Δεν κρύβω πως πριν ακόμα αποφασίσω να μπω στην αίθουσα είχα τις επιφυλάξεις μου, και ξεκινώντας το φιλμ ομολογώ πως δε ενθουσιάστηκα (άσχετα αν ήμουν προετοιμασμένος) βλέποντας ένα δεκάχρονο παιδάκι να έχει ως φανταστικό φίλο τον Αδόλφο Χίτλερ. Προβληματίζομαι σοβαρά και αναρωτιέμαι αν έπραξα σωστά που επέλεξα να κλειστώ κοντά δύο ώρες σε έναν κλειστό χώρο για να παρακολουθήσω μια ταινία. Σαν κακόγουστο αστείο ο νεαρός πρωταγωνιστής μαζί με δεκάδες άλλα παιδιά καλείται να εκπαιδευτεί και να προσφέρει το σώμα του, αλλά κυρίως την ψυχή του, στην πατρίδα.
Ένα γελοίος τραυματισμός, καθώς και κάποιοι χοντροκομμένοι (για τα γούστα μου) διάλογοι μου δίνουν την αίσθηση ότι η απόφαση που πήρα ήταν λάθος. Και τότε, σιγά σιγά, επιδέξια αρχίζει να ξεδιπλώνεται μπρος στα μάτια σου μια ιστορία που αν έχεις στοιχειώδη κρίση μπορείς να την διαβάσεις διαφορετικά. Πλοκή με βαθύτερα νοήματα, πραγματικά.
Η ιστορία εκτυλίσσεται σε μια γερμανική πόλη, οι εικόνες που περνούν από την οθόνη είναι όμορφα εναρμονισμένες με την εποχή, τεχνηέντως δεν αποκαλύπτεται τίποτα από το σκηνικό πολέμου που διαδραματίζεται σε όλο σχεδόν τον κόσμο. Ένα παιδί γαλουχημένο με τα πρότυπα του ναζισμού (η προπαγάνδα στην κορύφωση της), όπως τόσα άλλα, πασχίζει να προσαρμοστεί σε μια κοινωνία που παρακμάζει και εκφυλίζεται. Και αυτό το δόλιο, αμόλυντο ακόμα στην ψυχή, χάνεται στα δαιδαλώδη μονοπάτια του ακραίου φανατισμού.
Όμως η μοίρα το έχει επιφυλάξει άλλο ρόλο, θα δει τον εχθρό, που οι ομάδες χειραγώγησης παρουσιάζουν σαν ανθρωπόμορφο τέρας, από κοντά, και θα νιώσει πολύ μπερδεμένος, γιατί θα του γεννηθούν ερωτήματα στα οποία απάντηση δεν έχει. Είναι η στιγμή που θα καταλάβει πως για κάθε ΄΄δικό του΄΄ Ράινερ Μαρία Ρίλκε υπάρχει και ένας Αϊνστάιν που μπορεί να είναι και αυτός δικός του και ας μην το ξέρει ακόμα, που μπορεί να μην είναι Γερμανός όμως είναι το ίδιο σπουδαίος με τους σπουδαίους συμπατριώτες του. Το πιο σημαντικό όμως είναι πως ο Τζότζο, το μικρό αυτό παιδί, θα κατανοήσει την αξίας της ανθρώπινης ζωής (τι κρίμα που ακόμα και σήμερα πολλοί είναι αυτοί που δεν έχουν καταλάβει ποιες πρέπει να είναι οι προτεραιότητες ενός ανθρώπου στον πολυκύμαντο βίο του…).
Και ενώ οι μέρες του ναζισμού τελειώνουν, και ενώ οι απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό είναι μεγάλες, ο Τζότζο τριγυρνάει στους δρόμους και τα στενά της πόλης, εκτελώντας εντεταλμένη υπηρεσία, στο όνομα το καθήκοντος, και εκεί έχει την ευκαιρία (δυστυχία) να δει και να γνωρίσει το πραγματικό πρόσωπο του πολέμου.
Τις αποκρουστικές συνέπειες του βλέπει στα σακατεμένα σώματα των συμπατριωτών του, που επιστρέφουν από το πεδίο των μαχών, στις καταδώσεις και στον κοινωνικό αυτοματισμό. Είναι και εκείνα τα παπούτσια, τα χειροποίητα, που βλέπεις σε όλη τη διάρκεια του έργου…και αλίμονο, ο Τζότζο ούτε τα κορδόνια του δεν ξέρει να δένει ακόμα. Αυτά τα παπούτσια…θεέ μου! Ξεχωριστό ρόλο στην πλοκή του έργου έχει και η παρεξηγημένη μητέρα του. Αυτή που διακατέχεται από έντονα αισθήματα, μόνο που αυτά δεν συνάδουν με την γενικευμένη άποψη.
Το σημαντικό στην ταινία είναι ότι περνάει θαυμάσια μηνύματα, ότι ακόμα και στο πρόσωπο του χείριστου ανθρώπου μπορεί να βρεθούν ψήγματα ανθρωπιάς, ότι οι εύπλαστες καρδιές των παιδιών εύκολα μπορούν να ορθοποδήσουν, και πως ακόμα και ένα βλαστάρι της ζωής μπορεί να βάλει ένα μικρό λιθαράκι ώστε να πρυτανεύσει η λογική.
Για επίλογο φύλαξα την ερώτηση του Τζότζο προς την μητέρα του, σαν είδε κρεμασμένα, για παραδειγματισμό και για δημόσια τους διαπόμπευση, τα σώματα ανθρώπων σε χώρο δημόσιο και κεντρικό.
Τι έκαναν αυτοί οι άνθρωποι μαμά και τους τιμώρησαν μ΄ αυτό τον τρόπο;
Ότι μπορούσαν παιδί μου, ότι μπορούσαν!
Υ.Γ. Ότι μπορούσα έκανα και εγώ για να παρουσιάσω την συγκεκριμένη ταινία.
Υ.Γ. 2 Κρατήστε το όνομα του πιτσιρικά (Ρόμαν Γκρίφιν Ντέιβις), είμαι σίγουρος πως θα μας απασχολήσει στο μέλλον.
Υ.Γ. 3 Πόσο όμορφη είναι η Σκάρλετ Γιόχανσον και πόσο καλά έπαιξε τον ρόλο της (δικαίως ήταν υποψήφια για όσκαρ), αλλά και πόσο καλά ο Σαμ Ρόκγουελ σατιρίζει, σαν εκπαιδευτής των Ες ες, την εποχή όπου ο παραλογισμός περιθωριοποιεί την λογική.
