Ένα σημαντικό ευρωπαϊκό διακρατικό πρόγραμμα με περιεχόμενο τη βελτιστοποίηση της κτηνοτροφικής παραγωγής, υλοποιεί την περίοδο αυτή η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας σε συνεργασία με την αντίστοιχη Περιφέρεια της Αυλώνας και Κορυτσάς στην Αλβανία (Αλβανικό Ταμείο Ανάπτυξης), την Κτηνιατρική Σχολή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Τιράνων και το Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Σκοπός του Προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας INTERREG IPA II «Ελλάδα-Αλβανία 2014-2020» με την επωνυμία «COMPLETE» είναι:
α) η μελέτη, η ανάπτυξη και η εφαρμογή εξειδικευμένων λύσεων για να βελτιωθεί η υγεία / ευζωία των ζώων και η ενσωμάτωση τους σε συστήματα εκτροφής μηρυκαστικών της περιοχής,
β) η βελτίωση της παραγωγικότητας των εκτροφών και
γ) η επιστημονική υποστήριξη για την παραγωγή τοπικών γαλακτοκομικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Απώτερος στόχος του προγράμματος είναι:
- η δημιουργία ομάδας Ελλήνων και Αλβανών επιστημόνων για την εφαρμογή ολιστικών προγραμμάτων πρόληψης και αντιμετώπισης σημαντικών ασθενειών των ζώων σε περιφερειακό και διασυνοριακό επίπεδο,
- η εφαρμογή καινοτόμων συστημάτων διαχείρισης στην κτηνοτροφία της Δυτικής Μακεδονίας και των όμορων περιοχών της Αλβανίας,
- η ανάπτυξη δια-δραστικής ενιαίας πλατφόρμας πληροφόρησης των κτηνοτρόφων, και
- η δημιουργία μόνιμου διασυνοριακού δικτύου για την διερεύνηση και την αντιμετώπιση προβλημάτων των ζώων (ελευθέρας) βόσκησης.
Οι δράσεις που αναπτύσσονται κατά την εφαρμογή του προγράμματος, εστιάζονται στην εκτροφή προβάτων και αιγών εξαιτίας: α) της στενής σύνδεσής τους με το περιβάλλον, β) της διαρκούς έκθεσης τους στις περιβαλλοντολογικές αλλαγές και γ) της επίδρασης των προηγούμενων και ιδιαίτερα της βόσκησης, στα χαρακτηριστικά των προϊόντων που παράγονται.
Σύμφωνα με τον Περιφερειάρχη Γιώργο Κασαπίδη, η ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής χερσονήσου διακρίνεται για την ποιοτική υπεροχή των γεωργικών προϊόντων, τόσο της φυτικής όσο και της ζωϊκής παραγωγής. Πολύ δε περισσότερο τα νοτιότερα μέρη αυτής εξαιτίας των ευνοϊκότερων εδαφοκλιματικών συνθηκών, της μεγάλης βιοποικιλότητας και της ηλιοφάνειας. Είναι ευκαιρία μέσα από τη συνεργασία αυτή να βοηθήσουμε τους γείτονες μας αλλά και τους κτηνοτρόφους της Δυτικής Μακεδονίας να εξυγιάνουν τις εκτροφές τους και να εξαλείψουμε τον κίνδυνο των μεταδοτικών ζωονόσων και ζωανθρωπονόσων, καθώς επίσης και της περαιτέρω αναβάθμισης των παραγόμενων ζωοκομικών προϊόντων.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2018, επανεκκίνησε μετά από μια περίοδο στασιμότητας στα τέλη του 2019 και θα ολοκληρωθεί το 2021. Οι δράσεις πραγματοποιούνται σε όλες στις περιφερειακές ενότητες Γρεβενών, Καστοριάς, Φλώρινας και Κοζάνης (συμπεριλαμβανομένων των αντίστοιχων περιοχών της Αλβανίας που συνορεύουν με τις παραπάνω Περιφερειακές Ενότητες).
Μέχρι σήμερα πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις σε 160 εκτροφές προβάτων και αιγών σε όλη την Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, έγινε συλλογή στοιχείων βάσει ερωτηματολογίου και η διερεύνηση των πιο συχνών ασθενειών με λήψη δειγμάτων από τα ζώα. Τα δείγματα αυτά εξετάσθηκαν με ειδικές διαγνωστικές τεχνικές. Σκοπός των δράσεων αυτών είναι διερεύνηση της συχνότητας και η αξιολόγηση της σπουδαιότητας σημαντικών ασθενειών των ζώων στις εν λόγω περιοχές και οι τυχόν επιπτώσεις τους στην παραγωγή και στη βιωσιμότητα των εκτροφών.
Τα αποτελέσματα αυτά θα αξιολογηθούν και θα αξιοποιηθούν για τον σχεδιασμό προληπτικών μεθόδων αποτελεσματικού ελέγχου των νοσημάτων που προκαλούν απώλειες στην παραγωγή. Τα αποτελέσματα των δράσεων του έργου, μέσα από την διάχυση τους με εκπαίδευση των ενδιαφερομένων (όπως π.χ. κτηνιάτρων, κτηνοτρόφων, και άλλων επαγγελματιών στην αλυσίδα των τροφίμων), αναμένεται να έχουν τις παρακάτω θετικές επιπτώσεις:
- Μείωση των απωλειών του ζωικού κεφαλαίου και της παραγωγής λόγω διαφόρων ασθενειών των ζώων
- Αύξηση της παραγωγικότητας των ζώων (γάλα και κρέας) κατά 20-30% με την εφαρμογή καινοτόμων πρακτικών διαχείρισης και μείωση του κόστους παραγωγής
- Παραγωγή ασφαλών προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής μέσα και από την μείωση της χρήσης φαρμάκων
- Μείωση του αποτυπώματος του άνθρακα των παραγομένων προϊόντων μέσα από την ορθολογική αξιοποίηση των συντελεστών παραγωγής.
Δυστυχώς τα περιοριστικά μέτρα λόγω της πανδημίας COVID-19 έχουν εμποδίσει να προχωρήσει το επόμενο στάδιο του προγράμματος. Έτσι εκκρεμούν δράσεις που αφορούν στη διάχυση των αποτελεσμάτων με την κατάρτιση των κτηνοτρόφων, κτηνιάτρων και άλλων συναφών επαγγελματικών κλάδων στην ολιστική προσέγγιση της πρόληψης και της αντιμετώπισης σημαντικών ασθενειών των ζώων και την ανάπτυξη επιχειρηματικών ικανοτήτων.
Σε πρόσφατη διαδικτυακή συνάντηση των εταίρων του προγράμματος, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα και οι καθυστερήσεις που προέκυψαν λόγω της πανδημίας, αποφασίσθηκαν οι ακόλουθες δράσεις:
- Η παραγωγή ενημερωτικών φυλλαδίων και φύλλων οδηγιών (factsheets) για τα σπουδαιότερα νοσήματα (όπως αυτά προέκυψαν από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων). Τα φυλλάδια θα είναι απλά και κατανοητά με σαφείς οδηγίες και θα τυπωθούν και στις 2 γλώσσες του έργου.
- Η παραγωγή μικρών εικονογραφημένων ταινιών (animation video) εκπαιδευτικού χαρακτήρα με πληροφορίες σχετικά με σημαντικά νοσήματα των ζώων των εκμεταλλεύσεων στην περιοχή, αλλά και χρήσιμες συμβουλές για το πως μπορούν να αντιμετωπισθούν.
Σύμφωνα με τον κ. Κασαπίδη, τα αποτελέσματα και οι εφαρμογές του εν λόγω προγράμματος κρίνονται ιδιαίτερα επωφελή και θα αποτελέσουν συνεχιζόμενη δράση για την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας στο πλαίσιο λειτουργίας της νέας δομής, υποστηρικτική της υπηρεσιακής, που συστάθηκε πρόσφατα με «Κέντρο στήριξης της κτηνοτροφίας της Δυτικής Μακεδονίας» στη Λευκόβρυση Κοζάνης.
Εταίροι
Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός ΔΗΜΗΤΡΑ (Συντονιστής)
Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας
Κτηνιατρική Σχολή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Τιράνων
Αλβανικό Ταμείο Ανάπτυξης
Το Έργο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από εθνικούς πόρους των χωρών που συμμετέχουν στο Interreg IPA Cross-Border Cooperation Programme “Greece – Albania 2014 – 2020”.
