Τα περί τού Κάστρου ως τόπου εξορίας ευγενών τής Βασιλεύουσας (απόσπασμα)
Υποστηρικτές αυτής τής άποψης αναφέρονταν σε μια μυστηριώδη και λογοτεχνικώς αριστουργηματική κτητορική επιγραφή στον Άγιο Νικόλαο του Μάγιστρου Νικηφόρου Κασνίτζη (1090μΧ).
Η επιγραφή βρίσκεται στο εσωτερικό υπέρθυρο τής βορεινής εισόδου τού ναού, κάτω από μια σπάνια αγιογραφία τού Αγίου Μηνά φέροντος τον Χριστό εν στέρνοις .
«Για τις πολλές δωρεές σου Τρισμακάριστε αφότου ήρθα στον τόπο τών δακρύων αλύτρωτος οικτρός ικέτης και κακών εργάτης απ΄τα θεμέλια ώς τα πέρατα ορθώνω τώρα τον Ναό σου
εγώ ο Νικηφόρος κατά τύχη Μάγιστρος κατόνομα Κασνίτζης και με πόθο φλογερό σού τον στολίζω για να λάμπει με σεπτές χρωματουργίες και παντοδαπές εικόνων ποικιλίες
όλες για Σένα δωρoδότη τών καλών».
ΠΟΛΛΩΝ ΤΕΤΕΥΧΩΣ ΔΩΡΕΩΝ ΣΩΝ ΤΡΙΣΜΑΚΑΡ ΑΦΟΥ ΠΕΡΗΛΘΟΝ ΕΙΣ ΤΟΝ ΚΛΑΥΘΜΩΝΟΣ ΠΕΔΟΝ ΑΛΙΤΡΟΣ ΟΙΚΤΡΟΣ ΙΚΕΤΗΣ ΚΑΚΕΡΓΑΤΗΣ ΤΑΝΥΝ ΑΝΙΣΤΩ ΤΟΝ ΝΑΟΝ ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΤΥΧΗ ΜΑΓΙΣΤΩΡ ΚΑΙ ΤΟΥΠΙΚΛΗΝ ΚΑΣΝΙΤΖΗΣ ΒΑΘΡΩΝ ΑΠΑΚΡΩΝ ΠΛΗΝ ΖΕΟΝΤΙ ΤΩ ΠΟΘΩ ΣΕΠΤΑΙΣ ΚΑΤΑΛΑΜΠΟΝΤΑ ΧΡΩΜΑΤΟΥΡΓΙΑΙΣ ΚΑΙ ΠΑΝΤΟΔΑΠΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΠΟΙΚΙΛΙΑΙΣ ΣΟΙ ΤΩ ΔΟΤΗΡΙ ΤΩΝ ΚΑΛΩΝ
Και για να γράφει «κλαυθμώνος πεδόν», δηλαδή, «τόπο δακρύων», συμπέραναν μερικοί ερευνητές πως, το Κάστρο υπήρξε τόπος εξορίας.
Τούτη η βιαστική ερμηνεία συνέβαλε στην επικράτηση μιας λαθεμένης αντίληψης, για κάμποσο καιρό.
Ανατρέχοντας όμως κανείς σε κλασσικά θεολογικά κείμενα διαπιστώνει πως με τον όρο «κλαυθμώνος πεδόν» (τόπο δακρύων) χαρακτηρίζεται ο ΕΠΙΓΕΙΟΣ ΒΙΟΣ.
Επιπλέον, είναι μάλλον αντιφατικό ένας εξόριστος να αποκτά τόσα πλούτη στον τόπο εξορίας του για τα οποία να αναπέμπει ευχαριστίες στον Θεό («πολλών τετευχώς δωρεών σών Τρισμάκαρ»).
Το Κάστρο υπήρξε προσφιλής προορισμός και σημαντικός στρατηγικός κόμβος τής αρχαίας Εγνατίας (Κωνσταντινούπολη, Θεσσαλονίκη, Βέροια, Καστοριά, Δυρράχιο) καθόλη την μακραίωνη ιστορία τής Ανατολικής Αυτοκρατορίας που τόσο λανθασμένα ονομάζουμε «βυζαντινή». Ποια μεγαλύτερη απόδειξη από την αυτοπρόσωπη εμπλοκή τριών αυτοκρατόρων στην ανακατάληψη του από περιστασιακούς κατακτητές.
Φυσικό είναι, και συνέβαινε παντού και πάντα, σε ένα απόμακρο από την Βασιλεύουσα κάστρο, καμιά φορά, να μετατίθεται ένας λιγότερο ή περισσότερο συμπαθής αυτοκρατορικός γόνος. Τούτο όμως δεν συνιστούσε εξορία και, σε κάθε περίπτωση, οι συνθήκες διαβίωσης αυτών των στελεχών κάθε άλλο παρά συνθήκες εξορίας θύμιζαν.
Άλλωστε, δεν είναι λίγοι οι ερευνητές που θεωρούν τον Κασνίτζη μέλος της τοπικής Καστοριανής αριστοκρατίας, γεγονός που επίσης καταρρίπτει τα περί εξορίας του ίδιου.
ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ ΚΑΣΝΙΤΖΗ
Μοναδικής τέχνης Άγγελος τού Ευαγγελισμού,
πάνω από την αψίδα. Λεπτομέρεια
