Αφορμή για το άρθρο αυτό, ήταν η επίσκεψη μου στην Βιέννη, μετά από πρόσκληση του Συλλόγου <<ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ>> των Ελλήνων της Βιέννης, με την ευκαιρία του εορτασμού της επετείου του Μακεδονικού Αγώνα, για να μιλήσω για τον ΗΡΩΑ και το σύμβολο αυτού του απελευθερωτικού αγώνα, τον Παύλου Μελά.
Σε ένα καλαίσθητο έντυπο που εξέδωσαν το 2013 με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 20 χρόνων από την ίδρυση του συλλόγου διαβάζουμε στο οπισθόφυλλό του:
<< Είναι γνωστή η ιστορία και η προσφορά των Ελλήνων της Αυστρίας και ιδιαίτερα της Βιέννης κατά την εποχή της Εθνεγερσίας του 1821. Οι σημερινοί Έλληνες στην Αυστρία, αποφάσισαν ενεργά και με αγάπη να συνεχίσουν την παράδοση των Ελλήνων της Διασποράς. Με αυτές τις σκέψεις αποφασίστηκε στις 22 Οκτωβρίου 1993 η ίδρυση του Διαπολιτιστικού Συλλόγου <<Μακεδονία>>. Η ιδέα και η πρωτοβουλία ήταν του προέδρου του συλλόγου κ. Χαρίλαου Ζήκου που με υπομονή και δράση κατάφερε να γίνει το όνειρο πραγματικότητα. Αυτή την ενέργεια στήριξαν ο μακαριστός Μητροπολίτης Αυστρίας Τσίτερ η Ελληνική Πρεσβεία, οι κ.κ. Οικονόμου Παντελής, Γκαγκάνας Κώστας, επίσης ο τ. Διευθυντής του γραφείου τύπου κ. Νικόλαος Ζερβός και μέρος των ομογενών της σχετικά μικρής αλλά δραστήριας ελληνικής κοινωνίας της Βιέννης…>>
Για την ιστορία θα πρέπει να σημειώσω ότι, τον Χαρίλαο Ζήκο είχα την ευκαιρία να τον γνωρίσω, μόλις έφθασα στην Βιέννη προκειμένου να ξεκινήσω τις σπουδές μου, αφού μου τον είχε συστήσει ο συγχωρεμένος ΄΄Ηρακλής της Κωπηλασίας΄΄ Σπύρος Μπουτσιάδης, που τον γνώρισα ως προπονητή στον Ν.Ο.Καστοριάς. Αργότερα δε, γνώρισα καλύτερα τον Χάρη, διότι απασχολήθηκα στην επιχείρησή του ως γουνεργάτης, ράβοντας καπέλα. Τότε ούτε καν φανταζόμουν ότι, αυτός ο γουναράς της Βιέννης με καταγωγή από το Βόιο Κοζάνης, θα παρουσίαζε τέτοια πολιτισμική και πατριωτική δραστηριότητα σε μια χώρα με κακές(παράδοση του Ρήγα Φεραίου και των συνεργατών του στους Τούρκους) αλλά και με καλές στιγμές (παραχώρηση προνομίων για ίδρυση ορθόδοξων ναών, πατριώτες όπως οι: Σίνας, Δούμπας, Καραγιάννης, Γαζής, Φαρμακίδης κ.λπ) για τους Έλληνες της διασποράς κατά τα χρόνια των βάρβαρων εποχών.
Το έντυπο αυτό προβάλει όχι μόνο τις δραστηριότητες του συλλόγου σε πολιτισμικό και πατριωτικό επίπεδο, αλλά και την προσφορά των Ελλήνων της διασποράς στον πολιτισμό της Αυστρίας, μέσω ευεργεσιών και όχι μόνο.(π.χ. Φον Κάραγιαν κ.α.)
Στο εβδομηντασέλιδο αυτό έντυπο, υπάρχουν πάρα πολλά άκρως ενδιαφέροντα θέματα και πράγματα, από τα οποία επέλεξα μόνο μερικά, που μου έκαναν εντύπωση και θεώρησα απαραίτητο να τα δημοσιοποιήσω. Εκείνο όμως που θα πρέπει να προσθέσω για τον τέως πλέον Πρόεδρο Χαρίλαο Ζήκο είναι ότι, φρόντισε έγκαιρα, ως σώφρων άνθρωπος, να δημιουργήσει διάδοχη κατάσταση και να παραδώσει την Προεδρία σε έναν άλλο καταξιωμένο μέλος της ελληνικής κοινότητας τον Δρ. Γιώργο Πάντογλου, ο οποίος συνεχίζει το έργο με τον ίδιο ζήλο, έχοντάς όμως τον κ. Ζήκο πάντα δίπλα του, ως αντιπρόεδρο του πατριωτικού αυτού συλλόγου.
Συνεχίζοντας λοιπόν την δημοσιοποίηση άλλων θεμάτων του περιεχομένου αυτού του εντύπου, διαβάζουμε ένα απόσπασμα από την δήλωση του ΠΙΕΡΟ ΜΠΟΡΝΤΙΝ Ιδρυτή και Διευθυντή του Διεθνούς Φεστιβάλ Καρνούντουμ, που μεταξύ άλλων αναφέρει: ‘’…Αν υπήρχε σήμερα στη Διεθνή Κοινότητα περισσότερος πολιτισμός, δεν θα ήταν αναγκαίο να προσπαθούμε να δείξουμε που είναι οι ρίζες των Μακεδόνων…’’.
Ο δε πολυτάλαντος Καθηγητής Ευθύμιος Βαρλάμης στο σύντομο μήνυμά του για την εν λόγω έκδοση, μεταξύ άλλων, σημειώνει τα εξής: <<…Όταν λέμε Μακεδονία δεν εννοούμαι μόνο την γεωγραφική περίμετρο, αλλά το σύνολο των πολιτιστικών επιτευγμάτων μέσα στο πλαίσιο του Ελληνισμού. Ήδη η σύγχρονη ιστορία τέχνης μιλάει για την Μακεδονική Τέχνη που άρχισε από την τεχνολογία της πολεοδομίας ελληνικών πόλεων σε όλες τις χώρες της εγγύς Ανατολής και της Ασίας. Ο Μακεδονικός Σύλλογος της Βιέννης αγωνίζεται εδώ και 20 χρόνια να παρουσιάσει στην Αυστρία και ιδιαίτερα στη Βιέννη, την ευρωστία και τον δυναμισμό του Ελληνικού Πνεύματος. Μοιάζει σαν τους ακρίτες που με το ενδιαφέρον τους βλέπουν όλους τους κινδύνους και τις απειλές που υφίσταται σήμερα η Μακεδονία μας. Εγώ προσωπικά συνέβαλα με πολλές δραστηριότητες είτε διαλέξεις, είτε εκθέσεις, υποστηρίζοντας πάντοτε την πατρίδα μου διότι εδώ εργάζομαι ΄΄τοις ΄κείνων ρήμασι πειθόμενος΄΄.>>
Ενδιαφέρων είναι επίσης ο χαιρετισμός της Γραμματέας του Παγκόσμιου Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού Σ.Α.Ε. Δρ. Ολγα Σαραντοπούλου, που μεταξύ άλλων σημειώνει τα εξής: << Ο Διαπολιτιστικός Σύλλογος ΄΄ Μακεδονία ΄΄ κατέχει σημαντική θέση στον Ελληνισμό της Αυστρίας, αποτελεί τον σύνδεσμο με την Πατρίδα, έναν πρεσβευτή της Ελλάδας και του πολιτισμού της στον γερμανόφωνο χώρο, μια εστία Ελληνισμού στην καρδιά της Ευρώπης. Είναι εκφραστής της Πατρίδας και της ιστορίας, της παράδοσής της, υπερασπιστής των δικαίων ιστορικών αιτημάτων της. ….Ο Ελληνισμός της Βιέννης έχει παρουσία αιώνων σε αυτόν εδώ τον τόπο, παρουσία με τεκμηριωμένη προσφορά στην κοινωνία σε κάθε της τομέα, κοινωνικό, πολιτιστικό, οικονομικό. Είμαι περήφανη που είμαι και εγώ ένα κομμάτι του.>>
Υπάρχουν και άλλοι ενδιαφέροντες χαιρετισμοί όπως του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Αρσένιου, του Πρέσβη επί τιμή της Κύπρου Πλάτωνα Κυριακίδη, του ελληνικής καταγωγής βιεννέζου πολιτικού Volkmar Harwanegg κ.λπ. Στον χαιρετισμό της έκδοσης, στον οποίο αξίζει τον κόπο να αναφερθούμε εκτενέστερα, ο τ. Πρόεδρος και νυν Αντιπρόεδρος κ. Ζήκος μεταξύ άλλων αναφέρει:
<<…Το 1993 μια μικρή ομάδα Ελλήνων, έχοντας υιοθετήσει τη Βιέννη ως δεύτερη πατρίδα μας, ξεκινήσαμε ένα οδοιπορικό ενημέρωσης, για να ανατρέψουμε την προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της Ιστορίας και των δεδομένων της Μακεδονίας μας. Συχνά βαδίζαμε σε δύσκολα μονοπάτια για να ενημερώσουμε την κοινή γνώμη στην Αυστρία και τον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο. Μέσα από διαλέξεις και εκδηλώσεις επιστημόνων και καλλιτεχνών διεθνούς κύρους, επιδοθήκαμε με υπομονή και επιμονή στην παρουσίαση ιστορικών τεκμηρίων που ορίζουν εδώ και χιλιάδες χρόνια την γεωγραφική θέση της, το όνομα και τα σύμβολά της. Πως θα μπορούσαμε να μείνουμε αμέτοχοι όταν σε ολόκληρη την βόρεια Ελλάδα τα αρχαιολογικά ευρήματα, οι γραπτές μαρτυρίες αρχαίων, ρωμαίων και βυζαντινών αλλά και νεωτέρων συγγραφέων, τα βυζαντινά και νεώτερα μνημεία δηλώνουν με την εκκωφαντική σιωπή τους την πεμπτουσία του Ελληνισμού; Κοινή η πολιτιστική ταυτότητα, η γλώσσα και η ονοματολογία. Κοινοί οι πολιτικοί, θρησκευτικοί και κοινωνικοί θεσμοί. Κοινή η μοίρα του Ελληνισμού, όπου και αν βρίσκεται, σε αγώνες και θυσίες, σε Προσφορά και Επιτεύγματα. Δυστυχώς όμως πάντα ενεργοποιούμαστε στο παρά πέντε! Το γεγονός ότι και εμείς ως Έλληνες, θεωρώντας το ιστορικό παρελθόν μας ως δεδομένο, ξεχνάμε ή αγνοούμε ΣΤΙΓΜΕΣ του, έχει ως αποτέλεσμα να ΄΄ δίνουμε χώρο ΄΄ σε γειτονικούς λαούς να οικειοποιούνται από τα ελληνικά μνημεία μέχρι τα βυζαντινά κεντήματα, τους θρύλους, τα παραμύθια και τις παραδόσεις μας.
Μάλιστα, όσοι καταγόμαστε από τη βόρεια Ελλάδα –τη Μακεδονία και τη Θράκη- μέχρι πριν λίγα χρόνια νιώθαμε ότι η Ιστορία μας σταματάει στον Μέγα Αλέξανδρο ή έστω στη Μακεδονική Δυναστεία, αφού οι αξιόλογες προσπάθειες επιστημονικών συνδέσμων δεν έφταναν στο ευρύ κοινό και δεν αποτελούσαν ΄΄ όπλα ΄΄ για την εκπαιδευτική κοινότητα……….
Από αυτή την οπτική, ο Διαπολιτιστικός Σύλλογος ΄΄ Μακεδονία ΄΄ Βιέννης επιχειρεί να προσεγγίσει επιγραμματικά ΣΤΙΓΜΕΣ της νεώτερης ελληνικής Ιστορίας και της προσφοράς των Μακεδόνων σε αυτές. Βρισκόμαστε άλλωστε, σε έναν τόπο που αποτελεί πηγή έμπνευσης και προσφέρεται για ιστορικές αναδρομές. Γιατί εδώ, στην πρωτεύουσα των Αψβούργων, οι Έλληνες –κυρίως του 18ου και των μέσων του 19ου αιώνα- δημιούργησαν μια παροικία που, στα πλαίσια των οικονομικών και πολιτικών συνθηκών της εποχής, εξελίχθηκε σε ένα από τα σημαντικότερα οικονομικά και πνευματικά κέντρα του Ελληνισμού. Αν και χωρισμένοι σε δύο ανεξάρτητες κοινότητες, του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Τριάδας, συνέβαλαν ΟΛΟΙ δυναμικά τόσο στην προετοιμασία και τη διεξαγωγή του Απελευθερωτικού Αγώνα των Ελλήνων (1821), όσο και στις ανάγκες συγκρότησης και υποδομών του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους.
Οι Έλληνες της Βιέννης δραστηριοποιήθηκαν, αρχικά ως έμποροι. Κάποιοι από αυτούς ξεχώρισαν συμμετέχοντας ενεργά στην οικονομική, πολιτική, πολιτιστική, επιστημονική, και κοινωνική ζωή της πόλης. Τιμήθηκαν με υψηλά αξιώματα – όπως ο Θεόδωρος Καραγιάννης και ο Νικόλαος Δούμπας, που έγιναν ισόβια μέλη της βουλής, τους απονεμήθηκαν τίτλοι ευγενείας (Σίνας, Δούμπας, Μπέλλιος), ο πλούτος τους δε, είχε ουσιαστικά ανταποδοτικό χαρακτήρα, διότι οι ίδιοι είχαν εθνική και κοινωνική συνείδηση, τόσο σε σχέση προς τον τόπο καταγωγής τους όσο και προς τον τόπο φιλοξενίας τους.
Στη Βιέννη χρηματοδότησαν μεγαλόπνοα έργα πολιτισμού, παιδείας, υποδομής, μεταφορών κ.λπ., για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, όπως ΄΄ Εταιρεία Φίλων Μουσικής ΄΄ Πολυτεχνική Σχολή, σιδηροδρομικό και ατμοπλοϊκό δίκτυο, κ.λπ..
Στάθηκαν όμως και γενναιόδωροι προς την ελληνική παροικία προικίζοντάς την, εκτός των άλλων με δύο ναούς: του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Τριάδος…….
Κάλυψαν οικονομικά ένα ευρύ φιλανθρωπικό έργο, είτε ατομικά είτε μέσα από τις ελληνικές κοινότητες και την Εκκλησία, ώστε οι ομοεθνείς τους να τυγχάνουν περίθαλψης και φροντίδας στα νοσοκομεία, γηροκομεία και άλλα ιδρύματα.
Στήριξαν οικονομικά την ίδρυση της Εθνικής Σχολής της Βιέννης(1804) και εξασφάλισαν ακόμα και μετά τον θάνατό τους, όπως ο Χριστόφορος Νάκος, τα αναγκαία κεφάλαια για την απρόσκοπτη λειτουργία της. Ήταν οι πολύτιμοι χορηγοί των εντύπων μέσων έκφρασης του Ελληνικού Διαφωτισμού και της διακίνησης των Ιδεών του στα ελληνικά τυπογραφεία του Ζακυνθινού Γεωργίου Βεντόνη και των αδελφών Μαρκίδων Πούλιου από τη Σιάτιστα, εκδοτών της αρχαιότερης διασωζόμενης εφημερίδας(31.12.1790-22.12.177) με τίτλο ‘’ Εφημερίς ’’.
Σήμερα, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, της κρίσης των αξιών, της έλλειψης πνευματικότητας και της μειωμένης οικονομικής επάρκειας, οφείλουμε να εμπνευστούμε και να παραδειγματιστούμε από εκείνους τους ΕΛΛΗΝΕΣ. Αυτούς που έκλεισαν στην ψυχή τους την Ελλάδα ανατρέχοντας σε δύσκολες στιγμές στο παρελθόν και στο μέλλον της. Αυτούς που της έδωσαν χώρο, χρόνο και όραμα με λιγότερα ‘’εγώ’’ και περισσότερα ‘’εμείς’’. Η έκδοσή μας αυτή αφιερώνεται στους Έλληνες εκείνης της εποχής και στους σύγχρονους που διαχρονικά επιδεικνύουν πνεύμα ‘’ Φιλογένειας ’’ καθώς και στους Αυστριακούς Φιλέλληνες>>.
Το έντυπο φυσικά πλαισιώνεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό και τεκμήρια τόσο της δράσης του συλλόγου όσο και του ελληνισμού της Βιέννης καθώς επίσης και της Μακεδονικής γης και ιστορίας. Είναι ένα έντυπο που δείχνει την δυναμική της ιδιωτικής πρωτοβουλίας που λειτουργεί ως μοχλός υποκίνησης και παρακίνησης που ενεργοποιεί και άλλους ανθρώπους και φορείς, τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα. Αυτό είναι μια παρατήρηση ενός ανθρώπου που έζησε ως φοιτητής τα χρόνια της Χούντας στη Βιέννη και βίωσε την αδυναμία ή αδιαφορία των τότε εκπροσώπων της ελληνικής πολιτείας, να παράγουν πολιτισμική ενημέρωση στους φοιτητές που έρχονταν από την Ελλάδα στην Αυστρία, έτσι ώστε να γνωρίσουν την προσφορά του Ελληνισμού σε μια ιστορικής και γεωπολιτικής σημασίας χώρα. Ενώ αντίστοιχα επιδίδονταν κάποιοι (ευτυχώς λίγοι) και ξόδευαν φαιά ουσία, σε πρακτικές που στήριζαν το καθεστώς των συνταγματαρχών, δυσφημίζοντας έτσι τον πατριωτισμό και τον φιλελληνισμό.
Εύχομαι ο σύλλογος αυτός που προβάλει τον Ελληνισμό σε μια χώρα της κεντρικής Ευρώπης, όπως είναι η Αυστρία, όχι μόνο να συνεχίσει το πολιτισμικό και πατριωτικό του έργο, αλλά να γίνει παράδειγμα προς μίμηση και από άλλους συλλόγους, όπου υπάρχουν Έλληνες εξωμερίτες, όπως τους ονόμαζε ο συμπατριώτης μας Ίων Δραγούμης. Ελπίζω ένα παρόμοιο έντυπο να δημιουργήσουν και άλλοι ιστορικοί σύλλογοι της ομογένειας και κυρίως ο δικός μας, των Καστοριανών της Νέας Υόρκης, που με την υπερ-αιωνόβια Ιστορία του, έχει πλούσια πολιτισμική, ευεργετική, και πατριωτική προσφορά.
