Ο κ. Κυριάκος Μαλλίνης είναι Πληροφορικός-Ηλεκτρονικός, σύμβουλος της Τεχνόπολις Θεσσαλονίκης και πρώην πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής Βορείου Ελλάδος
Τι εννοούμε με τον όρο Θερμοκοιτίδα επιχειρήσεων;
Οι διάφοροι ορισμοί της επιχειρηματικής θερμοκοιτίδας παρουσιάζουν αρκετές διαφοροποιήσεις, αλλά συμπίπτουν σε ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά. Οι επιχειρηματικές θερμοκοιτίδες είναι οργανισμοί που παρέχουν χώρο ενοικίασης, κοινόχρηστες επιχειρηματικές υπηρεσίες, επιχειρηματική υποστήριξη, εκπαίδευση και οικονομική υποστήριξη σε νέες startup επιχειρήσεις με στόχο την επιτάχυνση της επιτυχημένης ανάπτυξης τους. Βέβαια, στο πολύ πρώιμο στάδιο της ανάπτυξης μιας επιχειρηματικής ιδέας είναι αναγκαίες οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι επιχειρηματικές προ-θερμοκοιτίδες.
Οι Νεοφυείς επιχειρήσεις, οι οποίες πολλές φορές αναφέρονται με την αγγλική ορολογία start-ups, θεωρούνται οι επιχειρήσεις που μόλις έχουν ιδρυθεί, ανεξάρτητα από τη νομική τους μορφή, και οι οποίες χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη κάποιας καινοτομίας στη επιχειρηματική ιδέα.
Σε μια Θερμοκοιτίδα Επιχειρήσεων το στάδιο της επώασης ξεκινά από την ίδρυση της νεοφυούς επιχείρησης και καλύπτει τη φάση της ανάπτυξης της έως την αρχική ωρίμανση της. Πρόκειται για ένα πολύ κρίσιμο στάδιο κατά τη διάρκεια του οποίου ο επιχειρηματίας αναλαμβάνει να εκτελέσει όλες τις ενέργειες που είναι απαραίτητες για την υλοποίηση του επιχειρηματικού του σχεδίου και οι υπηρεσίες που παρέχονται από τις θερμοκοιτίδες διαφοροποιούνται ανάλογα με τη φάση που βρίσκεται η νέα επιχείρηση σε σχέση με το επιχειρηματικό της πλάνο.
Παγκοσμίως με τον όρο Θερμοκοιτίδα Επιχειρήσεων (Business Incubator ή απλά Incubator) εννοείται μία εταιρεία ή μια δομή η οποία παρέχει σε νέο-ιδρυόμενες και με προοπτικές γρήγορης ανάπτυξης εταιρείες χρηματοδότηση, χώρους και εξοπλισμό (όπως κτιριακές εγκαταστάσεις, έπιπλα, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τηλεφωνικές συσκευές, πρόσβαση στο internet, κλπ.), υπηρεσίες γραμματειακής υποστήριξης, συμβουλευτικές υπηρεσίες και υποστήριξη (όπως σε θέματα φοροτεχνικά, λογιστικά, νομικά, πληροφορικής, εξεύρεσης προσωπικού, κλπ), αλλά και ένα δίκτυο επαφών με πελάτες και προμηθευτές και σε αντάλλαγμα παίρνει ένα ποσοστό του μετοχικού κεφαλαίου και / ή πληρωμές από την νέο ιδρυόμενη εταιρεία.
Γενικά, η αποστολή της θερμοκοιτίδας είναι να ιδρύσει και να μεγαλώσει την νέα εταιρεία, για να ζητήσει πλέον, με σωστή υποδομή και επαγγελματική προετοιμασία, την πρώτη επένδυση που θα της επιτρέψει να αναπτυχθεί και να επιβληθεί στην αγορά.
Υπάρχει δημοσιευμένη μελέτη που αναφέρεται επακριβώς στην περιοχή μας;
Υπάρχει η «Μελέτη δημιουργίας θερμοκοιτίδων νέων καινοτόμων επιχειρήσεων με έμφαση στις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας» που εκπονήθηκε από την επιστημονική ομάδα της ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ Θεσσαλονίκης, (στην οποία συμμετείχα ως μέλος της) και χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.
Βασικός στόχος της μελέτης ήταν η διερεύνηση όλων των παραγόντων και των προϋποθέσεων για την δημιουργία σύγχρονων δομών υποστήριξης της νέας και καινοτόμου επιχειρηματικότητας στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.
Σκοπός η οργάνωση και λειτουργία τουλάχιστον μιας δομής Θερμοκοιτίδας (incubator) προσέλκυσης και αρχικής εγκατάστασης νεοφυών επιχειρήσεων (start-ups), με έμφαση στην καινοτομία και στη σύγχρονη τεχνολογία, που θα προσπαθούσε μέσω ενός ευρέως φάσματος υπηρεσιών υποστήριξης αλλά και της κατάλληλης δικτύωσης στην ενθάρρυνση αλλά και την υποστήριξη των νέων επιστημόνων στην Περιφέρεια ενώ, παράλληλα, θα συνέβαλε αποτελεσματικά στη δημιουργία ενός βασικού υπόβαθρου για τη δημιουργική διασύνδεση της ακαδημαϊκής & της επιχειρηματικής κοινότητας.
Ποια είναι τα χρηματοδοτικά εργαλεία για ένα τέτοιο εγχείρημα;
Η μόνη φορά που η ελληνική πολιτεία και η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδότησε απευθείας τη δημιουργία θερμοκοιτίδων ήταν το 2000, από πόρους του Β’ ΚΠΣ, μέσα από την προκήρυξη του προγράμματος ΕΛΕΥΘΩ.
Η χρηματοδότηση για την δημιουργία και λειτουργία Θερμοκοιτίδων καθώς και η χρηματοδότηση της νεοφυούς επιχείρησης είναι μια δύσκολη και διαρκής προσπάθεια αναζήτησης, μέσω εξειδικευμένων συμβούλων, για τον εντοπισμό των κατάλληλων και εν ενεργεία χρηματοδοτικών εργαλείων.
Αναφέρω μερικά :
- ΕΠΑνΕΚ – ΕΣΠΑ 2014-2020 – Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία» για παράδειγμα βλπ: Δημιουργία θερμοκοιτίδων Νέων Επιχειρήσεων Εντάσεως Έρευνας και Τεχνολογίας (ΝΕΕΤ) στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης https://www.espa.gr/el/Pages/Proclamations
- Νέος Αναπτυξιακός Νόμος Ν.4399/2016 https://www.espa.gr/el/pages/InvestmentLaw.aspx
- Το ΤΑΜΕΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ (ΤΑΕΣΥΜ) (Equity Fund of Funds),http://www.antagonistikotita.gr/epanek/news.asp?id=497
- Το Ταμείο Ανάπτυξης Δυτικής Μακεδονίας (ΤΑΔΥΜ) http://www.pdm.gov.gr/tameio-anaptyxis-dytikis-makedonias-to-orama-ginetai-praxi/
- Από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας 2014 – 2020
Ξεχωρίζουν οι κάτωθι Επενδυτικές Προτεραιότητες:
Δημιουργία Θερμοκοιτίδων Επιχειρήσεων
ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 3 – ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ 3
«Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων»
Επενδυτική Προτεραιότητα 3.1: «Προαγωγή της επιχειρηματικότητας, ιδίως με τη διευκόλυνση της οικονομικής αξιοποίησης νέων ιδεών και ενίσχυσης της δημιουργίας νέων επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων και μέσω θερμοκοιτίδων επιχειρήσεων» (ΕΤΠΑ).
- Ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια
- Χορηγίες
Μπορεί η Καστοριά να υποστηρίξει το εγχείρημα;
Το μεγαλύτερο μέρος των νεοφυών επιχειρήσεων δραστηριοποιείται στον κλάδο των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) και συνήθως στην ανάπτυξη Λογισμικού (Software).
Όσον αφορά το θεματικό/κλαδικό προσανατολισμό, η εμπειρία και τα επιτυχημένα παραδείγματα διεθνώς υποδεικνύουν ότι είναι δυνατόν μια θερμοκοιτίδα να εξειδικεύεται κλαδικά σε τομείς με ικανό δυναμικό ανάπτυξης στη περιοχή, ανάλογα με τα τοπικά χαρακτηριστικά, όπως το Παραγωγικό δυναμικό περιοχής σε ορισμένα προϊόντα ή υπηρεσίες και οι Δεξιότητες του πληθυσμού.
Εναλλακτικά, μπορεί να εξειδικεύεται σε οριζόντιες Τεχνολογίες (πχ ΤΠΕ) που ενισχύουν τα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά περισσότερων κλάδων.
Η εστίαση των δράσεων (θερμοκοίτισης, προθερμοκοίτισης, υποστήριξης) προτείνεται να εντοπιστεί στους τομείς προτεραιότητας ανά κλάδο που περιλαμβάνονται στο σχέδιο RIS3 της ΠΔΜ και του Νομού Καστοριάς και είναι:
- Ο κλάδος της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων
- Οι παραδοσιακοί κλάδοι Αγροτικής Ανάπτυξης και Μεταποίησης:
- μεταποίηση – τυποποίηση χαρακτηριστικών αγροτικών προϊόντων (σε όλες τις ΠΕ)
- εκτροφή γουνοφόρων ζώων – δερμάτινα προϊόντα (στις ΠΕ Καστοριάς και Κοζάνης)
- τρόφιμα, ποτά, μεταλλικές κατασκευές (σε όλες τις ΠΕ)
- κλάδος του Τουρισμού (σε όλες τις ΠΕ).
Τα παραπάνω συνθέτουν ένα μίγμα τομέων και κλάδων 4 ουσιαστικά ενοτήτων προτεραιότητας ως εξής:
- Τ-Κ.Π1 Αγροδιατροφή (Μεταποίηση – τυποποίηση χαρακτηριστικών αγροτικών προϊόντων / Τρόφιμα, ποτά)
- Τ-Κ.Π2 Περιβάλλον (Ενέργεια/ΑΠΕ-Τηλεθερμάνσεις – Μεταλλικές κατασκευές – Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων)
- Τ-Κ.Π3 Εκτροφή γουνοφόρων ζώων – δερμάτινα προϊόντα
- Τ-Κ.Π4 Τουρισμός
Στις παραπάνω ενότητες έρχεται να προστεθεί ο κλάδος της Κοινωνικής Οικονομίας και ο κλάδος των ΤΠΕ που καλύπτει το σύνολο των όλων παραπάνω κλάδων καθώς έχει μία οριζόντια διάσταση.
Τελικά η Καστοριά διαθέτει υψηλούς δείκτες ωρίμανσης (νέους επιστήμονες με καινοτόμες ιδέες, υψηλή εξειδίκευση, παραγωγικούς τομείς προτεραιότητας) για την ίδρυση και λειτουργία δομών Θερμοκοίτισης.
Υπάρχει δυνατότητα σύνδεσης με ανάλογα project σε άλλες περιοχές όπως η Τεχνόπολη Θεσσαλονίκης;
Οι πρωτοβουλίες των Θερμοκοιτίδων για παράλληλες δράσεις στήριξης που συνδράμουν καταλυτικά στην επιτυχία του εγχειρήματος και εμπλουτίζουν το σύνολο των ενεργειών με δημιουργικές υποστηρικτικές κινήσεις είναι μια διαρκής προσπάθεια κατά την λειτουργία τους. Οι πλέον σημαντικές δράσεις είναι:
- Η αξιοποίηση τοπικών κεφαλαίων και ο προσανατολισμός τους στη χρηματοδότηση νέων επιχειρηματικών σχεδίων.
- Η διοργάνωση ετήσιου θεσμού παρουσίασης και προβολής των επιχειρήσεων και του οικοσυστήματος καινοτομίας της Θερμοκοιτίδας.
- Η συμμετοχή σε Διαγωνισμούς Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας
- Η συμμετοχή σε Εκδηλώσεις και Ενημερωτικές Δράσεις που διοργανώνονται σε τακτικό επίπεδο με θέματα σχετικά με τη νεοφυή επιχειρηματικότητα και συμμετοχή ιδρυτών και ατόμων που ανήκουν στον σχετικό χώρο.
- Η συνεργασία με επιτυχημένες πρακτικές όπως η Τεχνόπολη Θεσσαλονίκης. Ας σημειωθεί ότι, η Τεχνόπολη Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με τις Περιφέρειες που έχουν αναπτύξει δομές Θερμοκοίτισης και που διασχίζονται από την ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟ, σχεδιάζει τη οργάνωση ενός δικτύου υποστήριξης θερμοκοιτίδων και νεοφυών επιχειρήσεων με στόχο την ανάπτυξη συνεργασιών, ανταλλαγής εμπειριών, μεταφοράς τεχνογνωσίας και ανεύρεσης κεφαλαίων χρηματοδότησης. Το Δίκτυο Θερμοκοιτίδων «ΕΓΝΑΤΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ» φιλοδοξεί στην δημιουργία ενός ισχυρού πόλου καινοτομίας και εξωστρέφειας της νεοφυούς επιχειρηματικότητας στην Βόρεια Ελλάδα με Ευρωπαϊκό προσανατολισμό.
Μπορεί να αποτελέσει οδηγό και να δώσει λύση στο αναπτυξιακό πρόβλημα του Νομού Καστοριάς;
Το προς αναζήτηση αναπτυξιακό πρότυπο του Νομού είναι μια σύνθετη και διαρκής διαδικασία διερεύνησης όλων εκείνων των παραγόντων που θα καταλήξουν στις κατάλληλες προτάσεις.
Η προσπάθεια πρέπει να είναι πολυμέτωπη, ανοικτή σε βελτιώσεις και πάντα με θετικό περιβαλλοντικό και κοινωνικό πρόσημο.
Είναι βέβαιο ότι η λειτουργία μιας Θερμοκοιτίδας δίνει διέξοδο στην νεοφυή και καινοτόμα επιχειρηματικότητα συμβάλλοντας αποτελεσματικά στην:
- δημιουργία θέσεων εργασίας
- ανάπτυξη τοπικής κοινότητας
- αναδιάρθρωση οικονομικού προτύπου ανάπτυξης
- δημιουργία ευκαιριών μεταφοράς τεχνογνωσίας
- αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας
- άμεση αξιοποίηση πανεπιστημιακών ερευνών
- ισχυροποίηση της αποστολής των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων
- συνεργασία επιχειρήσεων – πανεπιστημίων
- συνεργασία με άλλους φορείς επιχειρηματικότητας
Καμία περιοχή δεν μπορεί να επιτύχει τους επιθυμητούς αναπτυξιακούς ρυθμούς χωρίς την ύπαρξη ενός ολοκληρωμένους προγράμματος προώθησης καινοτόμων νεοφυών επιχειρήσεων. Οι startup επιχειρήσεις προάγουν την ανάπτυξη και την καινοτομία, ανοίγοντας νέους επιχειρηματικούς ορίζοντες. Η επιτυχής εξέλιξη μιας startup επιχείρησης σε ισχυρή εταιρία (scale-up) ισοδυναμεί με μία εύρωστη και κερδοφόρα επιχείρηση που συμβάλει στην τόνωση της απασχόλησης, και ενισχύει την εγχώρια οικονομική ανάπτυξη.
Τέλος, πρέπει να επισημάνω ότι, η επιτυχία του εγχειρήματος θα εξαρτηθεί από την καλή συνεργασία, συμμετοχή και υποστήριξη, της κεντρικής Κυβέρνησης, των φορέων ΟΤΑ α’ – β’ βαθμού, της επιχειρηματικής και της ακαδημαϊκής κοινότητας.
