Όλα τα οικοδομήματα που συγκροτούσαν έως το 1924 το μοναστήρι των Ταξιαρχών (ναός, κελιά, τράπεζα, ξενώνες κ.λ.π.) ήταν κτισμένα σε σειρά, το ένα μετά το άλλο, στο στενόμακρο διάζωμα που περιτρέχει την ανατολική και τη νότια όψη του τεράστιου κάθετου βράχου της Τσούκας (νυν Αγίας Άννας).
Του Γιώργου Τ. Αλεξίου
Αυτή η ιδιότυπη θέση των μοναστηριακών κτισμάτων επί του αναφερόμενου διαζώματος δημιουργούσε, λόγω του μικρού του εύρους, αρκετά προβλήματα στους μοναχούς, καθώς και στους πολυπληθείς επισκέπτες – προσκυνητές της Μονής. Ειδικότερα, δυσχέραινε την αναγκαία συχνή μετάβασή τους στους διάφορους στεγασμένους χώρους, και δυσκόλευε την πρόσβασή τους στο ναό των Ταξιαρχών, που βρισκόταν στην καταληκτική άκρη της οικοδομικής σειράς. Για να ξεπεραστούν αυτές οι δυσκολίες, ο τελευταίος Ηγούμενος της Μονής Γερμανός Γκέρος, επιδίωξε και πέτυχε λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση της περιοχής, όταν πλέον εξέλιπε κάθε κίνδυνος από αλλοεθνείς ληστές, να κτίσει έναν νέο ευρύχωρο ναό έξω απ’ τον οχυρωμένο περίβολο της Μονής, στο μεγάλο πλάτωμα της κορυφής του βράχου. Συγκεκριμένα, περί το 1920 συγκέντρωσε αρκετά χρήματα, κυρίως από κατοίκους της γύρω περιοχής που είχαν μεταναστεύσει και προκόψει στην Αμερική, προσέλαβε άριστους οικοδόμους απ’ το Νεστόριο, και ανήγειρε με πελεκημένες πέτρες του φημισμένου λατομείου της Αγίας Άννας τον υπάρχοντα και σήμερα λαμπρό ναό της Ζωοδόχου Πηγής.
 |
| Εξωτερική άποψη της ανατολικής πλευράς του ναού Ζωοδόχου Πηγής, της ιεράς μονής Ταξιαρχών Τσούκας. |
Το ιστορικό της ανέγερσης του αναφερόμενου ναού της Ζωοδόχου Πηγής και όλα όσα προηγήθησαν αυτής, περιλαμβάνονται εν συντομία σε πληροφοριακό κείμενο του Νεστορίτη Λουκά Χατζή, που δημοσιεύτηκε τότε στην αξιόλογη τοπική εφημερίδα «Καστοριά». Το κείμενο αυτό του αείμνηστου Χατζή έχει ως ακολούθως:
«(Η ιερά μονή Ταξιαρχών Τσιούκας)…, από της εποχής των αυτοκρατόρων Ανδρονίκου και Ειρήνης, εκοσμείτο και διά ναού Βυζαντινού ρυθμού ωραιωτάτου, τον οποίον αμαθείς κατέστρεψαν, ανεγερθέντος του ήδη υπάρχοντος, ούτινος όμως τα θεμέλια λόγω του ύδατος αγιασμού όπερ ρέει κάτωθεν του ναού υπεσκάφησαν, του οικοδομήματος καταστάντος ετοιμορρόπου. Επεβάλλετο η ανέγερσις ετέρου Ναού, τη δε ευγενεί προσπαθεία του Ηγουμένου κ. Γερμανού και των ελαχίστων χωρικών της περιφερείας κατορθώθη εν Αμερική, διά του κ. Παντελή Μητροπούλου εκ Τσιούκας, η συλλογή εράνου εκ δολλαρίων τινών δι ων και διά των γλίσχρων εισοδημάτων και τον οβολόν των ευσεβών ων τα αισθήματα επεκαλέσθη ο Ηγούμενος, επετεύχθη η αποπεράτωσις μόνον της οικοδομής, το δε έργον παραμένει ημιτελές Δεν υστερεί η Μονή αύτη και εις ιστορικότητα, της ιδρύσεώς της χρονολογουμένης ελλείψει πόρων. Παροτρύνομεν τους ευσεβείς χριστιανούς απάσης της επαρχίας Καστορίας ως και τους εν τω εξωτερικώ διαμένοντας, ίνα δώσωσι τον όβολόν των διά την αποπεράτωσιν της εκκλησίας ταύτης, δι ην απαιτούνται και όλαι σχεδόν αι εικόνες, εξαιρέσει ολίγων ας ευσεβείς Χριστιανοί εκ Καστορίας εδώρησαν. Ουδείς όστις θα διέλθη εκ της Μονής ταύτης θα αρνηθή να συνδράμη διά το έργον τούτο, συμπλήρωμα της όλης θρησκευτικής και εθνικής δράσεως της Ιεράς Μονής, ήτις κατά τον Μακεδονικόν Αγώνα ήτο το ορμητήριον των Ελληνικών ανταρτικών σωμάτων».
 |
| Η νότια πλευρά του ναού της Ζωοδόχου Πηγής του μοναστηριού της Τσούκας. |
Ο εν λόγω μοναστηριακός ναός της Ζωοδόχου Πηγής, που ως προαναφέρθηκε, κτίστηκε το έτος 1924 με πρωτοβουλία και κόπο του τότε Ηγουμένου της μονής, αείμνηστου Ιερομόναχου Γερμανού Γκέρου, είναι ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής, ξυλόστεγης και κεραμοσκέπαστης. Τα τρία κλίτη του ορίζονται από λιθόκτιστες πεσσόμορφες κολόνες τετράγωνης διατομής, που στηρίζουν γερά την οροφή του. Το Άγιο Βήμα του διαθέτει τρεις κόγχες (την Κεντρική, της Πρόθεσης και του Διακονικού), που φέρουν εντός τους τις ανάλογες τοιχογραφημένες εικονίσεις, οι οποίες είναι έργα του Καστοριανού αγιογράφου Ναούμ Μιχ. Μαχαιρά. Το τέμπλο και τα δύο προσκυνητάρια του είναι απλά και κατασκευάστηκαν κατά τη μεταπολεμική εποχή, ενώ κατά το ίδιο χρονικό διάστημα φιλοτεχνήθηκαν και οι φορητές εικόνες που κοσμούν το εσωτερικό του ναού. Γενικώς, ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής στο μοναστήρι της Τσούκας είναι μία καλοκτισμένη, όμορφη κι επιβλητική εκκλησία, της 3ης δεκαετίας του 20ου αιώνα, που αποτελεί κόσμημα για την περιοχή του Νεστορίου και που δικαιολογημένα εμπνέει το σεβασμό στους επισκέπτες της και προκαλεί τον θαυμασμό τους.
(Αποσπασματικό κείμενο απ’ το βιβλίο του Γιώργου Τ. Αλεξίου, Η Ιερά μονή Ταξιαρχών Τσούκας Καστοριάς).
Σημείωση. Βλέπε για το μοναστήρι Ταξιαρχών Τσούκας:
https://fos-kastoria.blogspot.gr/2012/11/8.html
 |
| Εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής στον ομώνυμο ναό της Τσούκας. |
 |
| Το τέμπλο του ναού Ζωοδόχου Πηγής Τσούκας. Μερική του άποψη. |
 |
| Η αψίδα της κόγχης του Αγίου Βήματος, στο ναό Ζωοδόχου Πηγής Τσούκας. |
 |
| Το βιβλίο του Γ. Τ. Αλεξίου, απ’ όπου ελήφθη το εδώ παρουσιαζόμενο κείμενο |
