“Ο πρώτος άνθρωπος που εκτόξευσε μια προσβολή, αντί για μια πέτρα, είναι ο θεμελιωτής του πολιτισμού μας!”. Το είπε ο Σίγκμουντ Φρόυντ, εννοώντας πως ο κακός, έστω, λόγος είναι προτιμότερος από την κακή πράξη. Κι επειδή η Καστοριά μας είναι από τις λίγες πόλεις που έχει άστεγο τον πολιτισμό της, για χρόνια τώρα, θα συνταυτίσουμε τη λύπη μας μ’ εκείνη του λατρεμένου ποιητή μας, του Αθανάσιου Χριστόπουλου. Ο οποίος, ως ανδριάντας στημένος λίγα μέτρα πιο πάνω απ’ το αιώνιο ερείπιο που κάποτε ήταν το Πνευματικό Κέντρο της Καστοριάς, είναι ένα δακρυσμένο άγαλμα!
Ίσως διαγνωστεί κάποια επιθετικότητα, λοιπόν, στα σχόλια που θ’ ακολουθήσουν σ’ αυτό το κείμενο, αλλά είναι απαραίτητη για την αφύπνιση.
Για χρόνια ο πολιτισμός στην Καστοριά μας ήταν καρφωμένος στην σταματούρα, αφού ήταν πιο επικερδές να είσαι σκυμμένος πάνω σε μια μηχανή γουναρικής παρά σ’ ένα βιβλίο!
Για χρόνια ζούμε με την υπόσχεση των ιθυνόντων πως οσονούπω θα αναστηλωθεί το Πνευματικό Κέντρο, του οποίου η καριέρα είναι κάπως περίεργη, αφού κάποτε έγινε και “οινοπνευματικό κέντρο”, δηλαδή μπουζουξίδικο! Μέχρι που βρέθηκε το άλλοθι για να γκρεμιστεί. Ήταν η ελλιπής στατικότητά του. Και το ξεχάσαμε…
Στα χρόνια που ακολούθησαν, κανείς δεν ονειρεύτηκε μια στέγη για τον πολιτισμό μας, όπως το ζηλευτό εκείνο κτίριο της Κοζάνης. Ακόμα και η Εκκλησιαστική Αρχή του τόπου μας ονειρεύεται ένα νέο ναό για τον πολιούχο μας Μηνά, πιο κεντρικό και πιο περίλαμπρο, προφανώς για να αναβαθμιστούν οι δημόσιες σχέσεις της Μητρόπολης, που βρίσκεται στο τέρμα της άγονης γραμμής που λέγεται οδός Μητροπόλεως. Ο Άγιος Μηνάς, είναι σίγουρο πως δεν έχει ανάγκη προβολής, κάποιοι άλλοι έχουν.
Υπάρχει, τελικά, ελπίδα αναβάθμισης του πολιτισμού στην Καστοριά; Νομίζουμε πως υποφώσκει χρόνια τώρα, σαν τη σπίθα μέσα στη στάχτη και με την κατάλληλη πνοή θα γίνει φλόγα!
Έχουμε νέες ηγεσίες στην τοπική αυτοδιοίκηση κι ελπίζουμε πως αφήσαμε πίσω όσους καταργούσαν φεστιβάλ ως ξενόφερτα και καλλιεργούσαν ισλαμοφοβικές νοοτροπίες, αρνούμενοι να φροντίσουν τα οθωμανικά κτίσματα της Καστοριάς, ως μη χριστιανικά. Αν διάβαζαν Ιστορία, θα ήξεραν πως ούτε ο πολιτισμός ούτε ο χριστιανισμός φοβούνται τον ισλαμισμό (φόβο, τον οποίο οι συνωμοσιολόγοι έχουν προτάξει στις θεωρίες τους). Το ίδιο το Κοράνιο είναι ένα αντίγραφο της Παλαιάς Διαθήκης, χωρίς πνευματικότητα, με οδηγίες ζωής για όσους το ασπάζονται. Κι αν θέλει κάποιος να μάθει γιαυτό, ας διαβάσει το βιβλίο για το Ισλάμ που συνέγραψε ο πανάξιος ιεράρχης, ο Αναστάσιος Αλβανίας!
Πολιτισμός, λοιπόν! Να τον καλλιεργήσουμε και να τον υπηρετήσουμε, βασιζόμενοι στην Ιστορία της Καστοριάς μας. Για να μάθουμε πως ό,τι βλέπουμε στα στενά πλακόστρωτα του Ντολτσό και του Απόζαρι έχουν ρίζα Βυζαντίου! Πως ήρθαν αυτοπροσώπως εδώ να της φροντίσουν και να την απελευθερώσου τρείς αυτοκράτορες: Ο Ιουστινιανός, κάπου το 530, ο Βασίλειος Α’ ο Μακεδών, το 720, κυνηγώντας τον Σαμουήλ και ο Αλέξιος Α’ ο Κομνηνός για να την πάρει από τους Νορμανδούς, το 1083! Η δε Τουρκοκρατία, που ήταν η βαθιά πληγή του Βυζαντίου που το αποτελείωσε, δεν κατάφερε να εξαλείψει το ελληνικό DNA μας!
Και νά, είμαστε πάλι ζωντανοί στη σκηνή, με χρόνια κατήφεια εξαιτίας της αδυναμίας μας να εκλέξουμε τους ανθρώπους που θα αναβαθμίσουν τον πολιτισμό μας.
Εντάξει, λοιπόν. Αρκετή η μουρμούρα, αλλά ποιες θα μπορούσαν να είναι κάποιες απ’ τις προτάσεις μας; Ας τις παραθέσουμε:
-Άμεση οργάνωση κάποιας μορφής Πνευματικού Κέντρου, έστω και μόνο εκθετηρίου, έστω και σε ενοικιαζόμενο προσωρινά χώρο.
Για εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας, βιβλίου, λαογραφικού υλικού. Χώρος κατάλληλος, προσιτός, προσβάσιμος σε όλους, ακόμα και στον χωρικό που κατεβαίνει απ’ το λεωφορείο, ακόμα και στον μαθητή που περιμένει στη στάση να φύγει. Πώς να βρεθούν αυτοί στο αρχοντικό Βέργου, εκεί που είναι, ακόμα και στο αρχοντικό Τσιατσιαπά; Πώς να τους βρεί αυτούς του χώρους ο επισκέπτης που έρχεται για ένα τριήμερο; Σε απώτερο χρόνο, θα προτείναμε να διαμορφωθεί σε μόνιμο εκθετήριο ο Μενδρεσές ή, ακόμα, να εγερθεί όροφος στο κτίριο που στεγάζει την αντιδημαρχία πολιτισμού (Οι αντιδρώντες σε τέτοιες ιδέες, μπορούν να προσβάλουν τους εμπνευστές, αλλά όχι να τους πετροβολήσουν. Για να είμαστε και στο πνεύμα του Φρόυντ)
-Να υιοθετηθούν και να υποστηριχτούν από τον δήμο και την αντιπεριφέρεια πολιτιστικές εκδηλώσεις που προάγουν με εντυπωσιακό τρόπο τον πολιτισμό μας. Όχι μόνο απλά τοπικά έθιμα. Η “Αλεξιάδα” ήταν μια άριστη ιδέα. Θα μπορούσε να οργανωθεί θεατρικό φεστιβάλ, στα δύο θέατρα που υπάρχουν, ακόμα και με μορφή διαγωνισμού, όπως στην Αρχαία Ελλάδα! Ή εβδομάδα ντοκυμανταίρ, στα Cinemas, με συμμετοχή ακόμα και βαλκανικών χωρών. Πολιτισμός είναι η χειραψία και όχι η γροθιά με τους γείτονες!
-Αθλοθέτηση σε όλα τα σχολικά ιδρύματα, σε συνεργασία με τους φορείς της εκπαίδευσης, βραβείων για τις καλύτερες εκθέσεις ιδεών, μικρά διηγήματα ή εργασίες για τον τόπο. “Όλα τα παιδιά έχουν ταλέντο, αρκεί να το διατηρήσουν κι όταν μεγαλώσουν”. Το έχει πεί ο Πικάσο, αυτός που μια ζωή ζωγράφιζε σαν παιδί!
Λόγω χώρου, αυτές οι σκέψεις και οι προτάσεις, αναγκαστικά πρέπει να σταματήσουν εδώ. Σίγουρα κάποιοι άλλοι έχουν καλύτερες και η αρμοδιότητα της αυτοδιοίκησης είναι να τις αναδείξουν και να τις ενσαρκώσουν. Γιατί, δεν ταιριάζει στον ποιητή της ευωχίας και της χαράς, όπως ήταν ο Χριστόπουλος, να είναι λυπημένος!…
Δ.Ι.
Από την εφημερίδα ΝΕΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ
Ο πίνακας είναι του Δημήτρη Ιωαννίδη
