Ο αυχένας ή η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης είναι ένα συντονισμένο δίκτυο νεύρων, οστών, αρθρώσεων και μυών, το οποίο παρέχει την απαιτούμενη στήριξη και κινητικότητα της κεφαλής.
Υπάρχουν πολλές αιτίες οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν πόνο στον αυχένα, και μάλιστα όταν ο πόνος διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε μπορεί να επεκταθεί στην άρθρωση του ώμου, στο βραχίονα και στο χέρι, διότι ερεθίζονται οι νευρικές οδοί που υπάρχουν κατά μήκος του λαιμού. Μάλιστα σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί πόνος και στα πόδια λόγω του ερεθισμού του νωτιαίου μυελού.
Ο πόνος στον αυχένα είναι μια κοινή μυοσκελετική διαταραχή με υψηλό επιπολασμό και μάλιστα σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αποτελεί την τέταρτη βασική κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει σημαντική αναπηρία. Ο πόνος στον αυχένα μπορεί να είναι έντονος και να επικεντρώνεται μόνο σε ένα σημείο, ή μπορεί να είναι λιγότερο έντονος και να εξαπλώνεται σε μια ευρύτερη περιοχή. Μερικές φορές ο πόνος μπορεί να αντανακλά στο κεφάλι ή να δημιουργεί πονοκέφαλο, ενώ άλλες φορές μπορεί να συνοδεύεται από μυϊκούς σπασμούς στο λαιμό, στο άνω μέρος της πλάτης ή και γύρω από την ωμοπλάτη.
Ο πόνος στον αυχένα ανάλογα με τη διάρκεια του ταξινομείται σε:
- Οξύς: Πόνος που διαρκεί λιγότερο από 4 εβδομάδες.
- Υποξύς: Ο πόνος που διαρκεί 4 έως 12 εβδομάδες.
- Χρόνιος: Πόνος που διαρκεί 3 ή περισσότερους μήνες.
Όταν ο πόνος στον αυχένα δεν εξαφανίζεται μέσα σε λίγες μέρες ή εβδομάδες, αλλά ο πόνος διαρκεί για μήνες, και ο ασθενής έχει τη διαβεβαίωση ενός γιατρού ότι δεν υπάρχει κάποια παθολογία στην αυχενική μοίρα της Σ.Σ, τότε συνήθως ο πόνος προκαλείται λόγω:
- Μειωμένης κινητικότητας στην αυχενική μοίρα της Σ.Σ
- Κακής στάσης σώματος και κεφαλής, η οποία προκαλεί μετατόπιση του κέντρου βάρους προς τα μπροστά
- Trigger points*, σε διάφορες περιοχές της κινητικής αλυσίδας
- Μυϊκή ανισορροπία στο άνω μέρος της πλάτης
Η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης αρχίζει στη βάση του κρανίου και αποτελείται από μια σειρά 7 σπονδυλικών τμημάτων, από τον Α1 έως και τον Α7 και συνδέεται με τη θωρακική μοίρα της Σ.Σ στο επίπεδο Α7-Θ1. Όταν οι σύνδεσμοι, οι μύες και οι τένοντες οι οποίοι συμβάλλουν στη σταθεροποίηση και στη μετακίνηση της αυχενικής μοίρας της Σ.Σ, αλλοιωθούν λόγω κακής στάσης σώματος ή κακής κίνησης ή λόγω υπερχρησίας, επηρεάζουν τον ορθοστατικό έλεγχο του ατόμου και το νευρομυϊκού ελέγχου των μυών του λαιμού καταστάσεις οι οποίες σχετίζονται άμεσα με την εμφάνιση των πόνων στον αυχένα.
Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες, η εξειδικευμένη και στοχευόμενη θεραπευτική άσκηση έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του αυχενικού πόνου, με όλες τις αναφορές να δείχνουν ότι ο πόνος μειώνεται ή εξαλείφεται.
Η θεραπευτική άσκηση συνίσταται στα άτομα που εμφανίζουν πόνους στον αυχένα και αφού πρώτα ο επαγγελματίας υγείας, ολοκληρώσει μια μυοσκελετική – κινησιολογική εξέταση όπως:
- Αξιολόγηση στάσης σώματος
- Αξιολόγηση κίνησης σώματος
- Αξιολόγηση του εύρους κίνησης της κεφαλής & του λαιμού
- Τον εντοπισμό μυϊκών ανισορροπιών
- Την αξιολόγηση δύναμης και αντοχής των καμπτήρων μυών του αυχένα
καθορίζει ποιες περιοχές του σώματος συμβάλλουν στα συμπτώματα, και σχεδιάζει ένα εξειδικευμένο και εξατομικευμένο ασκησιολόγιο το οποίο θα εστιάζει:
- Στην αποκατάσταση της κινητικότητας της αυχενικής μοίρας με θεραπευτικές τεχνικές manual therapy και τεχνικές απελευθέρωσης της περιτονίας (Myofascial) και των μυών της άνω πλάτης που είναι σφιχτοί και οι οποίοι προκαλούν σπασμούς και κατ΄επέκταση πόνο στην περιοχή του αυχένα και της κεφαλής
- Στη βελτίωση της στάσης του σώματος, ώστε να εκπαιδευτεί ο ασκούμενος στο πως πρέπει να κάθεται, αλλά και να στέκεται σωστά χωρίς να επιβαρύνει την αυχενική μοίρα της Σ.Σ.
- Στη βελτίωση της κινητικότητας και της ελαστικότητας των μυών της αυχενικής μοίρας της Σ.Σ, και της λειτουργικότητας του τραπεζοειδή, του σκαληνού, του στερνοκελιδομαστοειδή και της ωμοπλάτης, μύες οι οποίοι αποτελούν τη μυϊκή δομή του αυχένα και των ώμων. Με τον τρόπο αυτό καταφέρνουμε να αυξήσουμε τη κινητικότητα και τη λειτουργικότητα της αυχενικής μοίρας της Σ.Σ και να χαλαρώσουμε τους παραπάνω μύες που στηρίζουν τον αυχένα.
- Στη βελτίωση της νευρομυϊκής συναρμογής
- Στη σωστή ενδυνάμωση των μυών που σταθεροποιούν τον αυχένα, επαναφέροντας με αυτόν τον τρόπο την ισορροπία μεταξύ των μυών και της περιτονίας, οι οποίοι επηρεάζουν τα αυχενικά νεύρα προκαλώντας πόνο και μυϊκούς σπασμούς.
- Στην ενδυνάμωση της θωρακικής μοίρας της Σ.Σ, διότι λόγω της κακής στάσης σώματος και της πτώσης του άνω μέρους της πλάτης προκαλείται στρογγυλοποίηση των ώμων, οι ωμοπλάτες μετακινούνται προς τα εμπρός, το κέντρο βάρος της Σ.Σ μετακινείται και αυτό προς τα εμπρός, κάτι το οποίο πίεζει και ταυτόχρονα εξασθενεί τους θωρακικούς μύες.
- Στην μυοπεριτονιακή απελευθέρωση και στα trigger points, οι οποίες είναι νέες και εξαιρετικά αποτελεσματικές μορφές θεραπείας και οποίες επικεντρώνονται στην απελευθέρωση της μυϊκής δυσκολίας και της στενότητας.
Ένα θεραπευτικό πρόγραμμα άσκησης για την αντιμετώπιση του αυχενικού πόνου, για να είναι αποτελεσματικό και ασφαλές, θα πρέπει ο επαγγελματίας της υγείας ο οποίος θα αναλάβει να το σχεδιάσει, θα πρέπει να λάβει υπόψη το ιστορικό του πόνου στον αυχένα, την ηλικία του ασκούμενου, το αν υπάρχει πόνος στη μέση, αν υπάρχει απώλεια δύναμης στα χέρια, κ.α. Τέλος θα πρέπει να τονίσουμε ότι στόχος ενός τέτοιου θεραπευτικού προγράμματος, δεν είναι μόνο να απαλλάξει τον ασκούμενο από τους αυχενικούς πόνους, αλλά να τον εκπαιδεύσει παράλληλα στον να μπορεί να διατηρήσει μία σωστή στάση σώματος και μία λειτουργική κίνηση ώστε να μπορεί να διαχειρίζεται μόνος του, διάφορους μυοσκελετικούς πόνους που μπορεί να εμφανιστούν στην καθημερινότητα του, κάτι το οποίο θα τον κάνει αποδοτικό, ευδιάθετο και δραστήριο.
*Σύντομο βιογραφικό: O κ. Νικόλαος Παγούνης ζει και εργάζεται στην Καστοριά, είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στη Φυσικοθεραπεία και στην Κινησιοθεραπεία, Πιστοποιημένος Αξιολογητής της Κίνησης& της Αναπνοής του Ανθρώπινου σώματος, σπουδαστής του τμήματος Οστεοπαθητικής του London College of Osteopathy & Health Science, δημιουργός και διαχειριστής της ιστοσελίδας functionalmovement.gr
