Ποιο άλλο βιβλίο θα ήταν πιο επίκαιρο αυτές τις μέρες που όλα τα κανάλια, τα σάιτς, οι εφημερίδες και τα περιοδικά μιλάνε για τον κορωναϊό; Πώς θα μπορούσε, με άλλον τρόπο, να επισημανθεί καλύτερα η διαχρονικότητα της λογοτεχνίας και η αξία των μεγάλων συγγραφέων που αγαπήσαμε;
Γνωστός μας ο Αλμπέρ Καμύ, ο Γαλλο-Αλγερινός που έχασε τη ζωή του σε τροχαίο ατύχημα, στα 47 του χρόνια, αλλά πρόλαβε να πάρει το Νόμπελ Λογοτεχνίας (1957) και να μας δώσει αριστουργήματα όπως το βιβλίο του τίτλου μας, όπως τον “Ξένο”, όπως τον “Ευτυχισμένο Θάνατο”, όπως τον “Μύθο του Συσσίφου”!
Η “Πανούκλα” του θα θυμίζει κάθε “αρρώστια” που χτυπάει τον άνθρωπο, είτε προέρχεται από τον ίδιο είτε απ’ τον Θεό του! Αφορμή εδώ να παραθέσουμε έναν λόγο του Καμύ, που μπορεί να μας γίνει οδηγός ζωής: “Καλύτερα να ζεις σαν να υπάρχει Θεός κι όταν πεθάνεις να μάθεις ότι δεν υπάρχει, παρά να ζεις σαν να μην υπάρχει Θεός κι όταν πεθάνεις να μάθεις ότι υπάρχει”!
Ποιο είναι το θέμα του βιβλίου που προτείνουμε;
Μια ολόκληρη πόλη στη Βόρεια Αφρική καταλαμβάνεται από την τρομακτική αρρώστια και αποδεκατίζεται! Τα κάρα του δημαρχείου δεν προλαβαίνουν να μαζεύουν τα πτώματα. Οι Αρχές, οι άνθρωποι, όλοι σιγά-σιγά νιώθουν το αδιέξοδο. Η πόλη είναι κλειδαμπαρωμένη κι ο φόβος έχει γίνει τρόπος ζωής. Ο κοινωνικός ιστός διαλύεται! Ακόμα και πρακτικά θέματα, όπως αυτό της ταφής καταλήγουν να είναι πρόβλημα. Η πόλη είναι αποδιοπομπαία απ’ όλο τον κόσμο. Ο λοιπός κόσμος τη μισεί, καθώς θεωρεί πως κινδυνεύει απ’ αυτή. Ο θάνατος έχει ρίξει ήδη αγκυροβόλι εκεί και παράγει πανικό και απελπισία!
Πολλοί παρομοίασαν το θέμα με την πρόσφατη, τότε, ναζιστική κατοχή, μίλησαν για αλληγορία. Το έργο, όμως, του Καμύ δεν περιορίζεται μόνο σε ένα τέτοιο γεγονός. Είναι διαχρονικό και να που γίνεται επίκαιρο και στις μέρες μας, όπως είχε γίνει και στην εποχή της κορύφωσης του AIDS.
Πριν απ’ αυτό, είχαμε διαβάσει στον Θουκυδίδη για τον μέγα λοιμό στην Αθήνα του Πελοποννησιακού Πολέμου κι αργότερα διαβάσαμε κάτι το ίδιο δυνατό: “Τα Χρόνια της Αρρώστιας”, του Νόρμαν Σπίραντ, με αναφορά στο ‘εϊτζ χωρίς να το κατονομάζει.
Οι μεγάλοι λογοτέχνες (κι εδώ ο Αλμπέρ Καμύ) δεν διστάζουν να βάλουν και καλά κρυμμένο χιούμορ, ακόμα και στα πιο δραματικά τους έργα. Για να δείξουν πως από το δάκρυ στο γέλιο και αντιστρόφως είναι κάποιες φορές μόνο δυό-τρεις λέξεις δρόμος! Έχουμε ανιχνεύσει τέτοιο χιούμορ στον Ισμαήλ Κανταρέ (“Ο Στρατηγός της Νεκρής Στρατιάς”), στον Έριχ Μαρία Ρεμάρκ (“Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικόν Μέτωπον”) Ο σαρκασμός, ακόμα και στους τίτλους, παρών και καταλυτικός!
Πώς ξεκινάει η “Πανούκλα”; Στην αχλή του απομεσήμερου, ένας μοναχικός άνθρωπος κάθεται στο μπαλκόνι και χαζεύει την άδεια μεγάλη πλατεία. Ξάφνου, ένας ποντικός πετάγεται έξω από μία τρύπα, κάνει αλαφιασμένος δύο-τρεις σβούρες επιτόπου και πέφτει νεκρός, βγάζοντας αφρούς και αίμα από το στόμα του! Μετά από λίγο κι άλλος ποντικός κάνει το ίδιο. Κι άλλος κι άλλος… Η γέννηση της τρομερής Πανώλης μόλις έχει αρχίσει!
Ευχόμαστε η αρρώστια της δικής μας εποχής, που μόλις ξεκίνησε από την Κίνα, να μην κάνει την ίδια καριέρα μ’ εκείνη του Αλμπέρ Καμύ. Να μην απασχολήσει ιστορικούς και να μην εμπνεύσει λογοτέχνες. Να τελειώσει χωρίς να κορυφωθεί, αλλά να μας αφήσει το δίδαγμά της: Καλύτερα να ζούμε σαν να υπάρχει Θεός, παρά σαν να μην υπάρχει. Κι όσοι πιστεύουμε πως υπάρχει, ας κάνουμε, επιτέλους, ό,τι μας έχει ζητήσει…
ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ: Η Πανούκλα (ALBERT KAMUS: La Peste) 1947
Δ.Ι.
Από την εφημερίδα ΝΕΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ
Πίνακας: Δημήτρης Ιωαννίδη
