Ο καρκίνος είναι μια κατάσταση κατά την οποία τα κύτταρα σε ένα συγκεκριμένο τμήμα του ανθρώπινου σώματος αναπτύσσονται και αναπαράγονται ανεξέλεγκτα. Υπάρχουν περισσότεροι από 200 διαφορετικοί τύποι καρκίνου, όπου τα καρκινικά κύτταρα εισβάλουν και καταστρέφουν τον περιβάλλοντα υγιή ιστό συμπεριλαμβανομένων και των οργάνων, έχοντας μάλιστα ο καθένας διαφορετικές μεθόδους διάγνωσης και θεραπείας.
Είναι πλέον γνωστό και επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι η άσκηση έχει σημαντικά οφέλη σε ασθενείς οι οποίοι πάσχουν από χρόνιες παθήσεις, όπως καρδιαγγειακές νόσους, οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδή αρθρίτιδα, σακχαρώδη διαβήτη κ.α. Εκτός όμως από τις προαναφερόμενες παθήσεις, υπάρχουν πλέον πολλές ενδείξεις ότι η φυσική δραστηριότητα και η άσκηση, έχει θετικό αντίκτυπο στη φυσιολογία, τη σωματική σύνθεση, τις φυσικές λειτουργίες, την ψυχολογία και την ποιότητα ζωής σε ασθενείς με καρκίνο, τόσο κατά τη διάρκεια της θεραπείας τους, όσο και μετά την ολοκλήρωση αυτής.
Σύμφωνα με τη σύγχρονη βιβλιογραφία, τα άτομα τα οποία εμφανίζουν καρκίνο μπορούν να ασκούν σωματική δραστηριότητα έχοντας πολλά οφέλη και χωρίς ιδιαίτερες παρενέργειες, εάν ο τύπος, ο χρόνος και η ένταση της άσκησης προσαρμόζονται στην κλινική κατάσταση του κάθε ασθενή. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες αναθεωρήσεις και τις κατευθυντήριες γραμμές από το «National Institutes of Health» σχετικά με τη σωματική άσκηση και την αποκατάσταση, ο στόχος ενός προγράμματος άσκησης για καρκινοπαθείς είναι αρχικά να αποφευχθεί η αδράνεια.
Η σωματική άσκηση μπορεί να προλάβει ή να μειώσει την κόπωση που σχετίζεται με τον καρκίνο, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία που λαμβάνει ο καρκινοπαθείς. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας με καρκίνο η συμμετοχή σε ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα άσκησης οδηγεί σε λιγότερη κόπωση και σε βελτιωμένη σωματική ικανότητα, συμβάλλοντας στη διατήρηση της ποιότητας ζωής του ασθενή. Τόσο η αερόβια άσκηση όσο και οι ασκήσεις ενδυνάμωσης, μπορούν να θεωρηθούν ευεργετικές σε ασθενείς με παρενέργειες που σχετίζονται με τη θεραπεία. Για τους λόγους αυτούς, η διεθνής επιστημονική κοινότητα προτρέπει τους κλινικούς ιατρούς να συστήνουν την άσκηση σε άτομα με καρκίνο, ως μία θεραπεία πρώτης γραμμής η οποία εκτός από σωματικά έχει και ψυχολογικά οφέλη.
Το μεγάλο ερώτημα σε αυτήν την περίπτωση, είναι πιο είδος άσκησης και τη διάρκεια θα πρέπει να έχει αυτή, ώστε να βοηθηθούν οι λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού. Υπάρχει ένα αυξανόμενο σύνολο στοιχείων που υποστηρίζουν το ρόλο του επαγγελματία υγείας και άσκησης στην περίθαλψη των ασθενών με καρκίνο. Ο επαγγελματίας της υγείας και της άσκησης έχει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στη σχεδίαση ενός προσαρμοσμένου και εξατομικευμένου προγράμματος άσκησης & αποκατάστασης, καθώς και στην ψυχολογική ενθάρρυνση του ασθενή κατά τη διάρκεια της θεραπείας του και όχι μόνο. Με λίγα λόγια διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στη διεπιστημονική και ολιστική προσέγγιση της Παρηγορητικής Αγωγής με την παροχή αυξημένης ποιότητας ζωής, λειτουργίας και συνολικής εμπειρίας μέσω των φυσικών και λειτουργικών διαστάσεων της περίθαλψης.
Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός μελετών που δείχνουν ότι η φυσική δραστηριότητα είναι ασφαλής και κατάλληλη για πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την ενεργό θεραπεία για τους περισσότερους τύπους θεραπείας του καρκίνου. Για να είναι όμως ένα πρόγραμμα άσκησης πρωτίστως ασφαλές και ταυτόχρονα αποτελεσματικό σε ασθενείς με καρκίνο, ο επαγγελματίας της άσκησης θα πρέπει να έχει υπόψη του:
Σε ασθενείς με καρκίνο των οστών ή οστεοσάρκωμα, η κατάσταση του ασθενή μεταβάλλεται με βάση την ακεραιότητα των οστών. Άρα οι συγκεκριμένοι ασθενείς, έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για κατάγματα και θα πρέπει να εκτελούν δραστηριότητες παρόμοιες με τους ασθενείς που πάσχουν από οστεοπόρωση.
Κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας, στον ασθενή προκαλούνται αλλαγές της αισθήσεως ή απώλεια αίσθησης στα χέρια ή και τα πόδια, κάτι το οποίο μπορεί να καταστήσει ορισμένες δραστηριότητες πιο δύσκολες ή και επικίνδυνες. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να προτιμούνται δραστηριότητες στις οποίες ο κίνδυνος πτώσης είναι πολύ μικρός όπως π.χ η στατική ποδηλασία.
Οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού που έχουν υποβληθεί σε μαστεκτομή, θα πρέπει να ξεκινούν με ένα ήπιο εύρος δραστηριοτήτων οι οποίες θα αυξάνουν το εύρος κίνησης των άνω άκρων και του θώρακα, ενώ θα πρέπει να αποφεύγουν δυναμικά προγράμματα ενίσχυσης των άνω άκρων.
Σε ασθενείς με μειωμένη ανοσολογική λειτουργία (συμπεριλαμβανομένων αυτών με χαμηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων καθώς και εκείνων που λαμβάνουν φάρμακα ανοσοκαταστολής) θα πρέπει να αποφεύγεται η άσκηση σε δημόσια γυμναστήρια ή πισίνες, λόγω του κινδύνου μόλυνσης.
Το functional movement σχεδιάζει εξειδικευμένα και εξατομικεύμενα προγράμματα τα οποία μπορεί να ακολουθήσει ένας καρκινοπαθείς, διότι βασίζονται στις νέες έρευνες και έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τις φυσικές εκδηλώσεις της θεραπείας του καρκίνου, όπως δυσκαμψία και πόνος των αρθρώσεων, καθώς και συναισθηματικά συμπτώματα όπως άγχος, κόπωση και στρες.
*Σύντομο βιογραφικό: O κ. Νικόλαος Παγούνης ζει και εργάζεται στην Καστοριά, είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στη Φυσικοθεραπεία και στην Κινησιοθεραπεία, Πιστοποιημένος Αξιολογητής της Κίνησης& της Αναπνοής του Ανθρώπινου σώματος, σπουδαστής του τμήματος Οστεοπαθητικής του London College of Osteopathy & Health Science, δημιουργός και διαχειριστής της ιστοσελίδας functionalmovement.gr
