Τα τελευταία 10 χρόνια η δική μου συμμετοχή στα Ραγκουτσάρια είναι από την θέση του μουσικού-διασκεδαστή, κάθε χρόνο στην ίδια φιλική παρέα
Μία από τις πιο χαρακτηριστικές γιορτές της Μακεδονίας, με ρίζες που φτάνουν στα αρχαία χρόνια, είναι τα Ραγκουτσάρια.
Ξεκινούν ανήμερα των Φώτων και διαρκούν μέχρι την επομένη του Αη Γιαννιού. Στα Ραγκουτσάρια, τα μουσικά μπουλούκια και οι παρέες μικρών και μεγάλων, με τις ευφάνταστες μεταμφιέσεις τους, γυρίζουν μαζί, στα γραφικά σοκάκια της πόλης, τραγουδώντας και χορεύοντας.
Ένα διονυσιακού τύπου δρώμενο, στο ρυθμό και τις μελωδίες των χάλκινων. Όσοι είχαν την τύχη να βρεθούν στα Ραγκουτσάρια και ζήσουν αυτή την εμπειρία, σίγουρα τους έχει μείνει αξέχαστη.
Φέτος, λόγω των περιοριστικών μέτρων που ισχύουν για την αντιμετώπιση του κορονοϊού, τα Ραγκουτσάρια δεν πραγματοποιήθηκαν. Το γεγονός αυτό κόστισε, ιδίως στην τοπική κοινωνία, που περιμένει κάθε χρόνο τη γιορτή αυτή και την προετοιμάζει με αγάπη, αλλά και στους μουσικούς και τον κόσμο που δεν μπόρεσαν να τιμήσουν τη γιορτή όπως αρμόζει.
Ο Πασχάλης Καρβουνάρης, είναι μουσικός, τρίτης γενιάς, με καταγωγή από τη Νάουσα. Ξεκίνησε τη μουσική σε ηλικία μόλις 10 ετών και σήμερα διδάσκει τρομπέτα παραδοσιακής κατεύθυνσης στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Σε όλο αυτό το ταξίδι του στο σύμπαν της μουσικής, έχει συμμετάσχει πολλές φορές στα Ραγκουτσάρια παίζοντας με την τρομπέτα του σε διάφορα μπουλούκια.
Η αγάπη του για τα Ραγκουτσάρια και η μη πραγματοποίηση τους φέτος, τον οδήγησαν στο να φτιάξει ένα μουσικό βίντεο, στο οποίο πέρα από τη μουσική και τεχνική του αρτιότητα, αποτυπώνει γλαφυρά την «ψυχή» των Ραγκουτσαριών.
Ως μεγάλος θαυμαστής των παραδοσιακών δρώμενων όπως τα Ραγκουτσάρια, με πολλές όμορφες αναμνήσεις από αυτά, ζήτησα από τον Πασχάλη Καρβουνάρη να μου μιλήσει για τα δικά του βιώματα από αυτή τη γιορτή, αλλά και για τη δομή και το ρεπερτόριο της μουσικής που κατακλύζει τους δρόμους και τα στέκια της Καστοριάς το συγκεκριμένο τριήμερο.
«Τι θα μπορούσε να πει κάποιος για αυτό το όμορφο έθιμο, που κάθε χρόνο ξεχύνονται οι άνθρωποι και διασκεδάζουν στους δρόμους, στα σπίτια με τις παρέες και τους φίλους τους, συγγενείς και επισκέπτες, μουσικοί και κομπανίες όλοι γίνονται ένα» αναφέρει αρχικά ο Πασχάλης.
«Τα τελευταία 10 χρόνια η δική μου συμμετοχή στα Ραγκουτσάρια είναι από την θέση του μουσικού-διασκεδαστή, κάθε χρόνο στην ίδια φιλική παρέα, έχουμε μάθει απέξω και ανακατωτά ο ένας τις συνήθειες του άλλου. Ξεκινώντας λοιπόν από την ημέρα του βαλκανικού φεστιβάλ στις 5 Γενάρη, μετά την ημέρα των Θεοφανίων και μέχρι 8 Γενάρη, στην μεγάλη παρέλαση όλων των καρναβαλιστών, με κατάληξη στον Ντολτσό.
Η πιο ‘ζόρικη’ μέρα είναι στις 7 του μήνα. Όπως και κάθε άλλη παρέα έχει την δικιά της μουσική, τους δικούς της μουσικούς, τα δικά της ‘χούγια’ που λέμε, ξεκινάνε σιγά σιγά την ανηφοριά στην Μητροπόλεως, συναντώντας άλλα μπουλούκια, στριμωχνόμαστε στα στενά του δρόμου, τραγουδάμε όλοι μαζί και χορεύουμε όλοι μαζί.
Πρώτος προορισμός η πλατεία Ομόνοιας, έπειτα από πολύωρη ανάβαση και ξεφάντωμα, κάνοντας ένα μικρό διάλλειμα παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής και από τα σοκάκια με τελικό προορισμό την πλατεία Δαβάκη. Κάποιες φορές κάνουμε και ‘κόντρες’ μεταξύ μας οι κομπανίες για το ποιος θα ακουστεί δυνατότερα, βέβαια κανείς δεν νικά και στο τέλος όλοι νιώθουμε την ίδια ευχαρίστηση.
Ο τύπος της κομπανίας που επικρατεί είναι κυρίως τα ‘χάλκινα’. Όποιος παίζει χάλκινο όργανο εκείνες τις ημέρες σίγουρα τουλάχιστον μια ημέρα θα εμφανιστεί στα Ραγκουτσάρια και θα γλεντήσει μια παρέα.
Μέσος όρος μουσικών σε μια κομπανία είναι 9-10 άτομα, και αυτό διότι χρειάζεται ο ένας με τον άλλο υποστήριξη, να παίρνει και καμιά ανάσα που λέμε. Ο δυσκολότερος ρόλος είναι αυτός των κρουστών, δεν σταματάνε σχεδόν ποτέ, είναι το όργανο το οποίο χορεύει τον κόσμο, δίνει τον παλμό και συμπληρώνει τους τονισμούς της μελωδίας που ακούγεται από τις τρομπέτες και τα κλαρίνα. Συνοδευτικό επίσης ρόλο έχουν και τα τρομπόνια ή τα βαρύτονα ή τα εφώνια, παίζοντας κυρίως αρμονικό ρυθμό στην μελωδία.
Τραγούδια ακούγονται από όλα τα μέρη του κόσμου και σχεδόν από όλα τα είδη μουσικής και εποχής. Από την 5η του Μπετόβεν μέχρι το Bilie Jean του Μάικλ Τζάκσον, από το Μήλο μου Κόκκινο μέχρι και το Παριζάκι (θα μαι καλό παιδί), αλλά ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην Καστοριανή λαική μουσική παράδοση με το ρεπερτόριο της. Όλοι περιμένουν να ακούσουν το Τσιγκιρλάνκα, την Ρουσούλενα, την Νέτα του Φασούλα και όλα τα σχετικά τραγούδια του τόπου, τραγουδώντας όλοι μαζί.
Βέβαια δεν λείπουν και τα τραγούδια που μας δίδαξε ο πρωτομάστορας των χάλκινων κομπανιών και της βαλκανικής μουσικής ο Boban Markovic, με κορυφαία κομμάτια το SAT και το Ederlezi. Το ρεπερτόριο διαμορφώνεται από κομπανία σε κομπανία διαφορετικά ανάλογα με τα ακούσματα που έχει η κάθε παρέα και τις παραγγελιές που δίνει, θέλοντας να εντυπωσιάσει κάποιες φορές ανανεώνει και το ρεπερτόριο της.
Μουσική, χορός, τραγούδι, φωνές, πυροτεχνήματα, κρασί, όλα σε αφθονία και περίσσεια από την ξέγνοιαστη απελευθέρωση του καρναβαλιστή να πάρει δυνάμεις, να γεμίσει τις μπαταρίες μέχρι την επόμενη χρονιά. Δυστυχώς όμως φέτος δεν πραγματοποιήθηκε, αλλά δεν πραγματοποιήθηκε και άλλη φιέστα τέτοιου είδους και μικρότερης εμβέλειας και ευθύνης.
Εξαιτίας του ‘κακού’ που ξέσπασε ξαφνικά από πέρυσι, δεν πραγματοποιήθηκε και έτσι εμείς και αυτοί που περιέγραψα πριν είμαστε λυπημένοι και στεναχωρημένοι. Δεν πήραμε ενέργεια από αυτό το οποίο μας γεμίζει ψυχολογικά, δεν είδαμε γνωστούς φίλους και συγγενείς και ούτε χορέψαμε και τραγουδήσαμε μαζί τους. Δεν είναι όμως και αυτό για κακό μας, είναι προς καλό των συνανθρώπων όλων, κάνουμε υπομονή και του χρόνου γιορτάζουμε διπλά, από νωρίτερα κιόλας. Αρκεί να είμαστε έτοιμοι και καθαροί χωρίς ιούς και βακτήρια. Υπομονή λοιπόν και ραντεβού του χρόνου στα Ραγκουτσάρια 2022.
Με αφορμή όλο αυτό το βίωμα μου στα Ραγκουτσάρια διασκεύασα ένα από τα αγαπημένα τραγούδια των Καστοριανών, διαχρονικής αξίας, και τους το αφιερώνω. Καλή ακρόαση»!
Αφιερώνεται σε όλους τους λάτρεις, θαυμαστές, συμμετέχοντες στα Ραγκουτσάρια, όπου για φέτος η πανδημία δεν μας άφησε να τα απολαύσουμε! Υπομονή και Υγεία του χρόνου να τα γιορτάσουμε διπλά Καλή ακρόαση!
Μουσική : Νικολόπουλος Χρήστος
Στίχοι: Παπαδόπουλος Λευτέρης
1η ερμηνεία: Βελής Λεωνίδας
Τρομπέτες, αλτικόρνα, βαρύτονο: Καρβουνάρης Πασχάλης
Ο Πασχάλης Καρβουνάρης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νάουσα. Συνεχίζει ως σήμερα την τρίτη γενεά καλλιτεχνών – μουσικών της οικογενείας του, έχοντας λάβει τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις της Νάουσας από τον πατέρα του και από τον παππού του. Ξεκίνησε την μουσική του δραστηριότητα σε ηλικία μόλις 10 ετών στην φιλαρμονική της Νάουσας μαθαίνοντας κλασσική μουσική στα πλαίσια της μπάντας και βραβεύτηκε για τα προσόντα του στο ήθος και την επίδοσή του στο είδος. Ως μαθητής έλαβε μέρος σε περιφερειακούς μαθητικούς μουσικούς αγώνες και διακρίθηκε ειδικά στη δημοτική – παραδοσιακή μουσική ως σόλο όργανο τρομπέτα. Μέρος της στρατιωτικής του θητείας εκπλήρωσε στο Στρατιωτικό Μουσικό Σώμα Ξάνθης από όπου και πήρε απολυτήριο το 2008. Το 2009 εγγράφεται στο ΩΔΕΙΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ στην Θεσσαλονίκη για την πιστοποίηση των μουσικών γνώσεων και την απόκτηση πτυχίων στα θεωρητικά μαθήματα και διπλώματος του οργάνου. Την ίδια χρονιά προτείνεται ως εμπειροτέχνης για την θέση των Χάλκινων Πνευστών Ελληνικής Παραδοσιακής (Δημοτικής) Μουσικής του τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Το 2010 αναλαμβάνει ενορχηστρωτής στο μουσικό σχήμα χάλκινων πνευστών ‘ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΦΑΝΦΑΡΑ’ και παράλληλα εκτελεστής-χειριστής τρομπέτας στο μουσικό σχήμα ‘MOTEL SELENIK’. Το 2011 συμμετέχει ως ενεργό μέλος του σχήματος ‘BAILDSA’ όπου και κάνουν υπεράριθμες συναυλίες σε Ελλάδα και εξωτερικό και ηχογραφούν 2 δίσκους. Το 2015 του ζητείται να αναλάβει την φιλαρμονική της Νάουσας ως Αρχιμουσικός και δάσκαλος της μπάντας. Την ίδια χρονιά διδάσκει θεωρία της Μουσικής και Οργανογνωσία στο ΙΕΚ ΞΥΝΗ. Το 2016 γίνεται ιδρυτικό στέλεχος του μουσικού σχήματος ΜΑΟΔΟΝΕΣ και από το 2017 έως το 2019 αναλαμβάνει τις τάξεις του σαξοφώνου στο Μουσικό Σχολείο Βέροιας. Από τον Ιανουάριο του 2020 διδάσκει στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας του τμήματος Μουσικής Επιστήμης το μάθημα: ΤΡΟΜΠΕΤΑ παραδοσιακής κατεύθυνσης. Τελευταία συνεργασία του την ίδια χρονιά είναι με το σχήμα Χαλκινομάνια από την Καστοριά και από τον Φεβρουάριο του ’20 παρακολουθεί προπτυχιακά μαθήματα στο τμήμα Μουσικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Σε όλη την μουσική του καριέρα έχει στο ενεργητικό του μεγάλο αριθμό συναυλιών κλασσικής και σύγχρονης μουσικής στα πλαίσια της φιλαρμονικής, περισσότερες από 200 συναυλίες βαλκανικής και ευρωπαϊκής μουσικής με διεθνώς αναγνωρισμένα σχήματα, αμέτρητες συμμετοχές σε πολλά τραγούδια Ελλήνων και ξένων παγκοσμίως αναγνωρισμένων καλλιτεχνών και αρκετές εμφανίσεις σε τηλεοπτικές εκπομπές μεγάλων καναλιών και μη. Συμμετέχει δε και στα παραδοσιακά δρώμενα του τόπου ανά περιόδους, όπως στα Ραγκουτσάρια, την Αποκριά στην Νάουσα, στους Κουδουνοφόρους του Σοχού και άλλα ανά την Ελλάδα.
