Το ρέμα του Τοιχιού είναι μόνιμης ροής που πηγάζει στις πλαγιές του Βιτσίου και εκβάλει στη λίμνη της Καστοριάς. Σε επίσημους χάρτες ονομάζεται επίσης και Στενόρεμα.
Οι κύριες πηγές του βρίσκονται στη θέση Λόγγο του Πολυκεράσου, σε υψόμετρο 1480 μ. και η εκβολή του στη βόρεια όχθη της λίμνης της Καστοριάς, στη θέση Τσίγγελι, σε υψόμετρο 625 μ. Έχει μήκος 13.6 χλμ. και μέση ετήσια παροχή 80 l/sec. Δέχεται τα νερά αρκετών χειμάρρων από το βουνό Αυγό, νότια της Οξυάς και άλλους από τις τοποθεσίες Κάλτα, Προσήλιο, Κεφάλι και Τσέστα.
Σήμερα, διέρχεται μέσα από το χωριό και γύρω του έχει δημιουργηθεί μια αδόμητη ζώνη. Μέχρι το 1970 δεν υπήρχαν σπίτια παρά μόνο το γήπεδο κάτω από το «ποτάμι», όπως το ονομάζουν οι κάτοικοι.
Έχει ροή όλο τον χρόνο, με λιγοστό φυσικά νερό τους καλοκαιρινούς μήνες. Σε παλαιότερες δεκαετίες είχε αρκετά μεγαλύτερο όγκο υδάτων και το νερό του ήταν απολύτως αναγκαίο για το πότισμα των καλλιεργειών του κάμπου, πριν τη διάνοιξη γεωτρήσεων. Μάλιστα, κατά καιρούς πλημμύριζε η κοίτη του τον χειμώνα και προξενούσε συχνά ζημιές στα όμορα σπίτια. Οι τεράστιοι βράχοι που βρίσκονται μέχρι σήμερα στην κοίτη, μαρτυρούν την ορμή με την οποία κατέβαινε το βουνό. Γι’ αυτό εξάλλου δημιουργήθηκε και ένα μικρό μπετονένιο φράγμα από τη Νομαρχία Καστοριάς σε μικρή απόσταση πάνω από το χωριό, στη θέση Τσάτσκα.
Επίσης, πριν 20 περίπου χρόνια, ο Δήμος Βιτσίου με ένα μεγάλο έργο διευθέτησε, διαπλάτυνε και οριοθέτησε εκατέρωθεν το πεδινό τμήμα της κοίτης του ρέματος με συρματοκιβώτια βράχων (σαραζανέτια).
Παλαιότερα, οι διαβάσεις γινόταν με τα πόδια ή με υποζύγια μέσα από την κοίτη του ρέματος. Τη δεκαετία του 1970 δημιουργήθηκε η μπετονένια κεντρική γέφυρα στην είσοδο του χωριού. Ύστερα από 5 χρόνια κατασκευάστηκε και η στενότερη πάνω γέφυρα και η πεζογέφυρα. Μετά τα έργα διευθέτησης έχει κατασκευαστεί μια ακόμη οδική γέφυρα και πολλές τσιμεντοστρωμένες διαβάσεις στους αγροτικούς δρόμους του κάμπου.
Οι Τοιχιώτες είναι στενά συνδεδεμένοι με το «ποτάμι» τους. Εκεί, γίνεται η ρίψη του Τιμίου Σταυρού τα Θεοφάνεια. Εκτός από το πότισμα σε παλιότερες εποχές, πολλές φορές ψάρευαν και κολυμπούσαν εκεί και ας φαίνεται λίγο παράξενο αυτό σήμερα. Πολλά ψάρια της λίμνης ανέβαιναν αντίθετα στο ρέμα και πιανόταν σε αυτοσχέδιες παγίδες. Ακόμη, βορειότερα στη θέση Τσάτσκα τα παιδιά του χωριού ανέκαθεν έκαναν μπάνιο τους καλοκαιρινούς μήνες σε φυσικές λιμνούλες και γούρνες. Το 1958 ο Τζίμης Πόππης διαμόρφωσε μια τέτοια φυσική λιμνούλα με μικρούς καταρράκτες και δημιούργησε το ονομαζόμενο «Τζιμ Λομ» τρύπα του Τζίμη). Εκεί, βουτούσε η πιτσιρικαρία του Τοιχιού, έκανε πικ-νικ και λιαζόταν στο «μανιτάρι». Η παραποτάμια ζώνη βόρεια του Τοιχιού, από το «Καραϊσκάκη», στην Τσάτσκα, το φράγμα και το Τζιμ Λομ είναι μια αναξιοποίητη περιοχή αναψυχής που γεμίζει κόσμο τις Καθαροδευτέρες, τις Πρωτομαγιές, του Αγίου Πνεύματος και τα καλοκαίρια. Θα μπορούσε να διαμορφωθεί ήπια με διαδρόμους, πάγκους, ψησταριές, βρύσες και λοιπό εξοπλισμό.
Τέλος, ολόκληρο το μονοπάτι που ακολουθεί την κοιλάδα μέχρι τον Πολυκέρασο, μήκους 6-7 χλμ., θα μπορούσε να διανοιχθεί κάπως και να σημανθεί, ώστε να χρησιμοποιείται από πεζοπόρους. Τα όμορφα τοπία εναλλάσσονται διαδοχικά από τη στενή δασωμένη κοιλάδα, στο εγκαταλειμμένο εξωκλήσι του Αγ. Ιωάννη, τα ερείπια του παλιού χωριού και τα ορεινά λιβάδια του παραδοσιακού Πολυκέρασου.
Επιμέλεια: Βασίλης Κωστόπουλος
Φωτογραφίες: Λαογραφικός Σύλλογος Γυναικών Τοιχιού
