Συνεχίζεται η βελτίωση σε όλους τους δείκτες του καπνίσματος τσιγάρων στους εφήβους, καθώς λιγότεροι έφηβοι στην Ελλάδα ξεκινούν σήμερα το κάπνισμα τσιγάρου από οποιαδήποτε άλλη περίοδο στο παρελθόν για την οποία υπάρχουν δεδομένα, αναφέρει το ΕΠΙΨΥ (Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής), με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος (31 Μαΐου). Ωστόσο, προβληματισμό προκαλεί η αύξηση της χρήσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου, καταδεικνύοντας ότι μολονότι απευθύνεται στους ενήλικες ως μέσο διακοπής του καπνίσματος, το προϊόν αυτό έχει πετύχει να διεισδύσει και μεταξύ των εφήβων, ανεξάρτητα με το εάν αυτοί καπνίζουν ή όχι παραδοσιακά τσιγάρα. Τα παραπάνω προκύπτουν από πρόσφατες έρευνες του ΕΠΙΨΥ στο σχολικό πληθυσμό.
Ένας στους 4 μαθητές Λυκείου καπνίζει
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το ΕΠΙΨΥ, αν και η πλειονότητα (57%) των μαθητών 16-18 ετών (μαθητές Λυκείου) στην Ελλάδα δεν έχουν καπνίσει ποτέ τσιγάρο, σχεδόν ένας στους 4 (23%) έχει καπνίσει πολύ πρόσφατα, τις 30 τελευταίες ημέρες, ένας στους 7 (15%) καπνίζει καθημερινά, ενώ σε ποσοστό 5% καπνίζουν τουλάχιστον μισό πακέτο τσιγάρα καθημερινά (δηλαδή καπνίζουν βαριά). Μάλιστα τα ποσοστά του καπνίσματος αυξάνονται σημαντικά όσο αυξάνεται η ηλικία των μαθητών –από την Α’ στη Γ’ Λυκείου. Όπως επισημαίνει η ομότιμη καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και υπεύθυνη των μαθητικών ερευνών στο ΕΠΙΨΥ, Ά. Κοκκέβη, «δεδομένης της υψηλής συσχέτισης που έχει η έναρξη του καπνίσματος σε πολύ μικρή ηλικία με την επακόλουθη εξάρτηση στη νικοτίνη, οι έφηβοι που καπνίζουν σήμερα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα αφενός να δυσκολευτούν να διακόψουν το κάπνισμα, αφετέρου να βιώσουν τις αρνητικές συνέπειες του καπνίσματος για την υγεία τους αργότερα στη ζωή τους».
Μειώνεται διαχρονικά το κάπνισμα τσιγάρου στους εφήβους
Συνεχίζεται και σήμερα η σταθερή -σε ολόκληρη τη διάρκεια της τελευταίας 20ετίας- βελτίωση σε όλους τους δείκτες του καπνίσματος τσιγάρων στους εφήβους -ενδεικτικό, σύμφωνα με το ΕΠΙΨΥ, του ότι κάτι φαίνεται να έχει αλλάξει ανεπιστρεπτί στη στάση των εφήβων απέναντι στο τσιγάρο. Στους 16χρονους, για παράδειγμα, τσιγάρο κάπνιζε ένας στους 3 (35%) πριν από 20 χρόνια, αλλά σχεδόν ένας στους 7 σήμερα (15%). Είναι αξιοσημείωτο ότι η μείωση στα ποσοστά του καπνίσματος στους 16χρονους την τελευταία 5ετία συνοδεύεται από σημαντικές μειώσεις και στα ποσοστά εκείνων που θεωρούν «ακίνδυνο» το περιστασιακό (από 66% το 2015, 60% το 2019) και το βαρύ κάπνισμα (από 17% το 2015 στο 4% το 2019). Όπως παρατηρεί η επιστημονικά υπεύθυνη της έρευνας, «τα παραπάνω ευρήματα είναι ενθαρρυντικά και σε ένα μεγάλο βαθμό τεκμηριώνουν τη θετική επίδραση των προληπτικών παρεμβάσεων που αναπτύσσονται όλα αυτά τα χρόνια στη χώρα μας».
Η διείσδυση του ηλεκτρονικού τσιγάρου
Ωστόσο, για το ΕΠΙΨΥ, το οποίο παρακολουθεί τη συμπεριφορά αυτή για περισσότερο από μία 30ετία, δεν μπορεί να υπάρξει εφησυχασμός. Διότι, περισσότεροι από δύο στους πέντε μαθητές του Λυκείου (44%) αναφέρουν ότι έχουν κάνει χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου έστω και μία φορά, ενώ ένας στους 8 (13%) κάνει χρήση του αυτήν την περίοδο. Μάλιστα, την τελευταία 5ετία έχει αυξηθεί το ποσοστό των 16χρονων (μαθητές της Α΄ Λυκείου) που έχουν κάνει χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου έστω και μια φορά (από 19% το 2015 σε 35% το 2019) αλλά και όσων κάνουν χρήση αυτήν την περίοδο (από 7% σε 11%). Η παραπάνω τάση είναι ενδεικτική αφενός της μεγάλης διείσδυσης των νέων προϊόντων καπνίσματος στους εφήβους, αφετέρου της ανάγκης για προσαρμογή των προγραμμάτων πρόληψης σε αναδυόμενες συμπεριφορές υψηλού κινδύνου.
Σύμφωνα με το ΕΠΙΨΥ, «το επίκεντρο της πρόληψης και των πολιτικών κατά του καπνίσματος δεν μπορεί να είναι πλέον μόνο τα παραδοσιακά τσιγάρα. Διότι, όπως δείχνουν τα ερευνητικά δεδομένα, μια σημαντική μερίδα εφήβων πειραματίζεται ή χρησιμοποιεί σήμερα μια γκάμα συσκευών καπνίσματος, η οποία περιλαμβάνει από τον κλασικό ναργιλέ, έως το ηλεκτρονικό και το θερμαινόμενο τσιγάρο». Είναι χαρακτηριστικό ότι -σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΠΙΨΥ- περισσότεροι από 4 στους 5 (85%) μαθητές Λυκείου θεωρούν «ακίνδυνη» τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου 1-2 φορές, σχεδόν 3 στους 4 (73%) θεωρούν το ίδιο για το ναργιλέ και σχεδόν 3 στους 5 (58%) θεωρούν ακίνδυνο τον πειραματισμό με το θερμαινόμενο τσιγάρο.
