Σε πλήρη εξέλιξη είναι οι εργασίες για τη στερέωση, αποκατάσταση, διαμόρφωση και συντήρηση τοιχογραφιών, τριών Ιερών Ναών και σημαντικών μνημείων στο νομό Καστοριάς, τα οποία με την ολοκλήρωσή τους θα προστατευθεί, θα αποκατασταθεί, θα αναδειχθεί και θα διατηρηθεί η πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής.
Συγκεκριμένα πρόκειται για τα έργα :
1)”Αποκατάσταση της Ιεράς Μονής Τσούκας στο Νεστόριο και διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου αυτής” με προϋπολογισμό 1.200.000 ευρώ
2) “Συντήρηση και αποκατάσταση των τοιχογραφιών του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Κυρίτζη στην Καστοριά” με προϋπολογισμό 300.000 ευρώ
3) “Συντήρηση και αποκατάσταση των τοιχογραφιών και της οροφογραφίας του Ι.Ν. Αγίου Λουκά στην Καστοριά” με προϋπολογισμό 500.000 ευρώ.
Τα έργα είναι ενταγμένα στο ΕΣΠΑ συνολικού προϋπολογισμού 2 εκ. ευρώ, ενώ οι εργασίες που απαιτούν εξειδίκευση και συγκεκριμένη μεθοδολογία, αναμένεται να ολοκληρωθούν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα στο τέλος του 2023.
Τέλος, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Καστοριάς μετέχει ως εταίρος στα Στρατηγικά του διασυνοριακού προγράμματος Ελλάδα- Αλβανία INTERREG (Tactical Tourism), με την υλοποίηση του έργου: “Αποκατάσταση Ι.Ν Αγίου Γεωργίου ενορίας Μουζεβίκη και συντήρηση των τοιχογραφιών και των ξύλινων στοιχείων του” προϋπολογισμού 550.000 ευρώ, έργο το οποίο επίσης βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2022.
Αναλυτικά η περιγραφή των έργων :
1)”Αποκατάσταση της Ιεράς Μονής Τσούκας στο Νεστόριο και διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου αυτής” με προϋπολογισμό 1.200.000 ευρώ
Το καταπληκτικό Μοναστήρι των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ, που βρίσκεται κοντά στο εγκαταλειμμένο χωριό Τσούκα Νεστορίου, ιδρύθηκε κατά κατά τη Βυζαντινή Περίοδο και συγκεκριμένα τον 13ο αιώνα ( έτος 1254).
Οι αείμνηστοι κτήτορές του επέλεξαν τότε ως Πάτρωνες Αγίους και ακαταμάχητους Προστάτες αυτού, τους Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ, επειδή η εντυπωσιακή και ιδιόμορφη τοποθεσία στην οποία βρίσκεται κτισμένο το μοναστήρι (ανάμεσα σε πελώριους βράχους, δίπλα σε καταρράκτη του Αλιάκμονα, κάτω από απρόσιτη λατρευτική σπηλιά και ολόγυρα σε μια μεγάλη πηγή) θυμίζει καταπληκτικά την ανάλογη τοποθεσία των Κολοσσών (Χωνών) της Μικράς Ασίας, όπου ο Αρχάγγελος Μιχαήλ τέλεσε το περιφημότερο απ’ τα θαύματά του, το λεγόμενο “εν Χώναις θαύμα”.
Το έργο αφορά στην αποκατάσταση της Μονής των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Τσούκας και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου αυτής. Η Μονή βρίσκεται σε μια απόκρημνη παραποτάμια πλαγιά του Αλιάκμονα, στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Νεστορίου, του Ν. Καστοριάς.
Από το αρχιτεκτονικό σύνολο σώζονται σήμερα δύο ναοί, των Ταξιαρχών και της Ζωοδόχου Πηγής, καθώς και ένα μονόχωρο τρουλλαίο κτίσμα (πιθανόν τράπεζα), ενδιάμεσα των δύο ναών. Και τα τρία κτίσματα παρουσιάζουν εκτεταμένες φθορές, ενώ η υπάρχουσα επικοινωνία μεταξύ τους (μονοπάτι – καλντερίμι) δεν είναι εύκολη.
“Με το έργο που χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δυτικής Μακεδονίας 2014-2020, προβλέπεται η πλήρης αποκατάσταση και ανάδειξη των τριών μνημείων, η αποκατάσταση των λιθόστρωτων τμημάτων, καθώς και η κατασκευή νέων λιθόστρωτων (όπου δεν υπάρχουν) και σκαλοδρόμων, προκειμένου να καταστεί εφικτή η ομαλή πρόσβαση σε όλους τους χώρους της περιοχής, με στόχο την προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξη της Μονής”, δήλωσε η Προϊσταμένη της Αρχαιολογικής υπηρεσίας Καστοριάς κ. Ανδρομάχη Σκρέκα και πρόσθεσε : “Στα πλαίσια του έργου προβλέπεται, επίσης, και η στερέωση της βραχώδους μάζας, η οποία εκτείνεται ανάντι του μεσαίου τρουλλαίου κτίσματος με στόχο να εξασφαλιστεί η ασφάλεια του μνημείου και των επισκεπτών”.
Το έργο εντάσσεται στον Άξονα Προτεραιότητας 6 “Διαφύλαξη και προστασία του περιβάλλοντος και προ-ώθηση της αποδοτικότητας των πόρων” του Επιχειρησιακού Προγράμματος Δυτικής Μακεδονίας 2014-2020 και χρηματοδοτείται από Εθνικούς Πόρους και από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης – ΕΤΠΑ).
2) “Συντήρηση και αποκατάσταση των τοιχογραφιών του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Κυρίτζη στην Καστοριά” με προϋπολογισμό 300.000 ευρώ
Ο Ναός του Αγίου Νικολάου του Κυρίτζη είναι μονόχωρη, ξυλόστεγη βασιλική που χρονολογείται στον 14ο αιώνα με μεταγενέστερο νάρθηκα στα δυτικά. Διασώζει κάποια τμήματα από τον αρχικό τοιχογραφικό διάκοσμο καθώς και δεύτερο στρώμα ζωγραφικής του 17ου αιώνα.
“Το έργο αφορά στη συντήρηση των τοιχογραφιών του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου του Κυρίτζη στην περιοχή Απόζαρι της Καστοριάς”, επισήμανε η κ. Σκρέκα και συμπλήρωσε : “Στο έργο θα υλοποιηθούν κατάλληλες εργασίες συντήρησης των τοιχογραφιών, ώστε να αποδοθεί το μνημείο ολοκληρωμένο στο κοινό”.
3) “Συντήρηση και αποκατάσταση των τοιχογραφιών και της οροφογραφίας του Ι.Ν. Αγίου Λουκά στην Καστοριά” με προϋπολογισμό 500.000 ευρώ.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Λουκά, κηρυγμένο, ιστορικό διατηρητέο μνημείο βρίσκεται στην Καστoριά, στην βόρεια πλευρά της πόλης στην συνοικία Απόζαρι. Πρόκειται για μονόχωρη βασιλική του 19ου αιώνα με ξυλόγλυπτο εικονοστάσιο, ξυλόγλυπτο γυναικωνίτη και με χαρακτηριστικό τοιχογραφικό διάκοσμο στο εσωτερικό του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα.
“Το έργο περιλαμβάνει τη συντήρηση των τοιχογραφιών και της οροφογραφίας (ζωγραφική στην οροφή του ναού) και αποσκοπεί στη διατήρηση, προστασία και αισθητική ανάδειξή τους”, δήλωσε η κ Σκρέκα.
4. “Targeted ACTIons for the preservation, rehabilitation and promotion of historical, Cultural and naturAL assets encouraging TOURISM, in the GR-AL cross-border area” με ακρωνύμιο “TACTICAL TOURISM”, του Ε.Π. Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας Interreg IPA “Ελλάδα-Αλβανία 2014-2020” με προϋπολογισμό 569.400,00 ευρώ
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου ενορίας Μουζεβίκη βρίσκεται στην Καστοριά στην περιοχή του Αγίου Μηνά και κινδύνευε με κατάρρευση.
Πρόκειται για μονόχωρο ξυλόστεγο ναό και αναφέρεται στις πηγές ως καθολικό μονής σε μια περίοδο που ευνοήθηκε ο μοναστικός βίος στον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο. Ανεγέρθηκε στον 16ο αιώνα και τοιχογραφήθηκε στα μέσα περίπου του ίδιου αιώνα. Στον 17ο αιώνα προστέθηκε νάρθηκας στη βόρεια πλευρά του κυρίως ναού και τοιχογραφήθηκε στα μέσα περίπου του ίδιου αιώνα.
“Το κύριο υποέργο του ανωτέρω έργου είναι η Αποκατάσταση Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου ενορίας Μουζεβίκη και συντήρηση των τοιχογραφιών και των ξύλινων στοιχείων του, με προυπολογισμό 486.960,00 ευρώ”, δήλωσε η η Προϊσταμένη της Αρχαιολογικής υπηρεσίας Καστοριάς κ. Ανδρομάχη Σκρέκα.
Επιπλέον, το έργο περιλαμβάνει και την εκπόνηση τριών μελετών για άλλα μνημεία της πόλης, την οργάνωση ημέρας ενημέρωσης των πολιτών της πόλης της Καστοριάς, καθώς και την διοργάνωση και τη συμμετοχή στις συναντήσεις με τους υπόλοιπους εταίρους της πράξης.
“Στο ναό στα πλαίσια του έργου πρόκειται να πραγματοποιηθούν εργασίες αποκατάστασης του κτιρίου, καθώς και συντήρησης και ανάδειξης τόσο των τοιχογραφιών όσο και των ξύλινων στοιχείων του, ώστε το μνημείο να καταστεί επισκέψιμο”, υποστήριξε η κ. Σκρέκα.
“Η αποκατάσταση και η ανάδειξη των παραπάνω τεσσάρων μνημείων της Καστοριάς θα είναι μια σημαντική εξέλιξη για τη διάσωση του πολιτιστικού κεφαλαίου του νομού. Με την ελπίδα ότι δεν θα προ-κύψουν εμπόδια στην διαδικασία ολοκλήρωσης των παραπάνω έργων, να υπενθυμίσουμε ότι η αποκατάσταση μνημείων συνεχίζει να είναι επιλέξιμη δαπάνη στο ΕΣΠΑ, γεγονός που μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για την ένταξη ακόμα περισσότερων μνημείων στην Καστοριά”, κατέληξε η Προϊσταμένη της Αρχαιολογικής υπηρεσίας Καστοριάς κ. Ανδρομάχη Σκρέκα.
