Γράφει η Μαριάνθη Γ. Πάρπου, Δικηγόρος – Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Διαμεσολάβηση. Ακούγεται πολύ στις μέρες μας. Ατελείωτες συζητήσεις χρωματισμένες είτε με θετική είτε με αρνητική χροιά. Το σίγουρο είναι ότι συζητείται. Υπέρμαχοι και επικριτές της διατυπώνουν καθημερινά επιχειρήματα προκειμένου να υποστηρίξουν την άποψη και τη δική τους οπτική γωνία γύρω από το θεσμό της διαμεσολάβησης. Φυσικά δεν γράφω αυτό το άρθρο για να κρίνω το θεσμό. Θα ήθελα όμως με δύο λόγια να αναφερθώ στο θεσμό και στις λειτουργίες του, ενόψει μάλιστα και της επικείμενης υποχρεωτικότητας για μια σειρά υποθέσεων, όπως προβλέπει ο νόμος 4640/2019. Η υποχρεωτικότητα υπαγωγής των υποθέσεων αυτών έγκειται στην υποχρεωτική παρουσία των μερών σε μια αρχική συνάντηση-συνεδρία στη διαδικασία της διαμεσολάβησης, ακόμα κι αν τα μέρη αποφασίσουν να μην προχωρήσουν στη διαδικασία και να αφήσουν τελικά την ελληνική δικαιοσύνη να αποφανθεί για τη διαφορά τους στα δικαστήρια. Γενικά, στη διαδικασία της διαμεσολάβησης μπορούν να υπαχθούν αστικές και εμπορικές διαφορές, εθνικού ή διασυνοριακού χαρακτήρα, υφιστάμενες ή μέλλουσες, εφόσον τα μέρη της διαφοράς έχουν την εξουσία να διαθέτουν το αντικείμενο της διαφοράς, σύμφωνα με τις διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου. Η Ελληνική Νομοθεσία κατέβαλλε προσπάθειες για την εναρμόνισή της προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2008/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2008 και άλλες διατάξεις.
Ας μιλήσουμε, λοιπόν, για το θεσμό.
Η Διαμεσολάβηση (“Mediation”) είναι ένας εξωδικαστικός τρόπος επίλυσης των διαφορών (για υποθέσεις αστικού και εμπορικού δικαίου), ο οποίος ήδη λειτουργεί αρκετές δεκαετίες σε πολλές χώρες στο εξωτερικό. Ο θεσμός στηρίζεται πάνω απ’ όλα στην ελεύθερη βούληση των μερών. Παρουσία ενός τρίτου ουδέτερου, αμερόληπτου διαπιστευμένου από το Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαμεσολαβητή τα μέρη προσέρχονται με δική τους θέληση στη διαδικασία και έτσι η πιθανή εύρεση λύσης είναι καθαρά δική τους υπόθεση. Τα μέρη φυσικά προσέρχονται το καθένα με το νομικό του παραστάτη (με τους Δικηγόρους τους), οι οποίοι βρίσκονται κοντά τους για να προασπίσουν τα συμφέροντα του πελάτη τους. Ο Διαμεσολαβητής βρίσκεται εκεί μόνο επιβοηθητικά στη διαδικασία και στην επικοινωνία των μερών προς την εύρεση πιθανής λύσης σύμφωνα με τις ανάγκες και τα συμφέροντά τους.
Η διαδικασία της Διαμεσολάβησης είναι απολύτως εμπιστευτική και απόρρητη, καθώς ουδεμία πληροφορία μπορεί να χρησιμοποιηθεί μελλοντικά σε οποιαδήποτε πιθανή δικαστική ενέργεια από τα μέρη και τους δικηγόρους τους, ή να μεταφερθεί από τη μία στην άλλη πλευρά σε τυχόν κατ’ ιδίαν συναντήσεις του Διαμεσολαβητή με την κάθε πλευρά, χωρίς τη ρητή συναίνεση της πλευράς αυτής. Ταυτόχρονα είναι μη δεσμευτική για τα μέρη, λόγω του εθελοντικού της χαρακτήρα, και δεσμευτική γίνεται μόνο με την υπογραφή Συμφωνητικού που περιλαμβάνει βιώσιμη και διαρκή συμφωνία από τα μέρη. Τα μέρη είναι εκείνα που έχουν την εξουσία διάθεσης του αντικειμένου της διαφοράς, να συζητούν και να λαμβάνουν τις αποφάσεις που επιθυμούν για τα θέματα που τους απασχολούν. Η διαδικασία της Διαμεσολάβησης μπορεί να γλιτώσει τα μέρη από πολύχρονες και κοστοβόρες δικαστικές διαμάχες, να τα βοηθήσει να διεκδικήσουν τα πραγματικά τους συμφέροντα, εφόσον δεν υπάρχει δικαστής που θα επιβάλει κάποια απόφαση, αλλά τα ίδια τα μέρη θα έρθουν σε συμφωνία που τα ίδια επιθυμούν. Κύριο χαρακτηριστικό της διαμεσολάβησης είναι πως μπορεί να βοηθήσει τα μέρη να βελτιώσουν τις μεταξύ τους σχέσεις ή τουλάχιστον να μην ενταθούν ακόμα περισσότερο τα προβλήματα μεταξύ τους, όπως πιθανότατα θα γινόταν στα πλαίσια μιας διαρκούς δικαστικής διαμάχης, μετά από ατελείωτες ώρες στα ακροατήρια των δικαστηρίων και αναμένοντας από αναβολή σε αναβολή. Μια επιτυχής διαμεσολάβηση λοιπόν μπορεί να αναδείξει όλα τα μέρη νικητές. Δεν υπάρχει χαμένο μέρος. Τα Δικαστήρια της χώρας μπορούν έτσι να αναβαθμιστούν ποιοτικά μέσα από την αποσυμφόρησή τους από πολύχρονες υποθέσεις, αλλά και η ίδια η νοοτροπία των ανθρώπων. Είναι μία πρόκληση για όλους.
Μέσα λοιπόν από τη διαδικασία της διαμεσολάβησης μπορούμε να αλλάξουμε και εμείς οι ίδιοι. Αρκεί μια προσπάθεια. Αρκεί να καθίσουμε στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης και να συζητήσουμε για την ουσία, για τα πραγματικά ζητήματα που θέλουμε να λύσουμε. Χωρίς προδιάθεση τσακωμού και αντιδικίας. Η διαμεσολάβηση στην Ελλάδα ήρθε για να ριζώσει. Είναι ζήτημα χρόνου να ριζώσει και στη συνείδηση των πολιτών, μιας και συνιστά την εξέλιξη της ίδιας της κοινωνίας και των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και των επιχειρήσεων. Συνιστά μια σύγχρονη λύση πολιτισμού.
