Νίκος Γαβριάς και Αντωνία Καραγιαννίδου
Ο Νικόλαος Γαβριάς είναι Καθηγητής Ποντιακής Λύρας Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής στο Α.Τ.Ε.Ι. Ηπείρου (Άρτα).
Γεννήθηκε στην Καστοριά, είναι παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών. Από πολύ μικρός με την βοήθεια κυρίως του πατέρα του μπήκε στο πετσί της ποντιακής μουσικής, ακούγοντας όλες τις ραδιοφωνικές εκπομπές και καταγράφοντας μεγάλους πόντιους λυράρηδες, οι οποίοι στην συνέχεια ήταν δάσκαλοι και οδηγοί του. Διετέλεσε λυράρης σε πολλά χορευτικά συγκροτήματα στην Μακεδονία και την Ήπειρο με συμμετοχές σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Έχει πλούσια διδακτική εμπειρία καθώς από το 1999 διδάσκει στο δημοτικό Ωδείο Άργους Ορεστικού, σε πολιτιστικούς συλλόγους και Ιδιωτικά Ωδεία της περιοχής, στο Μπαϊρακτάρειο Δημοτικό Ωδείο Καστοριάς και στο Α.Τ.Ε.Ι. Ηπείρου στο Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής (Άρτα) ως καθηγητής ποντιακής λύρας.
Έχει καταξιωθεί στο ποντιακό στερέωμα πραγματοποιώντας πλήθος συναυλιών, εμφανίσεων και συνεργασιών με πλειάδα καλλιτεχνών του ποντιακού χώρου και όχι μόνο όπως την Μαρίζα Κωχ, τον Άρη Ντίνα, τον Κυριάκο Γκουβέντα , το μουσικό συγκρότημα ΓΡΑΙΚΟΙ κ.α.
Συμμετείχε σε πανελλήνια Φεστιβάλ ποντιακών χορών ως τραγουδιστής και λυράρης καθώς επίσης και σε διεθνή φεστιβάλ χορού στην Σαμψούντα του Πόντου (Τουρκία), στην Τσεχια, στην Ελβετία, στην Ισπανία, στην Ρουμανία κ.α. Ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα ομογενών μας πραγματοποίησε εμφανίσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Συμμετείχε σε δύο cd που εξέδωσε η Μητρόπολη Τρίκκης και Σταγών.
Εκτός από την ποντιακή λύρα τραγουδάει, παίζει κεμανέ και βιολί, έχοντας μαθητεύσει στο πλευρό του Δημήτρη Θεοδωράκη, Γιώργου Μαρινάκη και του Κυριάκου Γκουβέντα.
———————————————————
Με αγάπη και στοργή, η Αντωνία Καραγιαννίδου σκύβει καθημερινά πάνω από τους μαθητές της, παιδιά Δημοτικού, για να τους βοηθήσει να μορφωθούν και να αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια για τον αυριανό αγώνα τους στην κοινωνία ως ενήλικες. Με την ίδια αγάπη προσφέρει απλόχερα την κρυστάλλινη φωνή της σε φίλους της αλλά και σε αγνώστους, τραγουδώντας ποντιακά σε μουχαπέτια και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις.
Εκπαιδευτικός στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση η Αντωνία Καραγιαννίδου – ένα όνειρο που είχε από παιδί.
Κομμάτι της ζωής της, όμως, αποτελεί και το ποντιακό τραγούδι, το οποίο βλέπει ως κατάθεση ψυχής, ως έκφραση αγάπης στον παππού και τη γιαγιά που μεγάλωσε μαζί τους, ως φόρο τιμής στην ποντιακή παράδοση και τον πολιτισμό που και η ίδια αγάπησε.
«Δεν μπορώ να το δω ψυχρά ως επάγγελμα το ποντιακό τραγούδι, διότι για μένα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την καταγωγή μου, την παράδοση και τα συναισθήματα που τρέφω για καθετί ποντιακό. Μ’ αρέσει να τραγουδάω, είτε με ακούει ένας είτε με ακούν χίλια άτομα» λέει η Αντωνία Καραγιαννίδου.
«Τραγουδάω από εσωτερική ανάγκη και αισθάνομαι χαρά όταν το κάνω. Το ποντιακό τραγούδι αποτελεί μια διέξοδο για να εκφράσω τα συναισθήματά μου. Συναισθήματα χαράς αλλά και συναισθήματα λύπης. Έχει πολύ πόνο το ποντιακό τραγούδι.»
Ο Γερμανός συγγραφέας Άουερμπαχ λέει “η μουσική ξεπλένει από την ψυχή σου τη σκόνη της καθημερινότητας”. Αυτή η ρήση με εκφράζει απολύτως. Στόχος μου είναι να συνεχίσω να τραγουδάω με την καρδιά μου για τον Πόντο.
»Τραγουδάω γιατί μου θυμίζει τα παιδικά μου χρόνια· τα όμορφα χρώματα και τις γεύσεις της ποντιακής παράδοσης που γνώρισα από παιδί· τα τραγούδια που λέγαμε τα πρωινά στα χωράφια και το βράδυ γύρω από τη φωτιά ψήνοντας κάστανα· τους παππούδες μου και τις γιαγιάδες μου. Όταν τραγουδάω, νιώθω ότι απευθύνομαι σε αυτούς κι έτσι βγάζω τον καλύτερο εαυτό μου», λέει με τη συγκίνηση και τη νοσταλγία να καθρεφτίζονται στα μάτια της.
Στις 15 Σεπτεμβρίου 1985, στο Βαλτόνερο Φλώρινας, από πατέρα με καταγωγή από τα Κούτουλα Ματσούκας και μητέρα με καταγωγή από το Αζάτ του Καρς, γεννήθηκε η Αντωνία Καραγιαννίδου. Στο χωριό πέρασε τα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής της. Μετά η οικογένειά της εγκαταστάθηκε στην Πτολεμαΐδα, αφού η μητέρα της διορίστηκε εκεί ως δασκάλα.
Δασκάλα και η ίδια, απόφοιτη της Παιδαγωγικής της Φλώρινας, της πόλης στην οποία ίδρυσε και Σύλλογο Ποντίων Φοιτητών με πολλές δυσκολίες, προσωπικό κόπο και μόνο τη στήριξη της τοπικής Ευξείνου Λέσχης. Πέρασε από πολλά μέρη της Ελλάδας πριν βρεθεί με απόσπαση στο Δημοτικό του Πειραματικού Σχολείου Θεσσαλονίκης.
Εκμεταλλευόμενη το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και ορμώμενη από αγάπη, δύο ώρες κάθε βδομάδα διδάσκει εκεί πτυχές του ποντιακού πολιτισμού (διάλεκτο, ιστορία, ήθη & έθιμα, κουζίνα, μουσική κτλ.).
Μάλιστα, μαζί με τα παιδιά έχουν παρουσιάσει και θεατρικό σχετικό με τον Πόντο. Με καμάρι τονίζει η νεαρή δασκάλα ότι στην ομάδα της έχουν δηλώσει συμμετοχή και πολλά παιδιά που δεν έχουν καμία σχέση με τον Πόντο!
Στα εφηβικά της χρόνια η Αντωνία είχε απομακρυνθεί από την ποντιακή μουσική. Τη μεγάλη… επιστροφή στις ρίζες την έκανε ξανά στα 18, όταν προσκλήθηκε από έναν συμμαθητή της στο μουχαπέτ’ που διοργάνωσε για τα γενέθλιά του, και ανακάλυψε μια μάλλον άγνωστη ικανότητά της – έστω και εφήμερη.
«Οι ποντιακές μελωδίες δεν ήταν κάτι ξένο για μένα, αφού πάντοτε υπήρχαν μέσα στο μυαλό μου. Ήξερα και τη διάλεκτο, κι έτσι σ’ εκείνο το μουχαπέτ’, στο οποίο λύρα έπαιζε ο Θεόφιλος Πουταχίδης, συνέταξα τα πρώτα μου στιχάκια. Με τις τρεις στροφές που μιλούσαν για μένα, την οικογένειά μου και την καταγωγή μου, συστηνόμουν στον κόσμο. Μιλούσα για τον παππού μου τον Αντώνη, ο οποίος πέθανε πριν γεννηθώ και ήταν τραγουδιστής. Σε αυτόν απευθύνομαι. Το “Τραγούδι του παππού μου”, όπως έγινε γνωστό, έχει λυπητερή χροιά. Κάποτε το τραγούδησα στο χορό ενός συλλόγου και παρατήρησα ότι το έλεγε μαζί μου κι ένα παιδάκι. Με συγκίνησε πάρα πολύ το γεγονός ότι ενώ δεν γνώριζε την ποντιακή διάλογο, ήξερε τα λόγια του τραγουδιού. Αργότερα είπα κι άλλα στιχάκια σε μουχαπέτια, αλλά μόνο αυτό κατέγραψα. Τα υπόλοιπα τα ξέχασα», λέει η Αντωνία.
Κι αν έχασε τα στιχάκια, τα μουχαπέτια εξακολουθούν να την ακολουθούν…
Ήταν το 2013 όταν η Αντωνία πήρε απόσπαση στη Θεσσαλονίκη, έχοντας περάσει από διάφορα μέρη της Ελλάδας όπως η Καστοριά και η Αίγινα. Στην ποντιομάνα πόλη έγινε και η γνωριμία της με λυράρηδες. Ανάμεσά τους ο Κώστας Κυριακίδης, λυράρης του Συλλόγου Ποντίων Καλλιθέας-Συκεών, ο οποίος της πρότεινε να τραγουδήσει στον χριστουγεννιάτικο χορό τους. Εκεί έγινε η αρχή. Έκτοτε τραγουδά –και το απολαμβάνει– σε χορούς συλλόγων και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις, αλλά κυρίως σε μουχαπέτια.
«Όλος μου ο καλλιτεχνικός κύκλος δημιουργήθηκε από τα μουχαπέτια στη Θεσσαλονίκη. Άλλωστε, αυτός είναι και ο χώρος στον οποίο μ’ αρέσει περισσότερο να τραγουδάω. Δεν ψάχνω κάτι πάνω στο ποντιακό τραγούδι. Το αφήνω, κι όπου πάει. Αλλά κανείς δεν ξέρει το αύριο. Ίσως π.χ. κάποια στιγμή να έκανα έναν δίσκο με ποντιακά τραγούδια, αλλά ούτε περνάει από το μυαλό μου να τραγουδάω σε νυχτερινό μαγαζί. Θεωρώ ότι δεν μπορείς να πάρεις αυτό που σου παρέδωσαν με αγάπη οι παππούδες σου, την παράδοση, την ταυτότητά σου, και να το χρησιμοποιήσεις επαγγελματικά. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να σταθείς απέναντί του με ταπεινοφροσύνη και να το μεταδώσεις με την ίδια αγάπη στους επόμενους».
Η Αντωνία Καραγιαννίδου κουβαλάει την παράδοσή της όχι μόνο γονιδιακά αλλά και βιωματικά.
«Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, έχω πολλά ακούσματα ποντιακής μουσικής και ποντιακής γλώσσας. Ο μπαμπάς μου τραγουδούσε συνέχεια ποντιακά· από τα 13 του ήταν επαγγελματίας. Στο σπίτι μας ερχόταν πολύ συχνά ο Γιάννης Κουρτίδης· με γνωρίζει από βρέφος και πολλές φορές μας ξυπνούσε το πρωί με τη λύρα του!
«Νονός μου είναι ο γνωστός λυράρης Δημήτρης Κουγιουμτζίδης, που έπαιζε με τον πατέρα μου. Στο χωριό η γιαγιά μου, που έμενα συχνά μαζί της, άκουγε ποντιακή μουσική. Από αυτήν έμαθα και την ποντιακή διάλεκτο, αφού στα ποντιακά μιλούσαν με τον παππού μου. Ο πατέρας μου είχε και μαγαζί με ποντιακή μουσική, από το οποίο πέρασαν πολλοί γνωστοί καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων και ο Χρύσανθος», θυμάται η Αντωνία.
Τα ακούσματα και τα βιώματα έγιναν ο δρόμος που οδηγεί την Αντωνία Καραγιαννίδου σε έναν στόχο: ενωμένοι οι Πόντιοι να συμβάλουν στη διάσωση του πολιτισμού τους. «Ευχή μου είναι να σταματήσει όποια διχαστική τάση υπάρχει μεταξύ των Ποντίων, είτε αυτό έχει να κάνει με τις ομοσπονδίες, τους συλλόγους, τη μουσική, είτε με οτιδήποτε άλλο.
»Όλοι μας πρέπει να έχουμε ως κοινό στόχο τη διάσωση του πολιτισμού μας, κι αυτό πρέπει να το κάνουμε ενωμένοι».
