Έναν χρόνο λειτουργίας συμπληρώνει το πρώτο αποτεφρωτήριο της χώρας – Πόσοι αποτεφρώθηκαν, ποιοι την επιλέγουν
Του Νίκου Ηλιάδη
Ήταν 30 Σεπτεμβρίου 2019 όταν για πρώτη φορά άναψε ο κλίβανος στο πρώτο εν Ελλάδι αποτεφρωτήριο της Ριτσώνας το οποίο συμπληρώνει πλέον έναν χρόνο λειτουργίας. Έως τότε οι συγγενείς των θανόντων οι οποίοι είχαν ζητήσει να αποτεφρωθούν έπρεπε να ταξιδέψουν ώς τη Σόφια όπου λειτουργούσε το πλησιέστερο κρεματόριο. Στη διάρκεια αυτού του πρώτου χρόνου λειτουργίας έγιναν περίπου 1.300 αποτεφρώσεις στη Ριτσώνα.
Σύμφωνα με τον Αντώνη Αλακιώτη, πρόεδρο της Ελληνικής Κοινωνίας Αποτέφρωσης, η οποία είναι εκ των μετόχων του αποτεφρωτηρίου, ο αριθμός των αποτεφρώσεων σε αυτόν τον πρώτο χρόνο λειτουργίας είναι ικανοποιητικός. «Φανταστείτε ότι το όριο βιωσιμότητας είναι γύρω στις 1.100 με 1.200 αποτεφρώσεις. Συνεπώς είμαστε αρκετά ικανοποιημένοι». Ο ίδιος επισημαίνει, επίσης, ότι μήνα με τον μήνα η τάση είναι αυξητική. Συγκεκριμένα, κατά το πρώτο εξάμηνο λειτουργίας του κρεματόριου είχαν γίνει περί τις 500 αποτεφρώσεις, ενώ στο δεύτερο εξάμηνο ο αριθμός τους αυξήθηκε σε 700. Περίπου το 65% με 70% προέρχονται από το λεκανοπέδιο, ενώ μεταξύ όσων επέλεξαν την αποτέφρωση υπήρξαν και αρκετοί επώνυμοι όπως ο πρώην πρόεδρος της Βουλής Φίλιππος Πετσάλνικος, ο συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος, ο ηθοποιός Γιώργος Κοτανίδης κ.ά.
Ποιοι επιλέγουν την αποτέφρωση
Σύμφωνα με τον κ. Αλακιώτη, παρότι η πρώτη αποτέφρωση αφορούσε γυναίκα, η πλειονότητα όσων έχουν αποτεφρωθεί στη Ριτσώνα είναι άνδρες. Το 85% είναι Έλληνες εκ των οποίων το 70% είναι χριστιανοί ορθόδοξοι. Από το υπόλοιπο 15% που είναι αλλοδαποί, οι περισσότεροι ζουν μόνιμα στην Ελλάδα, προέρχονται από διάφορα δόγματα, ενώ υπάρχουν και άθεοι. Αρκετές αποτεφρώσεις γίνονται και από την Κύπρο όπου δεν λειτουργεί ακόμη κρεματόριο.
Ο κ. Αλακιώτης αναφέρει πως ο αριθμός των αποτεφρώσεων θα μπορούσε να είναι ακόμη μεγαλύτερος, ωστόσο πολλοί συγγενείς των θανόντων δεν σέβονται την τελευταία επιθυμία του ανθρώπου τους να αποτεφρωθεί και αντί να τον πάνε στη Ριτσώνα προτιμούν την ταφή. Σε αυτές τις περιπτώσεις το μόνο που μπορεί να κάνει κανείς είναι με συμβολαιογραφική πράξη να ορίσει δυο άτομα από το φιλικό ή το συγγενικό του περιβάλλον τα οποία να τα εμπιστεύεται ότι θα σεβαστούν την τελευταία επιθυμία του.
Η Εκκλησία, παρά την αντίθεσή της στη λειτουργία αποτεφρωτηρίου, δεν θέτει εμπόδια σε όσους κάνουν αυτή την επιλογή. Όπως εξηγεί ο κ. Αλακιώτης, ο μητροπολίτης Θηβών και Λειβαδίας Γεώργιος έχει επιτρέψει στον ιερέα, ο οποίος βρίσκεται σε κοντινή εκκλησία, να τελεί εξόδιο ακολουθία πριν από την αποτέφρωση. Επίσης, εξόδιος ακολουθία γίνεται από ιερέα και στο εκκλησάκι το οποίο βρίσκεται στον χώρο του κρεματόριου.
Το αποτεφρωτήριο της Θεσσαλονίκης
Ο αγώνας του κ. Αλακιώτη για να επιτραπεί η αποτέφρωση στην Ελλάδα ξεκίνησε πριν από 23 χρόνια, όταν το 1996 έδωσε υπόσχεση στον φίλο του γνωστό ζωγράφο Παύλο Μοσχίδη ότι θα τον αποτέφρωνε στην Ελλάδα. Δεν κατάφερε να τηρήσει στο ακέραιο την υπόσχεσή του καθώς ο Παύλος Μοσχίδης απεβίωσε το 2004 και αποτεφρώθηκε στη Βουλγαρία. Ωστόσο, έστω μετά 23 χρόνια, το πρώτο κρεματόριο στην Ελλάδα έκλεισε ήδη έναν χρόνο λειτουργίας. Άγνωστο όμως παραμένει εάν και πότε θα λειτουργήσει αποτεφρωτήριο στη Θεσσαλονίκη. Ήταν ένας από τους στόχους τους οποίους είχε θέσει από την αρχή της θητείας του ο τέως δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης, λόγω και της προσωπικής περιπέτειας, όταν χρειάστηκε να μεταφέρει τη σύζυγό του προς αποτέφρωση στη Βουλγαρία. Όμως, παρά την επιθυμία του, δεν κατάφερε στα σχεδόν δέκα χρόνια της θητείας του να προχωρήσει το έργο.
«Όπως συνέβη και με το Μουσείο Ολοκαυτώματος έτσι και με το αποτεφρωτήριο, η προηγούμενη διοίκηση δεν είχε κάνει σχεδόν τίποτε», αναφέρει ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων Μάκης Κυριζίδης. Σύμφωνα με τον ίδιο δεν είχε γίνει σχεδόν τίποτε απ’ όσα χρειάζονταν για τη χωροθέτηση του αποτεφρωτηρίου. «Στον ένα χρόνο της δικής μας θητείας εμείς ολοκληρώσαμε τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στη συνέχεια υποβάλλαμε την πρόταση για το τοπικό ρυμοτομικό, στην οποία προβλέπεται χώρος για την κατασκευή αποτεφρωτηρίου στο πάνω μέρος του Κοιμητηρίου Αναστάσεως του Κυρίου στη Θέρμη. Η πρόταση έχει σταλεί τόσο στο δήμο Πυλαίας Χορτιάτη, στα διοικητικά όρια του οποίου ανήκει ο χώρος των Κοιμητηρίων, όσο και στο αρμόδιο υπουργείο και αναμένουμε την τελική έγκριση. Αμέσως μετά θα ακολουθήσει η μελέτη ανέγερσης του αποτεφρωτηρίου ώστε να προχωρήσει η κατασκευή του».
Πόσες οι αποτεφρώσεις από τη Κ. Μακεδονία
Εάν ποτέ γίνει το κρεματόριο στη Θεσσαλονίκη το βέβαιο είναι πως, τουλάχιστον για τα πρώτα χρόνια, δεν πρόκειται να είναι οικονομικά βιώσιμο. Σύμφωνα με τον Βασίλη Μπαμπούλα, ο οποίος διαθέτει οίκο τελετών, ο αριθμός των αποτεφρώσεων από την περιοχή της Θεσσαλονίκης και της Κεντρικής Μακεδονίας γενικότερα ανέρχεται περίπου στις 300. «Αν υπολογίσει κανείς ότι σε ορθόδοξες χώρες το ποσοστό όσων επιλέγουν την αποτέφρωση δεν ξεπερνά το 2%, αυτό σημαίνει ότι στην Ελλάδα πολύ δύσκολα θα ξεπεράσουμε τις 2.500 αποτεφρώσεις τον χρόνο, τουλάχιστον για τα επόμενα χρόνια», αναφέρει ο κ. Μπαμπούλας.
Αντιθέτως, σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες το ποσοστό αποτέφρωσης είναι πολύ υψηλότερο. Στην Αγγλία φτάνει στο 80%, στο 63% στη Γερμανία και στο 80% στην Τσεχία, ενώ στην Αμερική ξεπέρασε πέρυσι το 50%. Το συνολικό κόστος της αποτέφρωσης, μαζί με την αμοιβή του γραφείο κηδειών, κυμαίνεται μεταξύ δύο και τριών χιλιάδων ευρώ.
