Αυτές τις μέρες με όποιον κι αν μιλάμε στο τηλέφωνο, φίλο, γνωστό ή συγγενή, η πρώτη ερώτηση που ανταλλάζω είναι αυτή: «Πώς είσαι;». Η ερώτηση, έχει τον ίδιο πάντα τόνο στην εκφορά της, μια μικρή αγωνία στο τέλος της. Στα αλήθεια, μοιάζει να ρωτάνε «μήπως αρρώστησες;» και κρατάνε την αναπνοή τους μέχρι να πάρουν αρνητική απάντηση. Όλοι φοβόμαστε. Ακόμα κι όσοι δεν φοβόμαστε τον ιό, φοβόμαστε το μέλλον. Για αυτό δεν χρειαζόμαστε άλλο πανικό. Φτάνει. Στη θέση του, μάλλον πρέπει να βάλουμε μια φωνή που να λέει με σιγουριά: «όλα θα πάνε καλά». Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα γεγονότα. Σίγουρα όμως μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο που αντιδρούμε απέναντί τους και να διαχειριστούμε τα συναισθήματα που μας προκαλούν. Για αυτό επικοινωνήσαμε με την ψυχολόγο κ. Κατερίνα Θεοδοσιάδου.
1. Η ζωή μας άλλαξε ριζικά σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και η αλλαγή της συνηθισμένης μας καθημερινότητας μας έφερε θλίψη, αγωνία, φόβο. Πόσο σημαντικό είναι να τα εκφράσουμε;
Κάθε μοίρασμα συναισθημάτων φέρνει ανακούφιση και ηρεμία. Αυτή τη χρονική στιγμή η θλίψη, η αγωνία και ο φόβος είναι κοινά συναισθήματα στους περισσότερους από εμάς. Είναι πολύ σημαντικό να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας καθώς μιλώντας για αυτά έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας. Πιστεύω ότι οι δικοί μας άνθρωποι οι οποίοι νιώθουν παρόμοια πράγματα είναι πρόθυμοι να μοιραστούν με εμάς αυτά που νιώθουμε.
2. Πώς μπορούμε, λοιπόν, να ελέγξουμε όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα; Είναι κάτι που πρέπει να μας ανησυχεί;
Δεν πρέπει να μας ανησυχεί κάτι διότι αυτά τα συναισθήματα υπάρχουν μέσα σε όλους μας. Ένας τρόπος να ελέγξουμε τα συναισθήματα εκείνα που μεγεθύνονται και μας κατακλύζουν είναι να αποφύγουμε να εστιάζουμε διαρκώς στη συνθήκη αυτή. Στο βαθμό που για τον καθένα είναι δυνατό είναι καλό να συνεχίσει να ζει όπως ζούσε πριν προσαρμοζόμενος/η στη νέα συνθήκη και κατάσταση.
3. Πώς μπορούμε να στηρίξουμε ψυχολογικά τους ηλικιωμένους γονείς μας που δεν ζουν στο ίδιο σπίτι με εμάς;
Οι ηλικιωμένοι γονείς μας, αλλά και οι περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να εκτίθενται λιγότερο σε ειδήσεις/νέα που δημιουργούν σύγχυση, φόβο και πανικό.
Η συνεχής, αδιάλειπτη ενημέρωση για τον COVID-19 ειδικά από αμφίβολης αξιοπιστίας επικοινωνιακά κανάλια ή φήμες δημιουργεί υπερβολικούς και ανεξέλεγκτους φόβους. Κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να επικοινωνούμε συχνότερα από ότι κάναμε πριν προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα κλίμα ασφάλειας μαζί τους αλλά και να νιώσουν ότι είμαστε κοντά τους σε μια δύσκολη περίοδο.
4. Η συνεχής συμβίωση σε ένα σπίτι δύο ή και παραπάνω ατόμων τι προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει; Και πώς τα αντιμετωπίζουμε;
Η συμβίωση φέρνει στην επιφάνεια την σχέση που ήδη υπάρχει μεταξύ δύο ανθρώπων. Τόσο οι καλές όσο και οι κακές πτυχές των ανθρώπινων σχέσεων μπαίνουν στον μεγεθυντικό φακό. Τα προβλήματα αποκαλύπτονται γιατί οι άνθρωποι δεν μπορούν να κρυφτούν ή να φύγουν. Είναι μία περίοδος στην οποία οι σχέσεις δοκιμάζονται. Είναι όμως και μία ευκαιρία για να διερευνήσουμε και να προσδιορίσουμε ξανά τις σχέσεις μας.
5. Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε στα παιδιά όλη την κατάσταση και να τα καθησυχάσουμε;
Όταν οι γονείς έχουμε υπερβολικούς φόβους έχουνε και τα παιδιά μας ίδιους φόβους . Τα παιδιά ιδιαίτερα αυτά της μικρότερης ηλικίας πρέπει να προστατευτούν από τον καταιγισμό ειδήσεων. Δε χρειάζεται να ενημερώνονται πάρα μόνο από τους γονείς τους, οι οποίοι, με απλά λόγια θα εξηγήσουν χωρίς να πανικοβάλλουν για τα μέτρα που πρέπει να πάρουν για την προστασία τους.
Τα παιδιά δεν μπορούν να επεξεργαστούν μεγάλο όγκο πληροφοριών ούτε πολύπλοκες πληροφορίες που ξεπερνούν τη γνωστική τους ικανότητα.
Δεδομένων αυτών των περιορισμών καλό είναι να γνωρίζουν αυτά που μπορούν γνωστικά να επεξεργαστούν και κυρίως αυτά που συναισθηματικά μπορούν να αντέξουν.
6. Πολλοί άνθρωποι φοβούνται ότι θα νοσήσουν από τον ιό. Ορισμένοι ίσως ανησυχούν υπερβολικά. Ο «φόβος θανάτου» είναι από τους πιο βασικούς υπαρξιακούς φόβους και στη νέα αυτή συνθήκη φαίνεται να κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος. Πώς μπορούμε να τον μετριάσουμε και να του δώσουμε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο;
O φόβος θανάτου υπήρχε πάντα και υπάρχει μέσα μας. Πολλές φορές μάλιστα φαίνεται να ελλοχεύει πίσω από μικρότερους φόβους μας . Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην νεότερη ιστορία της ανθρωπότητας ο άνθρωπος έρχεται τόσο κοντά με μαζικούς θανάτους, το οποίο είναι τρομακτικό. Το γεγονός αυτό τον κάνει να νιώθει αδύναμο και πιο κοντά στον δικό του θάνατο .
Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν μπορούμε να έχουμε έλεγχο στη ζωή μας ούτε να προβλέψουμε η να εμποδίσουμε το θάνατο μας. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να συμφιλιωθούμε με την ιδέα ότι ο άνθρωπος είναι τρωτός και ευάλωτος.
7. Η καραντίνα είναι μια σκληρή περίοδος, αλλά μπορεί να φέρει μαζί της ορισμένα μαθήματα ζωής;
Ναι, συμφωνώ . Η καραντίνα φέρνει μαθήματα ζωής. Μας δίνεται η ευκαιρία να εκτιμήσουμε το μεγαλύτερο δώρο, αυτό της ανθρώπινης ζωής. Σε συνέχεια αυτού πρέπει να είμαστε ευγνώμονες για τα πράγματα που έχουμε και με αυτό εννοώ την ανθρώπινη συντροφιά , την ανθρώπινη επικοινωνία και την ανθρώπινη επαφή. Αυτή η πανδημία, η οποία δεν κάνει διάκριση ανάμεσα στους ανθρώπους φέρνει και ένα άλλο μάθημα – πόσο ίσοι είμαστε οι άνθρωποι απέναντι στα θεμελιώδη θέματα της ζωής και του θανάτου.
Κατερίνα Θεοδοσιάδου, Ψυχολόγος – Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού
Η Κατερίνα Θεοδοσιάδου είναι κάτοχος Πτυχίου Ψυχολογίας (Σχολή Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, κάτοχος Πτυχίου Master’s στην Ψυχολογία, (Σχολή Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Aarhus, Δανία, κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στη Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση (Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας).
