Καθώς το έτος που μας αποχαιρετά, ένα έτος που για την Ελλάδα θα μείνει στην Ιστορία, ως αρκετά δύσκολο, λόγω της υγειονομικής, αλλά και οικονομικής κρίσης, είναι σημαντικό να ρίξουμε μια ματιά στις διμερείς σχέσεις. Μια διμερής σχέση μπορεί να είναι αυτή με τον γείτονα στην περιοχή που ζούμε, κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Στη σχέση αυτή κάθε πλευρά έχει δικαιώματα, για τα οποία θα καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια να τα υποστηρίξει. Κατά την υπεράσπιση όμως, των δικαιωμάτων απαραίτητη καθίσταται η τήρηση των υποχρεώσεων και των δυο πλευρών, ώστε να μην υπάρξουν αρνητικά γεγονότα. Άραγε θα βρεθεί το φάρμακο σε αυτήν την περίπτωση;
Ξεκινώντας, αξίζει να επισημανθεί ότι, το ευρύτερο ζήτημα της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχει ρυθμιστεί εδώ και αρκετά έτη, ήδη από τον προηγούμενο αιώνα και ειδικότερα το 1948. Βέβαια, εμφανίζεται στην καθημερινότητα ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Λέγοντας καθημερινότητα, μπορεί αυτή να είναι μια διένεξη σε μια γειτονιά μιας πόλης ή σε μια γεωπολιτική γειτονιά, όπως στην περίπτωση της ανατολικής Μεσογείου. Για παράδειγμα, κατά τα έτη της βυζαντινής ή οθωμανικής αυτοκρατορίας διεξάγονταν επεκτατικές επιχειρήσεις, άρα πολεμικές συρράξεις οπότε είχαμε καταπάτηση του δικαιώματος στη ζωή και άρα αυτό της ελευθερίας. Σε άλλη περίπτωση, σε μια οικοδομή ένας γείτονας προκαλεί τους ένοικους, δημιουργώντας συνεχώς θόρυβο. Έτσι, το ζήτημα της προστασίας των δικαιωμάτων δεν είναι πρωτοεμφανιζόμενο, αφού δεν έχει βρεθεί το «αντίδοτο» ακόμη στην αλαζονεία των ανθρώπων, στην ικανοποίηση του «εγώ» και όχι του συλλογικού συμφέροντος, είτε σε ατομικό, είτε σε κρατικό επίπεδο.
Ας περάσουμε στην ρητή άποψη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε). Πιο συγκεκριμένα, η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, που υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Η.Ε το 1948, καθορίζει τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες, για όλες τις γυναίκες και άντρες, που διαβιούν στα αναγνωρισμένα από τον οργανισμό 193 κράτη, ανά την υφήλιο. Μεταξύ αυτών, ο κάθε άνθρωπος έχει ελευθερίες, να μπορεί δηλαδή να αξιοποιήσει τον ελεύθερο του χρόνο, όπως επιθυμεί. Με άλλα λόγια, έχει το δικαίωμα της ίσης αντιμετώπισης από τους νόμους ενός κράτους σε πιθανή διένεξη με ένα γείτονα, το δικαίωμα της «ισότητας». Σύμφωνα με το Άρθρο 4, παρ 1 και 2 του ελληνικού Συντάγματος, «οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου». Είναι σημαντικό όμως, να μην αναφέρουμε μόνο την έννοια της ισότητας, αλλά και να την υπερασπιζόμαστε, αντλώντας δύναμη μέσα από την θρησκεία του κάθε ατόμου. Ειδικότερα, η θρησκεία της χριστιανικής Ορθόδοξης πίστης αυτό καθορίζει: την αγάπη, τον αλληλοσεβασμό, την υπακοή στους νόμους.
Στον αντίποδα, δεν πρέπει να αμελούμε τις υποχρεώσεις, έναν όρο σημαντικό για τη διασφάλιση της τάξης και της πειθαρχίας σε μια κοινωνική οντότητα, όπως ένα κυρίαρχο κράτος. Οι υποχρεώσεις που αναφέρει, για παράδειγμα, το ελληνικό Σύνταγμα, πηγάζουν, με άλλα λόγια, από τη κείμενη νομοθεσία. Έτσι, οι πολίτες οφείλουν να συμμορφώνονται με τις υποδείξεις των κρατικών οργάνων. Επιπλέον, να κατανοούν τις ανάγκες ενός γείτονα. Άρα δημιουργείται μια σχέση δράσης – αντίδρασης μεταξύ κράτους και πολιτών, καθώς και δυο πολιτών. Κάθε κρατικός υπάλληλος αποτελεί ένα φορέα δικαιωμάτων, αλλά και υποχρεώσεων έναντι του κοινωνικού συνόλου των πολιτών στους οποίους προσφέρει τις υπηρεσίες του. Το ίδιο συμβαίνει και για δυο γείτονες.
Περνώντας στη διεθνή ή διμερή σκηνή, έχει καθοριστεί ένα σύνολο κανόνων Δικαίου, το διεθνές δίκαιο, που ρυθμίζει τα αντίστοιχα θέματα σε διμερή, διακρατικό και κατά προέκταση σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι σπουδαίο να αναφερθεί ότι κάθε κράτος φέρει δικαιώματα, καθώς και υποχρεώσεις, έναντι κάποιου άλλου, στην περίπτωση του παρόντος, ενός γειτονικού. Αν επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας στην περίπτωση της Ελληνοτουρκικής διένεξης, θα παρατηρήσουμε ότι οι αιτιάσεις της Γείτονος στο Αιγαίο και γενικότερα σε μια διευρυμένη περιοχή στην ανατολική μεσόγειο, αντιτίθενται στα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελληνικής Δημοκρατίας. Επιπλέον, πρόσφατη είναι η πολεμική σύγκρουση Αρμένιων με τους Αζέρους στον νότιο Καύκασο, όπου παραβιάστηκε η υποχρέωση της προστασίας μιας εθνικής μειονότητας, αλλά και αμάχων.
Καταλήγοντας, ενώ προσμένουμε το νέο, ίσως «σωτήριο» έτος 2021, το ζήτημα της παραβίασης των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συνεχίζει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των καθημερινών συζητήσεων. Αυτό όμως είναι στην ουσία του ζητήματος η μη τήρηση των υποχρεώσεων. Έτσι, διεθνείς οργανισμοί και κυβερνήσεις, καλούνται να ασχοληθούν μ’ αυτό το σημαντικό θέμα, διότι κάθε άνθρωπος, είτε σε προσωπικό, είτε σε κρατικό τομέα, δικαιούται να απολαμβάνει τα δικαιώματα του, χωρίς να ξεπερνά τα όρια των δικαιωμάτων ενός άλλου ατόμου. Είθε το «Αστέρι της Βηθλεέμ» να φέρει υγεία και αισιοδοξία στην οικουμένη, μακριά από πολέμους και κόντρες.
Καλή ανάγνωση!
Καλά Χρονιά!
O Αριστείδης Ρούνης γεννήθηκε στην Καστοριά και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Σήμερα είναι προπτυχιακός φοιτητής του τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Το ενδιαφέρον του επικεντρώνεται στις διμερείς σχέσεις των κρατών και στο διεθνές δίκαιο. Παράλληλα με τις σπουδές του ασχολείται με την άθληση και ομιλεί Αγγλικά, Γερμανικά και Τουρκικά.
