Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας Σεραφείμ, Υπερτίμου και Εξάρχου Άνω Μακεδονίας
ΤΟ ΦΙΛΟΤΙΜΟ
Η μορφή του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου συγκινεί κάθε ορθόδοξη ψυχή, γι’ αυτό και μέχρι σήμερα, ιδιαίτερα μετά την επίσημη αναγραφή του ονόματος του στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας, χιλιάδες είναι εκείνοι οι προσκυνητές που φτάνουν από όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης για να προσκυνήσουν τον απέριττο τάφο του και να ζητήσουν την ευλογία του και την πρεσβεία του στο θρόνο της Θείας Μεγαλοσύνης, όπου ο όσιος μετά παρρησίας προσεδρεύει.
Όλοι όσοι τον γνωρίσαμε, όλοι όσοι ζήσαμε έστω για λίγες στιγμές κοντά του, αισθανόμαστε ζωντανή την παρουσία του, ζωντανή την ευλογία του, ζωντανή την χάρη του Θεού. Ανεξίτηλα θα μείνουν στη σκέψη μας, οι πολύτιμες διδασκαλίες του και ιδιαίτερα αυτές τις οποίες παρέδιδε ο όσιος σαν πολύτιμη παρακαταθήκη στα πνευματικά του παιδιά και στους ευλαβείς προσκυνητές. Θυμάμαι μια φράση, την οποία δεν θα ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου : «Παιδί μου να έχεις στην ζωή σου φιλότιμο, να προσπαθείτε να έχετε φιλότιμο». Τι είναι το φιλότιμο; Ας απολαύσουμε τον Όσιο Παΐσιο μέσα από την διδασκαλία του :
«Φιλότιμο είναι το ευλαβικό απόσταγμα της καλοσύνης· η πολύ-πολύ ευγνώμων αγάπη που είναι όλο καλοσύνη και ταπείνωση. Είναι η λαμπικαρισμένη αγάπη του ταπεινού ανθρώπου που δεν βάζει καθόλου τον εαυτό του σε ότι κάνει και η καρδιά του είναι γεμάτη πνευματική λεπτότητα, ευαισθησία και ευγνωμοσύνη προς τον Θεό και προς τις εικόνες του Θεού, τους συνανθρώπους του.
Οι φιλότιμοι λειώνουν εσωτερικά από ευγνωμοσύνη προς τον Θεό, την οποία εκδηλώνουν με κάθε πνευματικό τρόπο, σαν παιδιά του Θεού. Επειδή κινούνται στον ουράνιο χώρο της δοξολογίας, δέχονται με χαρά και τις δοκιμασίες. Δοξάζουν τον Θεό γι’ αυτές, όπως και για τις ευλογίες, και δέχονται συνέχεια την ευλογία του Θεού.
Οι φιλότιμοι είναι αρχοντικές ψυχές. Υποφέρουν και από την παραμικρή καλοσύνη που τους κάνουν οι άλλοι και προσπαθούν να την ανταποδώσουν, αλλά, ότι κι αν κάνουν, ποτέ δεν αισθάνονται ότι μπόρεσαν να την ανταποδώσουν και ποτέ δεν την ξεχνούν.
Με φιλότιμο να εργάζεσαι στον Χριστό. Και ο Χριστός στην ψυχή που έχει καλή διάθεση, αγωνιστικό πνεύμα και φιλότιμο εργάζεται αθόρυβα. Εξέτασε να δεις πόσο δουλεύεις στην πνευματική ζωή με την λογική και πόσο με την καρδιά· πόσο κινείσαι από την ευρωπαϊκή συνέπεια και πόσο από το ορθόδοξο φιλότιμο. Αυτό που λέμε «συνέπεια», μερικές φορές είναι εγωισμός και μας κλέβει. Να φανώ συνεπής, για να δείξω στους άλλους ότι είμαι σε όλα εντάξει. Τότε όμως η ζωή μου γίνεται μία μεγάλη αταξία πνευματική. Να κινείσαι παντού με φιλότιμο, γιατί σ’ αυτήν την συχνότητα κινούνται ο Χριστός, η Παναγία, οι Άγιοι… Χωρίς φιλότιμο δεν έρχεται η θεία Χάρις». (Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι Ε΄, Πάθη και Αρετές, Θεσσαλονίκη 2006, σ.σ. 255-257)
Η ΕΓΡΗΓΟΡΣΙΣ
Ο Όσιος Παΐσιος ήταν ένας βιαστής μοναχός, βίαζε συνεχώς τον εαυτό του προκειμένου να βρει τον πολύτιμο μαργαρίτη που είναι ο Χριστός. Γι’ αυτό και συχνά-πυκνά τόνιζε σε όλους εκείνους που τον επισκέπτονταν, το γεγονός δηλαδή της εγρηγόρσεως, αυτό δηλαδή που παρουσιάζει ο ίδιος ο ενανθρωπήσας Ιησούς Χριστός: «γρηγορείτε και προσεύχεστε, ίνα μη εισέλθητε εις πειρασμόν· το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σάρξ ασθενής» (Ματθ. 26,41). Εγρήγορση χρειάζεται ιδιαίτερα στις αποκαλυπτικές ημέρες που ζούμε. Εγρήγορση στα θέματα της πίστεως, αλλά και στα θέματα της πατρίδος. Είδαμε πώς το παγκόσμιο σύμβολο του Χριστιανισμού εν μιά νυκτί μετατράπηκε σε τζαμί. Ο όσιος είναι χαρακτηριστικός στο σημείο αυτό. Ας τον απολαύσουμε και πάλι :
«Η διαρκής εγρήγορση κουράζει όταν μπαίνει ο εγωισμός, γιατί τότε ο άνθρωπος πιέζει τον εαυτό του. Όταν όμως μπαίνει το φιλότιμο, ο αγώνας γίνεται με την καρδιά, και τότε δεν κουράζει, γιατί τον γλυκαίνει το φιλότιμο. Όταν ο άνθρωπος αγωνίζεται πνευματικά με φιλότιμο, νιώθει εσωτερική αγαλλίαση, γιατί ο Θεός του δίνει πνευματική ευχαρίστηση.
Ο Χριστός είναι στοργικός Πατέρας και όχι τύραννος. Τον φιλότιμο αγώνα μας χαίρεται ο Χριστός. Όταν ο άνθρωπος αγωνίζεται πνευματικά με φιλότιμο, νιώθει εσωτερική αγαλλίαση, γιατί ο Θεός του δίνει πνευματική ευχαρίστηση. Βέβαια ο φιλότιμος ποτέ δεν αγωνίζεται για την ανάπαυση και την ευχαρίστηση. Κι αν δεν του δώσει ο Θεός και τον Παράδεισο, δεν θα τον πειράξει, γιατί δεν λέει: «να αγωνισθώ, για να πάω στον Παράδεισο, για να περνάω καλά και να μην υποφέρω στην κόλαση», αλλά από φιλότιμο δεν αμαρτάνει, γιατί δεν θέλει να πάει στην κόλαση και να πληγώσει τον Ευεργέτη του Χριστό. Κι αν ο Χριστός του πη ότι και στον Παράδεισο θα έχει μαρτύρια, πάλι θα θέλει να πάει εκεί για τον Χριστό». (Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι Ε΄, Πάθη και Αρετές, Θεσσαλονίκη 2006, σ.σ. 257-258)
