Η εξόρμηση στη Μονή του Προφήτου Ζαχαρία κοντά στην περιοχή του Λιανοτοπίου πάνω στον Γράμμο ήταν μια “παράπλευρη” εξόρμηση… Σχεδιάζαμε σχεδόν δύο χρόνια να επισκεφθούμε το μοναστήρι, έχοντας ήδη μία αποτυχημένη εξόρμηση στο παθητικό μας το καλοκαίρι του 2009, λόγω πολύ κακής βατότητας του δρόμου εκείνη την περίοδο, και καταφέραμε να φτάσουμε στην περιοχή την ημέρα που ανηφορίσαμε για το αντάρτικο νοσοκομείο…
Το μοναστήρι βρίσκεται περίπου 7 οδικά χιλιόμετρα βορειότερα από τον παλιό οικισμό του Λιανοτοπίου (υπάρχει ταμπέλα πριν τον οικισμό) σε υψόμετρο 1200 μέτρων, μέσα σε ένα ξέφωτο του βουνού, κοντά στις όχθες του Αλιάκμονα. Η πρόσβαση είναι πιο εύκολη τους καλοκαιρινούς μήνες και τις πρώτες μέρες του φθινοπώρου, δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι βρισκόμαστε σε μια δύσβατη περιοχή και ο χωματόδρομος που φτάνει ως εκεί υπόκειται στις φυσικές φθορές.
Το μοναστήρι ιδρύθηκε κοντά στα τέλη του 16ου αιώνα και παράλληλα είχε αναπτυχθεί περιμετρικά ένας μικρός οικισμός που έφερε την ίδια ονομασία, τα ίχνη του οποίου όμως, δεν εντοπίζονται εύκολα. Τον οικισμό κατέστρεψαν οι Τούρκοι στα μέσα περίπου του 18ου αιώνα.
Από το μοναστήρι σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό (ο κεντρικός ναός δηλαδή) και κάποια σκόρπια ερείπια από τα κελιά των μοναχών. Ο ναός είναι χτισμένος σχεδόν εξ ολοκλήρου από πέτρα εκτός από τον τρούλο που έχει επένδυση και από κεραμίδι. Εξωτερικά διατηρείται σε μάλλον καλή κατάσταση, στο εσωτερικό του όμως είναι εμφανή τα σημάδια από πυρκαγιά που κατέστρεψε σημαντικά τμήματα των τοιχογραφιών. Οι τοιχογραφίες, δείγμα υψηλής τέχνης των αγιογράφων της εποχής, ανάγονται στον 17ο αιώνα και πολλές από αυτές έχουν ανάγλυφες παραστάσεις κάτι που δεν συναντάμε σε πολλούς ναούς.
Ο Άγιος Ζαχαρίας είναι ένα από τα παλιότερα μοναστήρια της Καστοριάς κι ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία του νομού μας. Για τον ανυποψίαστο περαστικό από την περιοχή, ο ναός του Αγίου Ζαχαρία αποτελεί μία μεγάλη έκπληξη και μοιάζει σαν κάποιος να ήθελε να βάλει μια ξεχωριστή πινελιά μέσα σε ένα καταπράσινο κάδρο…
Μοναχικός και απομονωμένος μέσα σ’ ένα ξέφωτο στην καρδιά του Γράμμου, αντιμέτωπος εδώ και πολλά χρόνια με τα στοιχεία της φύσης, ο ναός έχει υποστεί σημαντικές φθορές. Φθορές που προκλήθηκαν κυρίως από ανθρώπινα χέρια… Πέρα από τις κατεστραμμένες τοιχογραφίες, τα ίχνη τους έχουν αφήσει και κυνηγοί θησαυρών βάζοντας κι αυτοί το λιθαράκι τους στη φθορά του ναού. Αντιλαμβανόμαστε ότι το να προστατεύσει η πολιτεία ένα τέτοιο μνημείο σε μια δυσπρόσιτη περιοχή όπως είναι ο Γράμμος δεν είναι κάτι εύκολο. Απομένει σε όλους εμάς λοιπόν που θα τύχει να βρεθούμε στην περιοχή, να “προστατεύσουμε” το μνημείο, απλά και μόνο, αφήνοντάς το στην ησυχία του…
Μεγάλη σειρά φωτογραφιών στο cyberotsarka.gr
