα χρέη του θεάτρου (ξεπερνούσαν τα εννέα εκατομμύρια ευρώ) έχουν αποπληρωθεί, ο καλλιτεχνικός του διευθυντής Γιάννης Αναστασάκης διανύει τους πρώτους μήνες της δεύτερης θητείας του (ανανεώθηκε τον περασμένο Νοέμβριο) αλλά… η σύμβαση εργασίας των εργαζομένων στο θέατρο έληξε τον περασμένο Οκτώβριο και έκτοτε δεν ανανεώθηκε.
– «Έζησα την …”Τρικυμία” (του Ουίλιαμ Σέξπιρ), αλλά ελπίζω πως …”Το καλοκαίρι θα θερίσουμε” (του Αλ. Δαμιανού)», είχε απαντήσει (με τίτλους θεατρικών έργων) σε σχετική ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κλασικός φιλόλογος, ηθοποιός και σκηνοθέτης Γιάννης Αναστασάκης, εννιά μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του.
– Ίσως το …«Η ηδονή της τιμιότητας» του Λουίτζι Πιραντέλο, αλλά αυτό αφορά εμάς- τον Άρη (Στυλιανού, τον καθηγητή του ΑΠΘ, πρόεδρο του ΔΣ του ΚΘΒΕ) κι εμένα. Οι απεργοί ηθοποιοί ίσως θα ήθελαν …”Το τέλος του παιγνιδιού” -του Σάμουελ Μπέκετ», απαντά στην ίδια ερώτηση, σήμερα -τέσσερα χρόνια μετά -με την εμπειρία της πρώτης μεγάλης κρίσης και το θέατρο «κλειστό». Μετά την πρώτη εβδομάδα των απεργιακών κινητοποιήσεων -αντί άλλου σχολίου για τις κινητοποιήσεις των συναδέλφων του ηθοποιών που έκλεισαν το θέατρο, επικαλούνταν «συνειρμικά», όπως έγραφε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τους «Θεατρίνους» – ομότιτλο ποίημα του νομπελίστα Γ. Σεφέρη («Στήνουμε θέατρα και τα χαλνούμε/ όπου σταθούμε κι όπου βρεθούμε/ στήνουμε θέατρα και σκηνικά/όμως η μοίρα μας πάντα νικά»).
– «Ή θα με βοηθήσουν να κάνουμε Θέατρο ή …θα κατεβάσω τα κιοπέγκια» ήταν η «ιστορική» ρήση του αείμνηστου καθηγητή Δημήτρη Μαρωνίτη, ο οποίος διετέλεσε διευθυντής του πολύπαθου ΚΘΒΕ την περίοδο 1989-1990.
Πενήντα οκτώ (58 χρόνια) από την ίδρυσή του, το ΚΘΒΕ εξακολουθεί να κρατά …ανεβασμένα τα κιοπέγκια του (σε πείσμα όσων αδιαφόρησαν γι αυτό -ή ακόμα το χρησιμοποίησαν για την προσωπική τους και μόνο προβολή ή απλώς επαγγελματική εξασφάλιση) να διδάσκει θέατρο και …ρόλους μέσω της στάσης διευθυντών, ηθοποιών, σκηνοθετών, παραστάσεων (ιστορικών και μη και να μην έχει -επίσημα- τουλάχιστον καταγράψει την ιστορία του.
Β. Χαρισοπούλου
