Καστοριά

Επιδημίες: Το υπερόπλο των Ισπανών που αφάνισε δύο πολιτισμούς (του Πέτρου Μάνου)

 

Πώς οι Ισπανοί «υπέταξαν» τους Αζτέκους και τους Ίνκας πριν από πεντακόσια χρόνια [1520]

Το 1520, οι Ισπανοί κατακτητές του Κορτέζ, μετέφεραν στους Αζτέκους (που κατοικούσαν στην κοιλάδα του Μεξικού) την ευλογιά, που μαζί με τον τύφο αργότερα, μείωσε δραματικά τον πληθυσμό τους. Κάτι ανάλογο συνέβη και με τους Ίνκας στο Περού το 1526, από  τους Ισπανούς με επικεφαλής τον Πιζάρο.

Αυτές οι μεταδοτικές ασθένειες που ενδημούσαν στην Ευρώπη και μετέφεραν το 16οαιώνα οι Ισπανοί στο Νέο Κόσμο, όπως και η γρίπη, η ιλαρά, η ανεμοβλογιά, ο κοκίτης, η διφθερίτιδα και η φυματίωση, εξαπλώθηκαν από τη μια φυλή στην άλλη, αποδεκατίζοντας τους τοπικούς πληθυσμούς.

Οι Ισπανοί κατακτητές (κονκισταδόρες), προελαύνοντας στο εσωτερικό της αμερικανικής ηπείρου, συναντούσαν χωριά ερημωμένα από τις ασθένειες που προηγουμένως τους είχαν μεταδώσει και στις οποίες οι ίδιοι,είχαν αποκτήσει τα απαραίτητα αντισώματα, τη δική τους ανοσία «αγέλης».

Επρόκειτο για ζωοανθρωπονόσους, οι οποίες είχαν μεταδοθεί στους κατοίκους της Ευρασίας από πληθυσμούς οικόσιτων ζώων, βοοειδών, χοίρων και πουλερικών. Ζώντας από καιρό σε πυκνοκατοικημένες περιοχές και, κατά συνέπεια, σε συνθήκες που ευνοούσαν τη μετάδοση ασθενειών, είχαν προσαρμοστεί γενετικά και ανοσολογικά. Σε αντίθεση με αυτούς, οι πληθυσμοί των Ινδιάνων που συνάντησαν οι Ευρωπαίοι στην αμερικανική ενδοχώρα, είχαν εξημερώσει ελάχιστα ζώα και, κυρίως, το λάμα.

Έτσι, αποδυναμωμένοι και αποδεκατισμένοι, οι πολλαπλάσιοι αριθμητικά ιθαγενείς πολεμιστές, δεν κατάφεραν να αντισταθούν αποτελεσματικά στους Ισπανούς. Επιπλέον, οι γηγενείς, έναντι των αντιπάλων τους υστερούσαν και τεχνολογικά, καθώς και σε θέματα πολεμικής τακτικής. Στα  σιδερένια όπλα των κατακτητών, αντιπαρέταξαν υποτυπώδη ρόπαλα και τα τόξα.

Την κατάκτηση και εξόντωση  των αυτόχθονων πληθυσμών και την καταστροφή των πολιτισμών τους, οι Ευρωπαίοι την παρουσίασαν ως θείο θέλημα. Η άποψη αυτή έγινε αποδεκτή και από τους ίδιους τους ιθαγενείς, που ερμήνευσαν μ` αυτόν τον τρόπο το γεγονός ότι οι λοιμώδεις νόσοι άφηναν ανέπαφους τους κατακτητές.

Λόγω της δραματικής μείωσης του πληθυσμού των εγχώριων κατοίκων, μεταφέρθηκαν σκλάβοι από την Αφρική, προκειμένου να αντικαταστήσουν τους εργάτες που χάνονταν από τις ασθένειες. Οι νέγροι, όντας οι ίδιοι ανθεκτικοί στις επιδημίες, μετέφεραν νέο κύμα μεταδοτικών ασθενειών.

Μέσα σε έξι δεκαετίες χάθηκε το 80% του πληθυσμού των Αζτέκων και σε λιγότερο από εκατό χρόνια, περίπου το 90% του πληθυσμού των Ίνκας. Συνεπώς, η κατάκτηση της αμερικανικής ηπείρου ήταν μια άνιση αναμέτρηση με προδιαγεγραμμένη έκβαση, που συντελέστηκε με  «βιολογικά» -κυρίως- όπλα.

Back to top button