Έλλειψη βιταμίνης D: Το μεσογειακό παράδοξο

Παρότι ζούμε σε μια μεσογειακή χώρα και η βιταμίνη D παράγεται στο σώμα μας από την έκθεση στον ήλιο, τα επίπεδα της βιταμίνης D3 στον ελληνικό πληθυσμό είναι ιδιαίτερα χαμηλά. Είναι μάλιστα χαμηλότερα από τα αντίστοιχα επίπεδα πληθυσμών που ζουν σε βόρειες χώρες^(1,2).
Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς 

Τα χαμηλά επίπεδα D3 αφορούν όλες τις μεσογειακές χώρες, την Ελλάδα, την Ισπανία, την Ιταλία, τη Κύπρο, τη Γαλλία, το Ισραήλ, και άλλες. Το φαινόμενο των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D σε ηλιόλουστες χώρες έχει περιγραφεί εκτενώς στην επιστημονική βιβλιογραφία τα τελευταία χρόνια και περιγράφεται με τον όρο “Μεσογειακό Παράδοξο”.Οι λόγοι που επηρεάζουν αρνητικά τα επίπεδα της βιταμίνης D3 και προκαλούν το “Μεσογειακό Παράδοξο” είναι:

• Η αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο και ο αυξημένος χρόνος παραμονής σε κλειστούς χώρους⁽⁸⁾.
• Η ηλικία, καθώς μεγαλώνουμε μειώνεται η ικανότητα παραγωγής βιταμίνης D από τον οργανισμό μας⁽⁹⁾.
• Η παχυσαρκία^(10,11).
• Η χρώση του δέρματος, η σκουρόχρωμη επιδερμίδα, λόγω αυξημένης παρουσίας μελανίνης, μειώνει τη σύνθεση βιταμίνης D⁽⁸⁾.
• Η χρήση αντιηλιακού⁽⁸⁾.
• Η χαμηλή περιεκτικότητα βιταμίνης D3 στις τροφές⁽¹²⁾.

Σε μετρήσεις που πραγματοποιήσαμε στη κλινική μας τα τελευταία 10 χρόνια, τα επίπεδα της βιταμίνης D [25 (OH) D3], σε δείγμα άνω των 8.000 ατόμων, αφορούν ανεπαρκή επίπεδα στην συντριπτική τους πλειοψηφία. Είναι σπάνια η ανεύρεση τιμών άνω των 30 ng/mL, σε άτομα που δεν λαμβάνουν βιταμίνη D συμπληρωματικά⁽¹¹⁾.

Εκτιμάται ότι πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν ανεπάρκεια βιταμίνης D3 και επίπεδα χαμηλότερα από τα 30 ng/ml⁽¹²⁾.

Η Αποφυγή του Ήλιου είναι τόσο Επικίνδυνη όσο και το Κάπνισμα

Η διατήρηση υψηλών επιπέδων βιταμίνης D στο αίμα μας είναι βασική προϋπόθεση για να είμαστε υγιείς.

Η ιδανική πηγή αύξησης των επιπέδων της βιταμίνης D3 είναι ο ήλιος. Παράγεται στο δέρμα με την έκθεση στη UVB ηλιακή ακτινοβολία.

Η έκθεση στον ήλιο για 15-20 λεπτά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες χωρίς αντιηλιακό, επιτρέπει την παραγωγή στον οργανισμό 10.000 – 20.000 iu βιταμίνης D3.

Ο χρόνος έκθεσης μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο ανάλογα με το πόση μελανίνη περιέχεται στο δέρμα τους. Άτομα με πιο ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα χρειάζονται λιγότερο διάστημα ενώ άτομα με πιο σκουρόχρωμη, χρειάζονται λίγο παραπάνω. Το καλύτερο κριτήριο για την αξιολόγηση της επάρκειας της έκθεσης χωρίς αντιηλιακό είναι όταν η επιδερμίδα αρχίσει να αποκτά ένα ροδαλό χρώμα (ήπιο ερύθημα). Τότε μπορούμε να καλυφθούμε με αντιηλιακό ώστε να μην προκύψει ηλιακό έγκαυμα και να μην έχουμε τις αρνητικές επιπτώσεις που συνοδεύουν την υπερβολική ηλιακή έκθεση⁽¹³⁾.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η αποφυγή του ήλιου μπορεί να είναι το ίδιο επικίνδυνη με το κάπνισμα⁽¹³⁾. Οι γυναίκες που κάνουν ηλιοθεραπεία ζουν περισσότερα χρόνια, σε σύγκριση με όσες αποφεύγουν την έκθεση στον ήλιο, ενώ η αποφυγή του ήλιου μπορεί να είναι εξίσου επιβλαβής με το κάπνισμα, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό “Journal of Internal Medicine”.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες που εκτίθονταν στην ηλιακή ακτινοβολία είχαν χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο και άλλες ασθένειες όπως ο διαβήτης, η σκλήρυνση κατά πλάκας, και οι πνευμονικές παθήσεις, συγκριτικά με εκείνες που απέφευγαν τον ήλιο.

Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της έρευνας ήταν ότι τα οφέλη της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία ήταν ολοένα και μεγαλύτερα, όσο αυξάνονταν οι ώρες έκθεσης στον ήλιο.

Οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι το αυξημένο προσδόκιμο ζωής για άτομα που κάνουν ηλιοθεραπεία μοιάζει παράδοξο με βάση τα δεδομένα που έχουμε ότι η έκθεση στον ήλιο αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του δέρματος. “Βρήκαμε πράγματι έναν αυξημένο κίνδυνο για τον καρκίνο του δέρματος. Παρόλα αυτά, οι καρκίνοι του δέρματος που προέκυψαν σε όσους εκτίθονταν στον ήλιο είχαν καλύτερη έκβαση,” δήλωσε ο επικεφαλής της μελέτης, Dr. Linqvist.

Συνυπολογίζοντας τον παράγοντα κάπνισμα, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι γυναίκες που δεν κάπνιζαν και απέφευγαν την ηλιακή ακτινοβολία είχαν προσδόκιμο ζωής ίδιο με τις γυναίκες που κάπνιζαν και οι οποίες έμεναν περισσότερο από όλες κάτω από τον ήλιο, γεγονός που δείχνει ότι η αποφυγή του ήλιου αποτελεί αιτία θανάτου και είναι εξίσου επιβλαβής για την υγεία με το κάπνισμα.

Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα ευρήματα, οι επιστήμονες συμβουλεύουν τις γυναίκες να αποφεύγουν την υπερέκθεση στον ήλιο, αλλά τονίζουν ότι η μειωμένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία μπορεί τελικά να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό για την υγεία των γυναικών⁽¹³⁾.

---

Ιδανικά Επίπεδα Βιταμίνης D3 και Συμπλήρωση 

Πότε όμως έχουμε έλλειψη, ανεπάρκεια, ή επάρκεια και ποια είναι τα ιδανικά επίπεδα;

• Έλλειψη: επίπεδα της 25 (OH) D3 χαμηλότερα των 20 ng/mL.
• Ανεπάρκεια: επίπεδα της 25 (OH) D3 χαμηλότερα των 30 ng/mL.
• Επάρκεια: επίπεδα άνω των 30 ng/mL.
• Ιδανικές τιμές: επίπεδα άνω των 40-60ng/mL καθόλη τη διάρκεια του έτους^(14-16).

Ιδανικές τιμές βιταμίνης D3 συνδέονται με:

• Καλύτερη υγεία.
• Βέλτιστη λειτουργία του ανοσοποιητικού.
• Μειωμένη νοσηρότητα και θνητότητα από οξέα και χρόνια νοσήματα
• Μειωμένη ολική θνησιμότητα^(14-16).

Παρότι ο ήλιος είναι η ιδανική πηγή για την αύξηση των επιπέδων της βιταμίνης D3 η έκθεση για μερικές εβδομάδες κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και κυρίως στο διάστημα των διακοπών, δεν επαρκεί ώστε να διατηρήσουμε ιδανικά επίπεδα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Η ποσότητα βιταμίνης D3 στις τροφές είναι αμελητέα και δεν μπορεί να επιφέρει ουσιαστική αύξηση των επιπέδων της βιταμίνης στο αίμα.

Η χαμηλή έκθεση στον ήλιο και η χαμηλή περιεκτικότητα στις τροφές, είναι και τα κύρια αίτια του Μεσογειακού Παράδοξου. Για την επίτευξη ιδανικών τιμών είναι απαραίτητη η συμπλήρωση με στόχο τη διατήρηση τιμών άνω των 50ng/ml καθόλη τη διάρκεια του έτους.

---

Η δοσολογία συμπλήρωσης διαφέρει από άτομο σε άτομο, ανάλογα με την ηλικία, το βάρος, την κατάσταση υγείας, την έκθεση στον ήλιο, τη χρώση του δέρματος και άλλους παράγοντες. Προληπτικά είναι ασφαλής η καθημερινή λήψη 5.000 iu για τους ενήλικες και 2.000 iu για τα παιδιά. Τα καλύτερα κλινικά αποτελέσματα επιτυγχάνονται με την καθημερινή λήψη βιταμίνης D3, λόγω της ομαλής και συνεχούς κατανομής στους ιστούς. H εβδομαδιαία ή μηνιαία λήψη παρέχει μειωμένα οφέλη σε σύγκριση με την καθημερινή^(14,18).

Η επίτευξη και διατήρηση ιδανικών τιμών συχνά απαιτεί τη χορήγηση δόσεων άνω των 10.000iu, πρέπει να γίνεται με ιατρική παρακολούθηση, μέτρηση των επιπέδων της 25 (OH) D3 και με την παράλληλη συγχορήγηση των συμπαραγόντων της D3 (βιτ. Κ2, μαγνήσιο, βόριο, ψευδάργυρος, αμινοξέα, βιταμίνες του συμπλέγματος Β). Με βάση την κλινική μας εμπειρία, η μεμονωμένη λήψη της D3, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις νόσου, έχει περιορισμένη αποτελεσματικότητα^(6,11).

Τοξικότητα 
Η τοξικότητα που επίσης απασχολεί συχνά, δεν αφορά στη χορήγηση της βιταμίνης στη φυσική της μορφή -25(ΟΗ)D3- όπως αυτή παράγεται από την έκθεση στον ήλιο. Η συγκεκριμένη μορφή είναι προ-βιταμίνη, δεν είναι ενεργή και ενεργοποιείται από τον οργανισμό όταν και εφόσον χρειάζεται. Σπάνιες περιπτώσεις τοξικότητας έχουν καταγραφεί μετά από χορήγηση φαρμακευτικών μορφών της D3: 1,25 (OH)2 D3. Είναι πρακτικά αδύνατο να προκύψει τοξικότητα με την λήψη 25(ΟΗ)D3.

Η βιταμίνη D3 είναι ένα ζωτικό συστατικό που μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση της υγείας και στη μείωση του κινδύνου τόσο από οξέα όσο και από χρόνια προβλήματα υγείας.

Έχοντας χορηγήσει θεραπευτικές δόσεις σε χιλιάδες ασθενείς τα προηγούμενα χρόνια, έχουμε δει ότι η βιταμίνη D3 μπορεί να αλλάξει ριζικά προς το καλύτερο την πορεία της υγείας τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σε επίπεδο θεραπείας χρόνιων και αυτοάνοσων ασθενειών.

Θεωρούμε ότι η διατήρηση ιδανικών επίπεδων αυτής της ζωτικής βιταμίνης είναι ένα από τα σημαντικότερα βήματα που μπορεί να κάνει κάποιος για την υγεία του.

drtsoukalas.com