Ευτυχώς, προλάβαμε να ταξιδέψουμε πριν το lockdown και τους περιορισμούς
Ήταν μέσα Οκτωβρίου όταν ανακοινώσαμε την καμπάνια crowdfunding για το ντοκιμαντέρ μας «Καινούργιος Ουρανός», προκειμένου να ολοκληρώσουμε τα γυρίσματα και να τελειοποιήσουμε όσο μπορούμε το έργο αυτό. Για τις ανάγκες των γυρισμάτων αποφασίσαμε ότι χρειάζεται να ταξιδέψουμε ως τον Γράμμο, αφενός για να πάρουμε πλάνα σχετικά με τα μέρη που πέρασε ο ΔΣΕ, αφετέρου για να επισκεφτούμε τους τόπους που πολέμησαν ο μαχήτριες και οι μαχητές του Στρατού αυτού, ώστε να κατανοήσουμε έστω και στο ελάχιστο τις αντιξοότητες, τα περάσματα, τους ελιγμούς και όλα αυτά που διαβάζουμε στα βιβλία ή μας αφηγήθηκαν οι πρωταγωνίστριες του ντοκιμαντέρ.
Ευτυχώς, προλάβαμε να ταξιδέψουμε πριν το lockdown και τους περιορισμούς. Το συνεργείο μας αποτελούνταν από μια ολιγομελή ομάδα 4 ατόμων, 2 καμεραμάν (τον Χρήστο και τον Αλέξανδρο), τον ερευνητή – σκηνοθέτη (Γιάννη) και τον «οδηγό» (Θοδωρής), που είναι καλός φίλος, έχει καταγωγή από την Αετομιλίτσα και είναι άριστος γνώστης του τόπου του, αλλά και της ιστορίας. Στο ταξίδι μείναμε συνολικά 3 βράδια στον Ξενώνα «Αετομιλίτσας» του Θοδωρή «Λούσιου». Στον «Λούσιο» κάνουμε μια μνεία, καθώς έβαλε το δικό του λιθαράκι στο ντοκιμαντέρ. Μαζί με τον «οδηγό» μας μας προσανατόλιζαν στα μέρα που θέλαμε να πάμε, αλλά μας πρότεινε και σημεία που δεν γνωρίζαμε.
Απαραίτητα εφόδια για το ταξίδι μας ήταν ο χάρτης «Γράμμος (Ιστορικός – Ταξιδιωτικός οδηγός) Στα βήματα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας» από τη Σύγχρονη Εποχή και το βιβλίο του Δημήτρη Ν. Κατσή «Το ημερολόγιο ενός αντάρτη του ΔΣΕ 1946-1949» (3ος τόμος και 5ος τόμος).
Στάση πρώτη: Θεοτόκος– Μουσείο ΔΣΕ
Το πρώτο σημείο που επισκεφτήκαμε ήταν το μουσείο του ΔΣΕ, το οποίο δημιουργήθηκε από το ΚΚΕ. Μπήκαμε στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ανοίγοντας την πόρτα και ψάχναμε κάποιον να μας ανοίξει το μουσείο. Ευτυχώς για εμάς, στα επόμενα 5 λεπτά εμφανίστηκε ένας φύλακας, ο οποίος μας ρώτησε ευγενέστατα αν μπορεί να μας βοηθήσει. Του εξηγήσαμε συνοπτικά τον σκοπό μας και αμέσως μας ξενάγησε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο εσωτερικό του μουσείου. Ύστερα από ελάχιστη ώρα εμφανίστηκαν και άλλοι κάτοικοι, κάτι που μας προκάλεσε μια αισιοδοξία ότι το μουσείο το προσέχουν και αποτελεί σημείο αναφορά γι’ αυτούς.
Εκτός από τα εκθέματα του εσωτερικού χώρου (έκθεση φωτογραφίας, αρχειακό υλικό κτλ), δεν γίνεται να προσπεράσει κανείς αυτό που αντικρίζει στον εξωτερικό χώρο: Μαρμάρινες επιγραφές με τα ονόματα των 438 ανθρώπων που πέσανε στον τρίχρονο αγώνα του ΔΣΕ. Επιβλητική και ουσιαστική υπενθύμιση του παρελθόντος, αλλά και του ζοφερού μέλλοντος, αν δεν κατανοήσουμε τα διδάγματα της ιστορίας (τις ημέρες εκείνες περιμέναμε την απόφαση για τη δίκη της ΧΑ, οπότε υπήρχε μια επιπλέον φόρτιση). Φύγαμε από το μουσείο εντυπωσιασμένοι με όσα είδαμε και χαρούμενοι για την ύπαρξή του ως κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας μας.
Στάση 2η: Καμπίτσιο, Πέτρα Μούκα και Λίμνες Αρένες
Το Καμπίτσιο, η Πέτρα Μούκα και οι Λίμνες Αρένες βρίσκονται σε διαφορετικές τοποθεσίες και τα τρία, αλλά σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους. Στον νοητό μας χάρτη στα τρία αυτά σημεία βαδίσαμε ακολουθώντας τα χνάρια από τις μάχες του ΔΣΕ. Πρόκειται για σημεία που συνδέονται όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά και ιστορικά μεταξύ τους: Στο Καμπίτσιο βρήκαμε οβίδες και ένα εγγλέζικο μπρεντ, πράγμα που εξηγείται από το γεγονός ότι ήταν το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ και η έδρα της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης. Στην Πέτρα Μούκα αντικρίσαμε οχυρωματικές θέσεις και για τις Λίμνες Αρένες είχαμε διαβάσει ότι εκεί βρισκόταν η κεντρική επιμελητεία, ενώ στην ευρύτερη περιοχή υπήρχαν αποθήκες.
Περπατήσαμε αρκετά, ώστε να ανακαλύψουμε όσο το δυνατόν περισσότερα σημεία. Και να εμπλουτίσουμε το υλικό μας. Δυστυχώς μπορέσαμε να βγάλουμε πλάνα με drone μόνο στις Λίμνες Αρένες, καθώς στα υπόλοιπα σημεία είχε αρκετό αέρα.
Στάση 3η: Κεφαλοχώρι και Πατώματα
Την τρίτη ημέρα πήγαμε στο Κεφαλοχώρι, για να επισκεφτούμε το μνημείο του Δημοκρατικού Στρατού, καθώς και ένα πολυβολείο, που έχει συντηρηθεί από το ΚΚΕ.
Ύστερα από τις οδηγίες ενός κατοίκου, του Τάκη Σδούκου, πήγαμε στα Πατώματα, όπου έχει γίνει μια από τις πιο σημαντικές μάχες μεταξύ του κυβερνητικού στρατού και του ΔΣΕ το 1949. Την περιοχή δεν την επισκεφτήκαμε τυχαία: Εκεί μας είχε περιγράψει τον τραυματισμό της μια μαχήτρια που μιλά στο ντοκιμαντέρ, η Ελένη Αντωνιάδου – Πανάγου.
Πρόκειται για μια περιοχή γεμάτη δέντρα. Με το που ξεκινήσαμε να περπατάμε καταλάβαμε ότι είχαν γίνει μάχες εκεί. Πώς; Παντού υπήρχαν διάσπαρτες μπάλες από συρματοπλέγματα, καθώς ήταν ναρκοθετημένη περιοχή. Στην περιοχή βρήκαμε μικρές οχυρωματικές θέσεις και σκαμμένο έδαφος σε πολλά σημεία, κάτι που ενίσχυσε την αίσθηση μας, αλλά επιβεβαίωνε και τα όσα είχαμε διαβάσει. Για την ιστορία, να αναφέρουμε ότι ο ΔΣΕ είχε κερδίσει τη μάχη στα Πατώματα.
Φεύγοντας…
Επισκεφτήκαμε τα μέρη αυτά τα πρωινά, καθώς η θερμοκρασία πέφτει και δεν έχει φως το βράδυ. Παντού βρίσκαμε πυκνά δάση, που σε μερικά σημεία μάλιστα θυμίζουν ζούγκλα.
Γενικά σε όλο τον Γράμμο αντικρίζει κανείς μερικά από τα ψηλότερα βουνά, τα οποία έχουν πυκνή βλάστηση. Είναι εποποιία και μόνο που ζούσαν οι αντάρτες σε αυτές τις περιοχές.
Νιώθουμε την ανάγκη να τονίσουμε, πόσο σημαντικό είναι η ύπαρξη των μνημείων. Τα χωριά και τα μέρη που επισκεφτήκαμε, δεν είναι τυχαία. Σε αυτά έχουν γίνει γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας και είναι ιστορική παρακαταθήκη για εμάς η μνήμη τους.
Φεύγοντας μείναμε με την εντύπωση ότι αντικρίζαμε αόρατες μορφές ανταρτών και ανταρτισσών να βαδίζουν μπροστά μας. Στα σημεία που έχουν σκοτωθεί και έχουν θαφτεί φανταζόμασταν όχι μόνο πορείες αγωνιστών, αλλά και μαχητές να χορεύουν και να γελούν ξορκίζοντας τον θάνατο και στέλνοντας μας σινιάλα ζωής και αγώνα…
Υ.Γ.: Φυσικά, ευχαριστούμε όλους εσάς που με την οικονομική και όχι μόνο βοήθεια, μας στηρίζετε στην προσπάθεια ολοκλήρωσης του ντοκιμαντέρ.
