«Οι αφανείς. Κοινωνιολογία των λαϊκών τάξεων στην Ελλάδα» και «Οι πολίτες μιλούν για την Ελλάδα» είναι οι τίτλοι των δύο καινούργιων βιβλίων του Νίκου Παναγιωτόπουλου που κυκλοφόρησαν αυτές τις ημέρες από τις εκδόσεις Πεδίο. Κοινωνιολόγος με εκτεταμένο ερευνητικό και διδακτικό έργο, ο Παναγιωτόπουλος εξετάζει στο πρώτο βιβλίο τις διαδικασίες και τις συνθήκες υπό τις οποίες άλλαξαν τα τελευταία εβδομήντα χρόνια στη χώρα μας η θέση και η κουλτούρα των λαϊκών τάξεων.
Παρατηρεί και διερωτάται μεταξύ άλλων ο συγγραφέας στους «Αφανείς»: «Ποια μορφή παίρνουν αυτές οι αλλαγές στο επίπεδο των πολιτισμικών πρακτικών και παραστάσεων των “λαϊκών” αυτών ομάδων; Οι αλλαγές αυτές παρατηρούνται και στο εσωτερικό των “λαϊκών τάξεων”; Δεν παράγονται εσωτερικές διαιρέσεις στο εσωτερικό των “λαϊκών τάξεων” εξαιτίας της αποεργατικοποίησης των “λαϊκών τάξεων” και της αύξησης της κατηγορίας των υπαλλήλων, παράγοντες που συνέβαλαν στην αποδιάρθρωση της εσωτερικής συνοχής τους; Καθώς, στο πλαίσιο μιας γενιάς, οι συνθήκες ύπαρξης υπέστησαν ριζικό μετασχηματισμό, οι κοινωνικοί φορείς των “λαϊκών τάξεων”, οι οποίοι είναι το προϊόν αυτών των ριζικά μετασχηματισμένων συνθηκών, δεν διατηρούν όλο και περισσότερο μια μη δοξική σχέση με τις αντικειμενικές συνθήκες επικαιροποίησης των διαθέσεών τους με αποτέλεσμα μέρος των συμπεριφορών τους, προσαρμοσμένες σε ένα προηγούμενο καθεστώς πραγμάτων, να εμφανίζονται αναντίστοιχες με τις τωρινές απαιτήσεις και να βιώνονται ως άτοπες και α-νόητες; Η μαζική σχεδόν επένδυση των νέων των “λαϊκών τάξεων” στο εκπαιδευτικό σύστημα και στη σχολική κουλτούρα δεν τείνει να εκκενώσει την κοινωνική αυτή ομάδα από την εμπειρική της υπόσταση, στο μέτρο που παράγει όλο και περισσότερο άτομα ά-τοπα, χωρίς σαφή κοινωνική ενρίζωση καθώς σταδιακά έφτασαν να μην ανήκουν ούτε στην “τάξη” καταγωγής, σε σχέση με την οποία νιώθουν απομακρυσμένοι, ούτε, εξαιτίας της συνεχούς αυξημένης επισφάλειας της εργασιακής θέσης και των όρων ύπαρξής τους, στις τάξεις αναφοράς οι οποίες έλκυαν τις στρατηγικές αναπαραγωγής τους;».
Με το άλλο βιβλίο του, το «Οι πολίτες μιλούν για την Ελλάδα», ο Παναγιωτόπουλος επιδιώκει να καταστήσει γνωστούς και κατανοητούς τούς καθημερινούς ανθρώπους, αλλά και να αναδείξει τον πλουραλισμό των φωνών του καθημερινού κοινωνικού θεάτρου. Όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζει: «Προσπαθήσαμε να βοηθήσουμε τα άτομα που εξετάσαμε να γίνουν τα υποκείμενα των προβλημάτων τους, να πουν πράγματα που βιώνουν, που αισθάνονται και που δεν είναι κατ’ ανάγκην έτοιμα να εκφράσουν ούτε ακόμα και στις καθημερινές ιδιωτικές τους συνομιλίες, με στόχο το παραγόμενο υλικό, ύστερα από την κατάλληλη επεξεργασία στην οποία το υποβάλαμε, να είναι δυνατόν να αποτελέσει για διάφορες κατηγορίες κοινού ένα εργαλείο κατανόησης του ίδιου του εαυτού του.
Στη βάση της πεποίθησης πως η κοινωνιολογία θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πολύ ωφέλιμο και ισχυρό εργαλείο προσωπικής γνώσης, ανάλογο με αυτό που αποτελεί η ψυχολογία και η ψυχανάλυση, το οποίο μας επιτρέπει να κατανοήσουμε γιατί είμαστε ό,τι είμαστε, γιατί κάνουμε ό,τι κάνουμε, γιατί σκεφτόμαστε ό,τι σκεφτόμαστε, γιατί αισθανόμαστε αυτή ή την άλλη αντίφαση, ελπίδα ή οδύνη, καταβάλαμε προσπάθεια να προτείνουμε μια εργασία η οποία να επιτρέπει στον αναγνώστη να υιοθετήσει την άποψη του κοινωνικού επιστήμονα».
ΑΠΕ
