Πενήντα χρόνια μετά, επανέρχεται -online από σήμερα κι όταν ανοίξουν τα βιβλιοπωλεία φυσικά- «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» της ‘Αλκης Ζέη, αυτή τη φορά σε μορφή κόμικ με σχέδιο του Δημήτρη Μαστώρου και διασκευή της Αγγελικής Δαρλάση (εκδόσεις Μεταίχμιο).
Ένας φόρος τιμής από νεότερους δημιουργούς στη συγγραφέα του θρυλικού ομώνυμου βιβλίου που από την πρώτη του έκδοση το 1971 έχει πουλήσει περί τα 345.000 αντίτυπα και μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Ήταν η πρώτη φορά που ένα παιδικό βιβλίο εξιστορούσε μέσα από τα μάτια ενός παιδιού γεγονότα της Κατοχής και της απαγορευμένης Αντίστασης. Ξεριζωμένη και πάλι τότε από την Ελλάδα λόγω της χούντας, η ‘Αλκη Ζέη εκπατρισμένη στο Παρίσι έγραψε τον μεγάλο περίπατο του Πέτρου αναπλάθοντας με τη γραφή της δραματικά βιώματα δικά της και πολλών, με απλότητα, χωρίς διδακτισμό και με το υποδόριο χιούμορ της που δεν την εγκατέλειψε ποτέ, συνεχίζοντας τη συναρπαστική της πορεία η οποία σταμάτησε τον Φεβρουάριο του 2020.
Πώς θα της φαινόταν άραγε ο αντιστασιακός Πέτρος, ο σκανταλιάρης Σωτήρης ο κολλητός του σε graphic novel;
Ο κομίστας Δημήτρης Μαστώρος που έκανε γνωστά τα Εξάρχεια στους Γάλλους με το επιτυχημένο του graphic novel «L’Orange Αmère» («Εξάρχεια Το πικρό νεράντζι») μιλά στο ΑΠΕ/ΜΠΕ για τη δική του ματιά στον «μεγάλο περίπατο του Πέτρου», τη συμμετοχή της ‘Αλκης Ζέη στην προετοιμασία της έκδοσης, την επικαιρότητα του βιβλίου, αλλά και το ελληνικό κόμικ, παρότι ο ίδιος γεννήθηκε, μεγάλωσε και σπούδασε στις Βρυξέλλες, πρωτεύουσα με ισχυρή παράδοση στο κόμικ.
Ακολουθεί η συνέντευξη στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και στη Νατάσσα Δομνάκη
Είσαι 31 χρόνων, ανήκεις σε μια γενιά μακρινή από το βιβλίο, ιδίως από τα γεγονότα που εξιστορεί. Πώς προέκυψε η εμπλοκή σου στον «μεγάλο περίπατο του Πέτρου»;
Είχα δικό μου πρότζεκτ, όταν στο μεταξύ μού πρότειναν από τις εκδόσεις Μεταίχμιο να αναλάβω το σχέδιο. Δεν είχα ξαναδουλέψει σε διασκευή βιβλίου και μού άρεσε η ιδέα, άλλωστε η Αγγελική Δαρλάση που έκανε την διασκευή είχε την περισσότερη δουλειά. Έκριναν ότι το σχέδιό μου θα ταίριαζε στην ατμόσφαιρα του βιβλίου. Κι επειδή ζω στις Βρυξέλλες και γνωρίζω την κόρη της Αλκης Ζέη, την Ειρήνη, είχα την φιλική υποστήριξή της, όπως και του Πέτρου, τού αδελφού της. Με δεδομένο ότι άρεσε η ιδέα στην ‘Αλκη, διάβασα το βιβλίο -το είχα διαβάσει πρώτη φορά όταν ήμουν μικρός- κι αμέσως «είδα» κάποιες σκηνές που κόλλαγαν πολύ σε κόμικς. Της έστειλα ένα δείγμα σχεδίου της άρεσε και αποφασίσαμε να προχωρήσουμε. Ξεκίνησα το καλοκαίρι του 2019 και τις τελικές σελίδες άρχισα να τις σχεδιάζω στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 2020, λίγες μέρες πριν φύγει από τη ζωή. Είχε προλάβει να δει το πρόσωπο του Πέτρου στο σχέδιο και της άρεσε. Στο πρώτο λοκντάουν δούλευα το βιβλίο συνέχεια, είτε στην Ελλάδα είτε στις Βρυξέλλες, πάντως αρκετά γρήγορα για τα δεδομένα μου. Κι επειδή ήθελα να βγει τώρα, επέμενα να κάνω την δική μου γραμματοσειρά οπότε όλα τα γράμματα στο βιβλίο είναι χειρόγραφα ενώ θα μπορούσα να τα κάνω στον υπολογιστή, πράγμα που δεν έκανα και το πλήρωσα γιατί έχει πολλούς διαλόγους.
Τι σε άγγιξε διαβάζοντάς το;
Το είδα αμέσως με το βλέμμα της δουλειάς. Όταν πεθαίνει η γιαγιά ενός παιδιού και πρέπει αντί να την θάψουν επίσημα να την πετάξουν στο νεκροταφείο ώστε να μη την δηλώσουν νεκρή και χάσουν το δελτίο συσσιτίου της, ενθουσιάστηκα με την ιδέα να ζωγραφίσω την εικόνα. Τόσα άτομα του βιβλίου έχουν μια εικόνα, έπρεπε να βρω τις φάτσες τους πώς θα κινούνται, πώς θα μιλάνε… Δουλεύουμε πολύ το στόρυμπορντ. Με το που σου σκάει μια σκηνή από την ανάγνωση σημειώνεις σ’ ένα τετράδιο πώς θα είναι ένα καντράζ.
Θεωρείς ότι είναι ένα βιβλίο για παιδιά ή για μεγάλους;
Αυτή είναι η μαγκιά. Περιγράφει κάποιες σκηνές πολύ σκληρές, αφήνοντας άλλα ιστορικά γεγονότα ασχολίαστα τα οποία καταλαβαίνεις όταν το ξαναδιαβάσεις στην εφηβεία κι έχεις ακούσει π.χ. για τους χίτες, για το σκοπευτήριο της Καισαριανής. Και σίγουρα είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται από μεγάλους.
Τι σε διευκόλυνε στην πρόσληψη της εποχής στην οποία αναφέρεται το βιβλίο;
Έπρεπε ιστορικά να είμαστε σωστοί, έψαξα φωτογραφίες, υλικό από ταινίες, ανέτρεξα στο πελώριο φωτογραφικό λεύκωμα της Βούλας Παπαϊωάννου για να βρω τους δρόμους, τα αμάξια της εποχής, την πλατεία Ομονοίας, τον κινηματογράφο Ατθίς στην Πατησίων, την πλατεία Αη Γιώργη στην Κυψέλη, όλα όσα αναφέρονται στο βιβλίο. Δεν ήξερα τι είναι η φουφού, έπρεπε να το ψάξω. Όπως και τα φορέματα της Αντιγόνης με τα στοιχεία της εποχής, τα πλισέ και άλλες λεπτομέρειες που περιγράφει η ‘Αλκη Ζέη.
Η έκδοση αυτή προσεγγίζει μια άλλη γενιά, πιο εξοικειωμένη με το graphic novel.
Εμένα αυτό μ’ ενδιαφέρει . Είναι ένα βιβλίο 50 ετών και είναι επίκαιρο όχι μόνο επειδή μεταγράφεται σε μια διαφορετική γλώσσα που είναι το κόμικ αλλά και επειδή είμαστε μια χώρα που ξέρει πολύ καλά τι σημαίνει να ξαναφουντώνει ο φασισμός και ο ναζισμός, το έχουμε δει πρόσφατα. Διαβάζουμε τον μεγάλο περίπατου του Πέτρου και μπορούμε να δούμε παράλληλα ότι μπορεί να συμβούν ακόμα και σήμερα. Ήταν ένα βιβλίο μπροστά από την εποχή του. Όταν η ‘Αλκη Ζέη το έγραφε το 1970 μπόρεσε και μίλησε για ανθρώπινες σχέσεις ακόμα και για προδοσίες, μίλησε για τα παιδιά, τις γυναίκες. «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» είναι, νομίζω, αρκετά επίκαιρος σε πολλούς τομείς.
Πώς βλέπεις το ελληνικό κόμικ;
Τα γυμνασιακά μου χρόνια τα πέρασα εδώ στην Ελλάδα και μεγάλωσα με τη Βαβέλ. Εξαιρετικό περιοδικό. Δεν ξέρω κάποιο περιοδικό στη Γαλλία τόσο εκλεπτυσμένο, με εξαιρετικά κόμικς από την Γαλλία, την Ιταλία, με άρθρα και άποψη. Πήγαινα στο φεστιβάλ της Βαβέλ κάθε χρόνο, στενοχωρήθηκα όταν σταμάτησε. Ήθελα να το ξαναδώ, να ξαναβγεί το περιοδικό. Πρόσφατα είχε κυκλοφορήσει και ο «Μπλε Κομήτης» μια αξιόλογη προσπάθεια. Έχουμε πολύ καλά χέρια στην Ελλάδα, ωραία κόμικς που ίσως δεν είναι τόσο γνωστά στο ευρύ κοινό.
Συνεχίζοντας το ενδιαφέρον παιχνίδι του κόμικ ποιο θα είναι το επόμενο πρότζεκτ σου;
Μια προσωπική ιστορία με φόντο την Ελλάδα των παιδικών μου χρόνων, όχι σε συγκεκριμένο χώρο όπως τα Εξάρχεια. Είναι όμως ακόμα νωρίς.
Νατάσσα Δομνάκη/ΑΠΕ
