Εκεί άκουσα για πρώτη φορά για τον Δυτικομακεδόνα μουσικοσυνθέτη ΦΟΝ ΚΑΡΑΓΙΑΝ με καταγωγή από την Κοζάνη και αισθάνθηκα υπερήφανος
Ο τίτλος του άρθρου αναφέρεται σε ένα βιβλίο που χαρακτηρίζεται ως Ένας εκτενής οδηγός πόλης – σε τρεις γλώσσες, ήτοι Γερμανικά Ελληνικά και Αγγλικά. Ο συγγραφέας του είναι ένας πολυτάλαντος βιεννέζος που ακούει στο όνομα Bernd Moldan. Ένας άγνωστος στο ευρύ ελληνικό κοινό Φιλέλληνας που προβάλλει την ιδέα του ελληνισμού λόγω των θετικών ιδιαιτεροτήτων των πολιτισμικών μας χαρακτηριστικών.
Έτσι λοιπόν διαβάζουμε στο βιογραφικό του ότι, γεννήθηκε στη Βιέννη το 1944, είναι διδάκτωρ της Νομικής, εργάσθηκε στον ιδιωτικό και τραπεζικό τομέα, ασχολήθηκε με την φωτογραφία και τα έργα του έχουν παρουσιασθεί σε διάφορες εκθέσεις στο εξωτερικό. Γοητεύθηκε από τον ελληνικό τρόπο ζωής, τον τόπο τους Ανθρώπους, που τον οδήγησαν σε πολυάριθμες – μέχρι τώρα 46 – διαδρομές στην <<Ελλάδα του>>. Ήδη στο πρώτο βιβλίο του ‘’Ελληνικές Αναμνήσεις’’ (2011), εξέφραζε τον ισχυρό ψυχικό δεσμό του με την Ελλάδα. Αυτά και πολλά άλλα διαβάζουμε στην εισαγωγή σχετικά με τον συγγραφέα.
Στη συνέχεια στον πρόλογο του Έλληνα επιτετραμμένου στην Πρεσβεία της Βιέννης Νικόλαου Σαπουντζή διαβάζουμε: << Ο Β. Moldan ορμώμενος από τα δύο μεγάλα του ΄΄ πάθη ΄΄ την Ελλάδα και τη φωτογραφία, προχώρησε στη συγγραφή και έκδοση αυτού το πρωτότυπου και ιδιαίτερα αξιόλογου βιβλίου, στο οποίο παρουσιάζει το ιστορικό αποτύπωμα της παρουσίας των Ελλήνων στην Βιέννη από την εποχή της αυτοκρατορίας των Αψβούργων μέχρι και σήμερα. Με τη βοήθεια πλούσιου και υψηλής ποιότητας φωτογραφικού υλικού, παρουσιάζεται η ιστορία ορισμένων από τα πλέον εμβληματικά κτήρια που κοσμούν μέχρι και σήμερα την πόλη της Βιέννης και συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την ιστορική παρουσία των Ελλήνων σε αυτήν, σε μια περίοδο τριών αιώνων.
Ο επιβλητικός ορθόδοξος καθεδρικός ναός της Αγίας Τριάδας στην οδό Fleischmarkt, τα Palais Sina και Dumba, τα θαυμάσια κτήρια του Musikverein και του Πανεπιστημίου της Βιέννης στη Ringstraße που χρηματοδοτήθηκαν από επιφανείς Έλληνες και πλούσιες ελληνικές οικογένειες της εποχής, είναι ορισμένα από αυτά, όπως επίσης και το επίχρυσο άγαλμα της Θεάς Αθηνάς που δεσπόζει στην είσοδο του αυστριακού Κοινοβουλίου, τεκμήριο της ισχυρής επιρροής του ελληνικού κλασικού πολιτισμού στην αρχιτεκτονική ιστορία της Βιέννης>>.
Αυτά είναι μόνο μερικά στοιχεία, που δυστυχώς ήταν άγνωστα τότε, για μας όσους σπουδάζαμε στη Βιέννη, διότι δυστυχώς οι εκπρόσωποι της ελληνικής πολιτείας δεν είχαν την παιδεία τα κίνητρα αλλά ούτε καν τις εντολές από την Αθηνοκεντρική ελληνική πολιτεία, να διδάξουν στους τότε νέους την πλούσια ιστορία του ελληνικού πολιτισμού. Και έρχεται τώρα ένα φιλέλληνας αυστριακός να γράψει και μάλιστα σε τρεις γλώσσες ένα εξαιρετικό πόνημα για τους Έλληνες της Αυστρίας και την επιρροή του ελληνικού πολιτισμού στην χώρα αυτή.
Στην εισαγωγή λοιπόν αυτού του πολιτισμικού εγχειριδίου διαβάζουμε τα λόγια του συγγραφέα: << Μετά από 46 επισκέψεις στην Ελλάδα μέχρι τώρα, σκέπτομαι ότι είναι καιρός κάποτε να ασχοληθεί κανείς για το ΠΟΤΕ ΠΟΥ και ΠΩΣ οι Έλληνες εμφανίστηκαν στην Αυστρία. Αρχίζουμε με το Carnuntum, 35 λεπτά με αυτοκίνητο ανατολικά της Βιέννης….. Είναι ελάχιστα γνωστό ότι Έλληνες από την Μακεδονία άφησαν στην υπηρεσία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τα πρώτα ίχνη στο αυστριακό έδαφος. Διάφορα αρχαία αντικείμενα του 1ου έως 4ου αιώνα επιβεβαιώνουν την παρουσία των Ελλήνων στην Αυστρία. Επίσης βρίσκουμε ονόματα όπως ο Διόδωρος, Ασκληπίδης, Πρωτόμαχος, Νόννος, Ποσειδώνιος, Φλώρος, Σμυρναίος, Μελεσίδικος, σε ταφικά μνημεία.
Μία γυναίκα ονόματι Ευδοκία είναι η πρώτη γνωστή μας Ελληνίδα που θάφτηκε τότε σε αυστριακό έδαφος……
Η ιστορία των Ελλήνων στην περιοχή της Βιέννης μπορεί να ερευνηθεί ακριβέστερα από την εποχή των Babenberg (10ος με 13ος αιώνας) και μετέπειτα. Συναλλαγές Ελλήνων εμπόρων στη Βιέννη πιστοποιούνται ήδη πριν από την πρώτη Σταυροφορία (1096-1099). Ο γάμος του δούκα Ερρίκου του Β΄ Jasormirgott με την Ελληνίδα πριγκίπισσα Θεοδώρα Κομνηνή το έτος 1148 τελείται με βυζαντινή ιεροτελεστία στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης και την διάρκεια της Δεύτερης Σταυροφορίας (1147-1149) και σηματοδοτεί για την Βιεννέζικη Αυλή με Ελληνοαυστριακή ακμή που μεταξύ άλλων εκδηλώνεται και με τη υιοθέτηση ελληνικών τραγουδιών, όπως το νανούρισμα <<Heia Popeia>>. Η σορός της Θεοδώρας αναπαύεται, μαζί με τον σύζυγό της και την κόρη της Αγνή στη Βιέννη. Πρόκειται για το αρχαιότερο ταφικό μνημείο ανθρώπου από τον ελληνικό πολιτιστικό χώρο που διατηρείται στη Βιέννη. Οι σχέσεις Ελλάδας και Αυστρίας ενισχύθηκαν ακόμη περισσότερο με τον γάμο του δούκα Λεοπόλδου του ΣΤ΄ με μια ακόμη βυζαντινή πριγκίπισσα επίσης ονομαζόμενη Θεοδώρα. Ο υψηλός πολιτισμός του Βυζαντίου επηρέασε την εξέλιξη της Βιέννης και την διεθνή εικόνα της θετικά. Δυστυχώς όμως μετά την πτώση της Θεσσαλονίκης και κατόπιν της άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς διεκόπησαν οι σχέσεις των δύο πολιτισμών.
Η δεύτερη πολιορκία της Βιέννης από τους Τούρκους (1683) οδήγησε τελικά και σε αλλαγή της πολιτικής των Αψβούργων απέναντι στις ορθόδοξες εκκλησίες. Επέτρεψε στους πιστούς την ελεύθερη άσκηση της θρησκείας σύμφωνα με το δόγμα και τις ιεροτελεστίες της ανατολικής Εκκλησίας. Από αυτό επωφελήθηκαν εξίσου Σέρβοι αλλά και Έλληνες που ήδη από το 1685 εγκαθίστανται μόνιμα στη Βιέννη. Με τη συνθήκη ειρήνης του Πασσάροβιτς (1718) ανοίγει για τους ελληνορθόδοξους υποτελείς ο δρόμος για τις παραδουνάβιες χώρες και συνεπώς και για τη Βιέννη. Οι Έλληνες φρόντιζαν εξ’ αρχής να διαφυλάσσουν την εκκλησιαστική τους ανεξαρτησία με αυτοκρατορικά προνόμια και να τα επεκτείνουν. Για να διατηρήσουν την εθνική και θρησκευτική τους ταυτότητα, ήταν εξαιρετικά σημαντικό να ιδρύσουν κοινότητες με όλους τους σχετικούς θεσμούς. Και αυτό συντελέστηκε με την ίδρυση εκκλησιών, νεκροταφείου, σχολείου και βιβλιοθήκης, καθώς και ταμείου για την στήριξη των απόρων του σχολείου. Έτσι εξελίχθησαν οι δύο βιεννέζικες ελληνορθόδοξες κοινότητες, ο Άγιος Γεώργιος και Αγία Τριάδα. Η αρχαιότερη είναι αυτή του Αγίου Γεωργίου, των ορθοδόξων Ελλήνων οθωμανικής υπηκοότητας. Ιδρύθηκε πιθανότητα μετά την δεύτερη πολιορκία της πόλης από τους Τούρκους. Η ίδρυση της αδελφότητας της Αγίας Τριάδος για τους ορθόδοξους Έλληνες αυστριακής υπηκοότητας συμπίπτει χρονικά με την ανέγερση του ιερού ναού της Αγίας Τριάδος. Οι Έλληνες δεν είχαν την ανάγκη του ‘’ προνομίου της ανεξιθρησκίας ’’ του Ιωσήφ του Β΄(1781) για την ίδρυση των κοινοτήτων τους. Την άδεια αυτή απένειμε σ’ αυτούς ήδη το 1723 ο Κάρολος ΣΤ΄ , ο πατέρας της Μαρίας Θηρεσίας. Έτσι για τους ορθόδοξους Έλληνες της περιοχής του Fleischmarkt και της Griechengasse, της ελληνικής γειτονιάς (Griechenviertel), η Βιέννη έγινε μια ελκυστική μητρόπολη και το κέντρο της εμπορικής δραστηριότητας. H Griechengasse είναι ο δεύτερος στενότερος δρόμος της Βιέννης, που βγάζει στην τριγωνική πλατεία της ελληνικής ταβέρνας (Griechenbeisel).
Αλησμόνητες παραμένουν οι πολιτισμικές δράσεις και οι γενναιόδωρες χορηγίες των Ελλήνων του 18ου και 19ου αιώνα. Πολλοί Έλληνες ανήκαν στην ανώτερη οικονομική τάξη της Βιεννέζικης κοινωνίας και μερικοί κατάφεραν να αποκτήσουν τίτλους ευγενείας (ιππότες, βαρόνοι, κόμητες), όπως οι οικογένειες Καλαφάτη, Δούμπα, Κάραγιαν, Σίνα, Νάκου και Πανάδη. Άλλες σημαντικές οικογένειες που αναφέρονται σ’ αυτόν τον οδηγό πόλης είναι τα επώνυμα : Γαλάτη, Διαμαντίδη, Δουδουμή, Δούμπα, Καλαφάτη, Κούρτη, Μεταξά, Νίκολιτς, Σκανάβη, Τίρκα, και Χρηστομάνου.
Η ακμή της ελληνικής παροικίας της Βιέννης τοποθετείται στην εποχή του Συνεδρίου της Βιέννης(1814/15) με περίπου 4.000 Έλληνες, εκ των οποίων οι περισσότεροι ήταν έμποροι. Τα πολιτιστικά επιτεύγματα των Βιεννέζων Ελλήνων καθώς και η δράση τους σε πολιτική και οικονομία επηρέασαν και την ανάπτυξη και περαιτέρω εξέλιξη του Ελληνικού Κράτους.
Σήμερα στη Βιέννη ζουν περίπου 3.000 Έλληνες και σ’ όλη την Αυστρία περίπου 6,5 χιλιάδες>>.
Σύνοψη.
Ο πολιτισμός, είναι το έσχατο όπλο μας και αυτό το όραμα θα πρέπει να γίνει η νέα ‘’Μεγάλη Ιδέα’’ μας, <<… δια την διαφώτισιν του ανθρώπινου γένους…>> όπως έλεγε ο Ιωάννης Καποδίστριας. Αυτός ο πολιτισμός που περιλαμβάνει την γλώσσα μας την φιλοσοφία, τις επιστήμες, τις συμπεριφορές μας, τα ήθη και έθιμα ακόμη και τις μεταφυσικές μας αναζητήσεις όπως η Ορθοδοξία, είναι που δημιουργούν φιλέλληνες όπως ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου και χιλιάδες άλλοι ζηλωτές και θαυμαστές τους ελληνικού πολιτισμού. Έναν από αυτούς τους χιλιάδες φιλέλληνες, έτυχε να γνωρίσω κι’ εγώ ως υποψήφιος φοιτητής στην Βιέννη, όταν μια οικογένεια αυστριακών ζήτησε το βράδυ των Χριστουγέννων από τον φοιτητικό οίκο, να φιλοξενήσει έναν Έλληνα στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Εκεί άκουσα για πρώτη φορά για τον Δυτικομακεδόνα μουσικοσυνθέτη ΦΟΝ ΚΑΡΑΓΙΑΝ με καταγωγή από την Κοζάνη και αισθάνθηκα υπερήφανος μεν, αλλά ανίδεος ή ανιστόρητος δε.
Επειδή δε αναφέρθηκα στην Ορθοδοξία θέλω να κάνω μια διευκρίνιση. Ενίοτε πολλές φορές από αρνητικές συμπεριφορές δυσφημούνται διάφοροι θεσμοί, φιλοσοφικά ρεύματα, κοινωνικά κινήματα κ.λπ., θέλω να διευκρινίσω ότι, με τον όρο Ορθοδοξία εννοώ τους ενάρετους εκπροσώπους αυτών των θεσμών και όχι αυτούς που παρεισφρέουν και είναι παραδείγματα προς αποφυγή. Και ευτυχώς τέτοιοι(ενάρετοι) υπάρχουν πολλοί, αλλά λίγοι τους γνωρίζουμε. Γι’ αυτό είναι χρέος όλων μας να επιλέγουμε και να επιβραβεύουμε τους ενάρετους, εάν θέλουμε ως κοινωνία, έθνος ή λαός, να συνεχίσουμε να υπάρχουμε και να παράγουμε πολιτισμό, ορθολογισμό, δημοκρατία, ισονομία και ότι άλλο πολύτιμο θα μας κάνει να ξεχωρίσουμε από την βαρβαρότητα ενός άκρατου υλιστικού καταναλωτισμού και ισοπέδωσης νομοτελειακών αξιών.
