Το υπέροχο βίντεο του Δήμου Μονεμβασιάς για την βυζαντινή καστροπολιτεία και τις ομορφιές της χτισμένο πάνω σε ένα βράχο,
με μοναδική πρόσβαση από τη στεριά μια στενή λωρίδα γης, εποικίστηκε από Λάκωνες γύρω στον 6ο μ.Χ. αι., προκειμένου να προφυλαχτούν από τις Αραβικές επιδρομές. Εκείνοι κατασκεύασαν και την πρώτη ξύλινη, κινητή γέφυρα που ένωνε τον βράχο με την ακτή, απ’ όπου προέρχεται και η ονομασία του κάστρου που σημαίνει «μοναδική είσοδος». Το κάστρο γνωρίζει σημαντική άνθηση στα χρόνια του Βυζαντίου από τον 12ο ως τον 14ο αι.περίοδος κατά την οποία χτίστηκαν και οι περίφημες βυζαντινές εκκλησιές που στολίζουν το νησί. Ιδιαίτερα η περίοδος από το 1282 ως το 1341 αποκαλείται ο χρυσός αι. ς της πόλης.
Το 1464 η Μονεμβασιά θα γίνει Ενετική κτήση. Το 1540 το παραδίνεται στους Τούρκους και το 1690 οι Ενετοί την καταλαμβάνουν και πάλι. Η Βενετσιάνικη ονομασία της ήταν «Napoli di Malvasia», δηλαδή Μενεξεδένια πόλη. Το 1715 οι Τούρκοι εξαγοράζουν τη Μονεμβασία από τους Ενετούς και σκοτώνουν ή αιχμαλωτίζουν όλους τους προκρίτους. Η μεταβυζαντινή Ιστορία της Μονεμβασίας τελειώνει στις 21 Ιουλίου 1821 όταν οι Τούρκοι μετά από πολιορκία παραδίδουν τα κλειδιά της πόλης στον Πρίγκιπα Αλ. Κατακουζηνό.
Σήμερα, το Κάστρο της Μονεμβασιάς με τους δύο οικισμούς του, είναι τουριστικά αξιοποιημένο και συγκαταλέγεται ανάμεσα στα ωραιότερα αξιοθέατα της χώρας.
Ένας ισχυρότατος σεισμός γύρω στα 375 μ. Χ. ήταν η αιτία, να αποκοπεί ένα μέρος της στεριάς της «Άκρα Μινώα», όπως συναντά κανείς το όνομα της περιοχής σε αναφορές του Παυσανία. Γύρω στον 6ο αι. το νησί κατοικήθηκε από Λάκωνες οι οποίοι κατέφυγαν εκεί προκειμένου να προφυλαχθούν από τις επιδρομές των βαρβάρων. Εκείνοι κατασκεύασαν και την πρώτη ξύλινη, κινητή γέφυρα που ένωνε τον βράχο με την ακτή. Όταν αυτή τραβιόταν, δεν υπήρχε δυνατότητα προσπέλασης στον βράχο. Από αυτό το γεγονός προέρχεται και η ονομασία του κάστρου που σημαίνει «μοναδική είσοδος». Ο οικισμός αποτέλεσε κέντρο επιχειρήσεων και στρατιωτική βάση των Βυζαντινών από τους από τους οποίους χτίσθηκε η Κάτω Πόλη, στη νοτιοανατολική ακροθαλασσιά, και έγινε η αρχή για τις περίφημες οκταγωνικές εκκλησιές που στολίζουν το νησί.
Από τον 12ο αι. η Μονεμβάσια δημιουργεί μεγάλα κέρδη με τη μεταφορά του περίφημου οίνου μαλβάζια, προς στις ευρωπαϊκές αγορές. Το γλυκό αυτό κρασί, ήταν τοπικής προέλευσης και αποτελούσε αγαθό πολυτελείας στα τραπέζια των Βασιλιάδων. Το 1945 οι Τούρκοι απαγορεύουν την παραγωγή του και έτσι ο τρόπος παρασκευής του παρέμεινε δυστυχώς άγνωστος για τις επόμενες γενιές.
Κατά την Βυζαντινή εποχή, η Μονεμβασιά ακμάζει σε τέτοιο σημείο που το χρονικό διάστημα μεταξύ του 13ου και 14ου αι. αποκαλείται ο χρυσός αι. της πόλης. Γνωρίσει μεγάλη άνθηση σε όλους τους τομείς: το εμπόριο, τη ναυσιπλοΐα, τις τέχνες και τα γράμματα. Τα ειδικά προνόμια που της παραχωρήθηκαν καθώς και η διαμονή του Ανδρονίκου Β’ Παλαιολόγου εκεί, προσέδωσαν στη Μονεμβάσια μεγάλο κύρος και αίγλη. Τόσο εκείνα τα χρόνια αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της, η Μονεμβασιά ήρθε αντιμέτωποι με πολλές επιδρομές. Το 1464 θα γίνει Ενετική κτήση, ενώ το 1540 το παραδίνεται στους Τούρκους. Το 1690 οι Ενετοί την καταλαμβάνουν και πάλι. Η Βενετσιάνικη ονομασία της ήταν «Napoli di Malvasia», δηλαδή «μενεξεδένια πόλη». Το 1715 οι Τούρκοι εξαγοράζουν τη Μονεμβασία από τους Ενετούς και σκοτώνουν ή αιχμαλωτίζουν όλους τους προκρίτους.
Οι Τούρκοι κατά την παραμονή τους, την έλεγαν «Μενεξέ-Καλεσί» δηλαδή φρούριο των μενεξέδων. Το Μάρτιο του 1821, οι Έλληνες με δύο χιλιάδες Λάκωνες και με τη βοήθεια Σπετσιώτικων πλοίων την πολιόρκησαν, από στεριά και θάλασσα. Ύστερα από πολιορκία και αφάνταστες στερήσεις αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν και να παραδοθούν τον Ιούλιο του 1821, παραδίδοντας τα κλειδιά της πόλης στον Πρίγκιπα Αλ. Κατακουζηνό.
Σήμερα, η Άνω Πόλη του κάστρου είναι μια ερειπωμένη πολιτεία όπου σώζονται τρεις στέρνες και ο οκταγωνικός Ναός της Αγίας Σοφίας. Η Κάτω Πόλη αποτελείται από δαιδαλώδη δρομάκια, θολωτές καμάρες, εκκλησιές και σπίτια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, ανάμεσα στα τείχη και τον απότομο βράχο, προσδίδοντας στην καστροπολιτεία μια μοναδική γοητεία.
