Καστοριά

“Πράσινες” μορφές ενέργειας ή ήπια, βιώσιμη, αειφόρος ανάπτυξη; (του Νικόλα Μερτζανίδη)

Ο τόπος μας είναι άνθρωποι που ταξιδεύουν με τη μνήμη στην μακραίωνη, πολύπαθη ιστορία αυτού του τόπου και σε μια προικισμένη φύση, που στέκεται αγέρωχη απέναντι και στα ύποπτα σχέδια που θέλουν να την ξεκάνουν. Είναι σταγόνες αίματος ποτισμένες στον χρόνο που μαρτύρησαν, σμίλεψαν το στεφάνι και στόλισαν τις υπέροχες, υπερήφανες γενιές εκείνων που ως άλλοι ακρίτες υπερασπίστηκαν το δικαίωμά τους να ζουν με αξιοπρέπεια σε έναν χώρο με βαρύ φορτίο από αξίες. Τόσο που να μας κάνει αδύναμους να αναμετρηθούμε μαζί του. Και μόνο ως ήρωες μπορούμε να το πράξουμε.

Εδώ όπου γεννήθηκαν η αρετή, το ήθος, η ηθική, η παιδεία, ο πολιτισμός, η φιλοσοφία, η ποίηση, το θέατρο, οι επιστήμες, η δημοκρατία και πόσα ακόμη, για να μας δείξουν πώς να βαδίζουμε στην ζωή, εδώ κι εμείς, αντικρίσαμε το πρώτο φώς κι αποφασίσαμε να τιμήσουμε την ύπαρξή μας, μένοντας. Με μόνη έγνοια, όχι την επιβίωση, όπως γίνεται τώρα σε αυτές τις άθλια, σκληρές, τραγικές συνθήκες που μας οδήγησαν άνθρωποι ξένοι με ό,τι εμπεριέχει τούτον τον τόπο, αλλά, τον άριστο συνδυασμό των δύο, για να επιτευχθεί το Εύ ζειν. Του έμψυχου δυναμικού που θα καταφέρει να αναδείξει έναν τόπο μνημείο, τόσο ζωντανό που η ομορφιά του μας πονά. Τόση η χαρά σαν τον γνωρίζουμε. Γιατί καταλαβαίνουμε ότι αδικείται. Έτσι πεισματικά μες στην σιωπή που τον κρατάμε. …και για να εξηγούμαστε…

Έχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος (7 Μαρτίου 2020) όταν η Κοιν.Σ.Επ. «Το Αέναον – neverest », ο συνεταιρισμός που φτιάχτηκε με αγάπη και όρεξη για να δημιουργήσει ένα δίκτυο μονοπατιών, στο Περιβάλλον, τον Πολιτισμό, την Αγροδιατροφή, κατάφερε να διοργανώσει στο ΚΠΕ Καστοριάς, ημερίδα με θέμα τα πιστοποιημένα μονοπάτια, προσκαλώντας τους πλέον αρμόδιους να μιλήσουν για αυτό το θέμα. Εκείνους που είχαν ήδη πιστοποιήσει τα μονοπάτια τους, (Αρκαδία, Άνδρος, Ήπειρος), αλλά επίσης και από τα μονοπάτια της Χίου, τον υπεύθυνο του γεωπάρκου Βίκου-Αώου, καθώς και από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Όλοι τους για να μεταφέρουν, στην κατάμεστη τότε αίθουσα με ένα κοινό που διψούσε να πληροφορηθεί, την αξία όλου αυτού του εγχειρήματος μιας και οι ίδιοι το έβλεπαν στην πράξη να λειτουργεί.

Έπειτα από την ημερίδα ο Δήμος Καστοριάς (προς τιμήν του), μέσω του αντιδημάρχου κ. Ντίνου Τσανούσα εκδήλωσε ενδιαφέρον ώστε να δημιουργηθεί και στην περιοχή μας ένα αντίστοιχο μονοπάτι, πάνω από 50 συνεχόμενα χιλιόμετρα, που είναι το ελάχιστο ώστε να προχωρήσει στην διαδικασία της πιστοποίησης. Με χαρά δεχθήκαμε τούτη την πρόσκληση, πρόκληση και ξεκινήσαμε δουλειά. Που, παρ όλες τις αντιξοότητες που προέκυψαν με τον covid 19 και τους εγκλεισμούς είμαστε στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουμε ότι σύντομα, ίσως και μέσα στον μήνα, κλείνει αυτή η εργασία. Η οποία αποτελεί στην ουσία ένα προσχέδιο, μια προμελέτη γι αυτό που πρόκειται να δημιουργηθεί. Φυσικά με την απαραίτητη προϋπόθεση αυτό να το αγκαλιάσει ο Δήμος και κυρίως η Περιφέρεια στηρίζοντάς το, για να προχωρήσει και να γίνει πραγματικότητα αφού θα κινητοποιήσει ωφελώντας οικονομικά την τοπική κοινωνία από όπου θα διέρχεται.

Αφορά ένα μονοπάτι 104 χιλιομέτρων, μόνο στον Δήμο Καστοριάς. Είναι μια αρχική διαδρομή με προοπτική, σε επίπεδο Δήμου να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο, αλλά και σε επίπεδο νομού τόσο, ώστε να ξεπεράσει τα 350 χιλιόμετρα. Σκεφτείτε όλη η Περιφέρεια Ηπείρου έχει 380 χιλιόμετρα, με το Epirus Trail. Aυτό το ενιαίο μονοπάτι θα προταθεί για πιστοποίηση (Leading Quality Trails – Best of Europe), στην Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπόρων – Europian Rumplers Association (ERA), έναν επίσης βαρύ φορέα με πάνω από 3 εκατομμύρια μέλη σε 34 χώρες, μετά από την συμπλήρωση 41 κριτηρίων που θα βαθμολογούν την ποιότητα ώστε να το κατατάξουν στα καλύτερα της Ευρώπης. Ξέρετε ή τουλάχιστον μπορείτε να φανταστείτε τι σημαίνει για την περιοχή μας αυτό… Ένας συνδυασμός φυσικής ομορφιάς, που αποτυπώνεται σε γεωλογικούς σχηματισμούς, εναλλαγές τοπίου, πλούσια χλωρίδα, πανίδα αλλά και ορνιθοπανίδα, στην ιστορία, την μνήμη, την αρμονική με όλα αυτά συνύπαρξη ανθρώπινων δραστηριοτήτων, φαίνεται στην αρχιτεκτονική των κατοικιών, στα ήθη, τα έθιμα, τον πολιτισμό, ικανά να αντιπαρέλθουν όλη αυτή την κατήφεια που σκοτείνιασε τις ζωές μας και να προχωρήσουν την ζωή παρακάτω μέσα από διαδικασίες ήπιας, βιώσιμης, αειφόρου ανάπτυξης που θα αξιοποιεί όλα αυτά τα πολύτιμα στοιχεία. Είτε έχουν να κάνουν με ανθρωπογενείς παράγοντες. Ή και με βιοποικιλότητα.

Ένα μονοπάτι που στο 1/5 της διαδρομής του κινείται δίπλα στο ποτάμι. Στα 3/5 του έχει θέα την πόλη, την λίμνη και την ευρύτερη περιοχή και το υπόλοιπο ακολουθεί τα δάση έτσι όπως αλλάζουν το τοπίο. Με ευρωπαϊκού επιπέδου σήμανση που όμως έρχεται σύμφωνη και με την ελληνική νομοθεσία, με μικρές «κατασκευαστικές» επεμβάσεις, για σκαλοπάτια με κορμούς ή πέτρα, μικρά γεφύρια, κιόσκια, τραπεζοκαθίσματα, παγκάκια, περιφράξεις σε θέσεις θέας που βελτιώνουν την αισθητική απογειώνοντας το τελικό αποτέλεσμα. Με δραστηριότητες όπως Via Ferrata, άλογα, Πάρκο Δραστηριοτήτων κ.ά. τέτοιες που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και θα δώσουν την δυνατότητα στον συνεταιρισμό να συντηρεί την διαδρομή του χωρίς κάθε φορά να ζητά από τον Δήμο ή την Περιφέρεια να συντρέξει οικονομικά σε αυτό. Με χώρο υποδοχής κι ενημέρωσης όσον αφορά όλες εκείνες τις πληροφορίες ώστε αυτό να γίνει ελκυστικό. Με αναψυκτήριο, παιδική χαρά, χώρο στάθμευσης που θα αναδείξει μια εντελώς υποβαθμισμένη περιοχή όπως είναι τώρα η κεντρική είσοδος του μονοπατιού στο ρέμα της Σιούτιστας, στην διασταύρωση Αποσκέπου, (πάνω από την ΕΔΗΚΑ).

Φθάνουμε λοιπόν στο σήμερα, όπου, με έκπληξη, απορία και αγανάκτηση, οργή διαπιστώνουμε πως έχουν πάρει έγκριση αρκετά σχέδια της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), που αφορούν την περιοχή μας και μάλιστα βρίσκουν σύμφωνους την πλειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου. Σε τμήματα όχι μόνο της διαδρομής που προτείνεται για πιστοποίηση και αφορά 16 ανεμογεννήτριες από Σιδηροχώρι – Μπίκοβικ – Καζάνια – Πολυβολεία – Απόσκεπο που θα αλλάξουν εντελώς το τοπίο αλλά και στην μεγάλη διαδρομή των 350 χλμ που αφορά όλο τον νομό. Δείτε τους χάρτες της ΡΑΕ για το θέμα αυτό. Σε περίοδο μάλιστα που όπως αβίαστα προκύπτει κι από τις εισηγήσεις αυτών των ίδιων των μελετών επάρκειας του ΑΔΜΗΕ, αλλά και τον Εθνικό Σχεδιασμό για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), η εγκατάσταση γιγαντιαίων αιολικών εργοστασίων στις παρθένες, ανέγγιχτες και αδιατάρακτες περιοχές της χώρας μας, συνεπάγεται μια τεράστια, άπαξ και διαπαντός, καταστροφή σε ένα ευαίσθητο περιβάλλον, που έχει διαμορφωθεί στο πέρασμα του χρόνου και αποτελεί τη φυσική κληρονομιά των προγόνων μας, την οποία καλούμαστε όλοι μας να προστατεύσουμε και όχι να καταστρέψουμε. Ταυτόχρονα βάζει οριστική ταφόπλακα σε κάθε είδους ήπιας μορφής τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, με έμφαση στον εναλλακτικό τουρισμό, την κτηνοτροφία και άλλες παραδοσιακές δραστηριότητες, οι οποίες είναι μόνη βιώσιμη προοπτική για να ανακάμψουν οι ανθρώπινοι πληθυσμοί και να συμβάλλει η κάθε περιοχή, στο μέτρο των δυνατοτήτων της, στην εθνική οικονομία.

Η εγκατάσταση των εν λόγω αιολικών εργοστασίων, μια παντελώς, μη αναστρέψιμη περιβαλλοντική και φυσική καταστροφή, που, εξαιτίας της δεδομένης μεταβλητότητας και στοχαστικότητας της αιολικής ενέργειας, αλλά και της αδυναμίας αποθήκευσης αυτής με πρακτικό, οικονομικό και για χρήση δικτύου τρόπο, δεν αποφέρει κανένα ουσιαστικό ενεργειακό, περιβαλλοντικό και οικονομικό όφελος. Αντίθετα, καταστρέφει το περιβάλλον στο όνομα της προστασίας του, αποβαίνει σε βάρος της τοπικής, αλλά και εθνικής οικονομίας και δημιουργεί συνθήκες ενεργειακής εξάρτησης της χώρας (ανάγκη εισαγωγής αξιόπιστων πηγών ενέργειας, όπως το φυσικό αέριο ή οι εισαγωγές ρεύματος από γειτονικές χώρες), ως αποτέλεσμα της αδυναμίας των ανεμογεννητριών να συμβάλουν πραγματικά και με τρόπο αξιόπιστο στην κάλυψη των ενεργειακών μας αναγκών, όπως αβίαστα ανακύπτει κι από τις εισηγήσεις αυτών των ίδιων των μελετών επάρκειας του ΑΔΜΗΕ, αλλά και τον Εθνικό Σχεδιασμό για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ).

Για τους λόγους αυτούς και η ευθύνη όλων όσων αποφασίζουν σήμερα για τις μελέτες εγκατάστασης αιολικών είναι τεράστια και είναι η στιγμή που πρέπει να πουν το μεγάλο ΟΧΙ, όπως γίνεται σε πολλούς Δήμους και Περιφέρειες σε άλλες περιοχές της χώρας μας. Σχεδιάζεται περιβαλλοντικό έγκλημα και επιβάλλεται να το παρεμποδίσουμε με όλα τα νόμιμα μέσα.

Νικόλας Μερτζανίδης

Πρόεδρος και νόμιμος εκπρόσωπος της Κοιν.Σ.Επ «Το Αέναον – neverest»

Παραθέτω αυτούσιο το κείμενο του Χρήστου Λάμπρη* (Οδηγού Βουνού και ιδιοκτήτη της Trekking Hellas) με πολλών χρόνων εμπειρία στο θέμα των μονοπατιών και της διοργάνωσης δραστηριοτήτων σχετικών με αυτά, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Καθημερινή. Μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνους.

* Ο Χρήστος Λάμπρης είναι ιδρυτής της Trekking Hellas
Από το Lockdown στο Slowdown Δοκιμασία του κορωνοϊού ως εφαλτήριο μιας νέας, πιο ισορροπημένης ζωής κοντά στην φύση
Νοσηλεύτηκα με κορωνοϊό για δύο μήνες την άνοιξη, τον έναν μήνα σε καταστολή. Όταν βγήκα, είχα μυοπάθεια στα χέρια και αδυναμία σε όλο το σώμα λόγω της παρατεταμένης ακινησίας. Ως άνθρωπος που ασχολείται επί δεκαετίες με τη φύση και τις υπαίθριες δραστηριότητες αναψυχής, όπως ήταν φυσικό… πήρα τα βουνά. Χωρίς δουλειά να με περιμένει, ο χρόνος ήταν άπλετος και άρχισα τις αναβάσεις και τις διασχίσεις. Πολλοί φίλοι με ακολουθούσαν, πάντα είχα καλή παρέα και διάθεση. Ιδιαίτερα οι πολυήμερες διασχίσεις ήταν μια αποκάλυψη. Κάναμε μια πεζοπορία από το Μέτσοβο μέχρι τον Σμόλικα, κάθε βράδυ κοιμόμασταν σε ένα διαφορετικό χωριό. Το απόγευμα χαλαρά στην πλατεία του χωριού τρώγαμε, πίναμε καφέ, συζητούσαμε με ντόπιους, κάναμε σχέδια για επόμενα ταξίδια. Ήμουν ήρεμος, απολάμβανα το ταξίδι με έναν τρόπο που είχα σχεδόν ξεχάσει, λες και ήμουν παιδί σε σχολική εκδρομή. Κάναμε και άλλα πολυήμερα, στην Τύμφη και στον Όλυμπο, όλα έμοιαζαν ονειρικά. Συνειδητοποίησα τον λόγο της ευδαιμονίας μου σύντομα. Κάναμε τα ταξίδια χωρίς ψυχολογική πίεση, δεν είχαμε συγκεκριμένο πρόγραμμα, κανένα ίχνος άγχους. Απολάμβανα τη φύση όσο ποτέ. Το ίδιο και οι φίλοι μου. Δεν νοσηλεύτηκαν μεν, πέρασαν όμως καραντίνα – στην ψυχολογία ήταν περίπου το ίδιο.

Αναπολώντας, θυμήθηκα όταν το 1987 έκανα το πρώτο 15ήμερο trekking στα Άγραφα για ένα γκρουπ Γάλλων, ένα ταξίδι που μου άφησε πλήθος εμπειριών – τόσες, όσες και στους πελάτες μου. Πόσο μακριά ήταν εκείνο το ταξίδι, όχι μόνο στον χρόνο, αλλά και στη λογική! Περπατώντας φέτος στο βουνό, σκεφτόμουν συχνά το σήμερα, τον κόσμο όπου ζούμε. Έναν κόσμο υψηλής ταχύτητας και απόδοσης σε κάθε πτυχή της ζωής μας, αύξησης παραγωγικότητας, ανταγωνισμού, γρήγορων μετακινήσεων, γρήγορου ίντερνετ, fast food, έναν κόσμο γεμάτο άγχος.
Στον τουρισμό, το κυρίαρχο μοντέλο προτείνει στους τουρίστες να επισκεφθούν σε ελάχιστες μέρες όσο περισσότερα μνημεία και τόπους είναι εφικτό. Μεγάλες μετακινήσεις, ελάχιστες στάσεις, φευγαλέες διανυκτερεύσεις σε πεντάστερα χωρίς ίχνος εμπειρίας, ένα ατελείωτο κυνήγι της εικόνας που θα αποτυπωθεί στα κινητά και στα social media.
Ωστόσο, εν μέσω κρίσης πολλοί άρχισαν να αναρωτιούνται μήπως κάτι δεν πάει καλά με το καθιερωμένο μοντέλο ζωής. Ιδιαίτερα εν μέσω καραντίνας, όλο και περισσότεροι, έχοντας χάσει ανθρώπους δικούς τους, έχοντας κινδυνεύσει οι ίδιοι, έχοντας κλείσει τις επιχειρήσεις τους ή χάσει τις δουλειές τους, καταλήγουν σε ένα πελώριο γιατί;
Συζητώντας πριν από το δεύτερο lockdown με επαγγελματίες των υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής, διαπίστωσα ότι, σε αντίθεση με άλλους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, η περίοδος ανάμεσα στις δύο καραντίνες ήταν πολύ καλύτερη του αναμενόμενου. Παρόλο που η μείωση του εισερχόμενου τουρισμού άγγιξε το 90% σε πολλές περιοχές, η άνοδος του εσωτερικού τουρισμού τούς κράτησε όρθιους. Μερικοί μάλιστα αύξησαν την κίνησή τους.
Όμως, ακόμη και χρήματα να μη διέθετε κάποιος για να ακολουθήσει μια οργανωμένη δραστηριότητα, η αναστολή εργασίας πρόσφερε άπλετο χρόνο. Πολλοί επέλεξαν να μην το βάλουν κάτω, αλλά να τον αξιοποιήσουν. Οι βόλτες, οι πορείες και οι ποδηλατάδες σε γειτονικά βουνά και λόφους, περιαστικά δάση και μονοπάτια ήταν μια ήπια και ανέξοδη επιλογή, που καθάριζε το μυαλό και εκτόνωνε τα συναισθήματα της απομόνωσης.
Στα Γιάννενα όπου ζω, ακόμη και στη διάρκεια της δεύτερης καραντίνας, όποτε πηγαίνω στο παραλίμνιο μονοπάτι για περπάτημα, το βλέπω γεμάτο. Η ανυπαρξία άλλων χώρων αναψυχής ή άθλησης, καφέ, εστιατορίων, γυμναστηρίων κ.λπ. έστρεψε πολλούς σε τέτοιες δραστηριότητες εκτόνωσης, πιθανόν μάλιστα ορισμένοι να τις ανακάλυψαν μόλις τώρα.
Ασφαλώς δεν απόλαυσαν όλοι τον ελεύθερο χρόνο τους, κάποιοι δεν είχαν, κάποιοι απογοητεύτηκαν, κάποιοι παραιτήθηκαν, κάποιοι μάχονταν για το δικαίωμα στη ζωή.
Ποιος είναι άραγε ο λόγος αυτής της συμπεριφοράς; Νομίζω ότι δεν χρειάζεται πολλή ανάλυση, οι αρχαίοι το έλεγαν «νους υγιής εν σώματι υγιεί». Όλοι οι ειδικοί αναφέρονται στην αξία της σωματικής άσκησης. Ας φανταστούμε τώρα δραστηριότητες που παράλληλα προσφέρουν και αναψυχή. Το να βρεθεί κάποιος στη φύση, να κάνει μια πορεία που θα τον κάνει να λαχανιάσει ή να κάνει κουραστικό κουπί σε μια θαλάσσια διαδρομή καγιάκ, είναι τόσο αγχολυτικό, τόσο «ξεκούραστο» εν τέλει, που με κανένα ιατρικό φάρμακο δεν μπορεί να συγκριθεί.
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι τα τελευταία χρόνια άρχισαν να συνειδητοποιούν το αδιέξοδο και τους κινδύνους για τον πλανήτη μας που κρύβει το σύγχρονο μοντέλο ζωής. Η νέα άποψη αναφέρεται στο οικολογικό αποτύπωμα κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας και προκρίνει το αργό φαγητό, τον αργό τουρισμό και γενικότερα την καθιέρωση ενός νέου τρόπου σκέψης και ζωής, με κριτήρια την αειφόρο ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα.
Κάποιοι άνθρωποι άρχισαν να προβληματίζονται και για τον τουρισμό. Πώς θα μπορούσε ένα ταξίδι να μειώσει το αποτύπωμα άνθρακα και να συμβάλει στη βιώσιμη ανάπτυξη; Μια κάποια λύση έδωσε η τεχνολογία• τα καινούργια αεροπλάνα και αυτοκίνητα καταναλώνουν πλέον πολύ λιγότερα καύσιμα σε σχέση με το παρελθόν. Και ναι μεν την πτήση δεν μπορεί κάποιος να την αφαιρέσει από ένα μακρινό ταξίδι, μπορεί όμως όλο το υπόλοιπο ταξίδι να είναι τέτοιο που να προσαρμοστεί στη νέα τάση. Περιορισμένες τοπικές μετακινήσεις, συχνά με δημόσια μέσα μεταφοράς, τρένα, λεωφορεία, μεγαλύτερη παραμονή σε ένα μέρος και ενασχόληση με δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής, τοπική γαστρονομία με τοπικές γεύσεις, δημιουργημένες από πρώτες ύλες που παράγονται στην περιοχή και δεν εισάγονται από την άλλη άκρη του κόσμου, μια εμβάθυνση στην τοπική κουλτούρα και τρόπο ζωής.
Όλο αυτό το σκεπτικό αποτυπώθηκε σε ένα νέο μοντέλο τουρισμού. Ονομάζεται slow tourism σε αντιδιαστολή με κάθε τι γρήγορο! Είναι μια εναλλακτική μορφή τουρισμού, που συνδέεται με τον αργό ρυθμό του ταξιδιού και με βιώσιμες πρακτικές που μειώνουν στο ελάχιστο τις επιπτώσεις του ταξιδιού στο περιβάλλον και επιτρέπουν στον τουρίστα να αποκτήσει μια βαθιά και αυθεντική πολιτιστική εμπειρία. Όλα πάνε αργά σε ένα τέτοιο ταξίδι, μετακινήσεις, διαμονή, διατροφή, ανέσεις, μέγεθος παρεχόμενων υπηρεσιών. Σε κάποια μέρη ο τουρίστας αφιερώνει περισσότερο χρόνο ώστε να αλληλεπιδράσει με ντόπιους, να παρακολουθήσει μια ήπια δραστηριότητα χαμηλού ενεργειακού αποτυπώματος, όπως μια πεζοπορία, μια ποδηλασία, το ζύμωμα του ψωμιού, μια αγροτουριστική δραστηριότητα, να παίξει τάβλι με τον πρωταθλητή παππού του χωριού και μια σειρά από τέτοιες πτυχές.
Όπως γίνεται αντιληπτό, ο αργός τουρισμός δεν συνδέεται μόνο με τον αργό ρυθμό του ταξιδιού. Στην ουσία προτείνει έναν βιώσιμο τρόπο ταξιδιού, πιο φιλικό στην τοπική κουλτούρα και στο φυσικό περιβάλλον.
Η επόμενη μέρα της καταθλιπτικής και θλιβερής για πολλούς εμπειρίας με τον κορωνοϊό επιβάλλεται να έχει χρώμα, αισιοδοξία, ενεργό σκέψη. Ο αργός τουρισμός και ειδικά οι δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής είναι μια ιδανική μορφή τουρισμού για τη φύση και το ταμπεραμέντο του Έλληνα.
Όχι μόνο για τους επαγγελματίες του χώρου, αλλά και για τον καθένα. Φτάνει μόνο το φυσικό περιβάλλον της χώρας να υπάρχει και αύριο.

Back to top button