Στην σημερινή εκδήλωση μνήμης για τα 77 χρόνια από την πυρπόληση και καταστροφή της μαρτυρικής Λάγκας από τα Ναζιστικά στρατεύματα κατοχής.
Η ναζιστική Γερμανία αποκαλούσε τη Λάγκα “θηρίο” λόγω της αντίστασης των κατοίκων της τους οποίους τιμώρησε πολύ σκληρά καίγοντας δύο φορές το χωριό, την δεύτερη ολοκληρωτικά.
Ακόμα από την Ιταλική κατοχή είχαν αρχίσει οι συσπειρώσεις ανταρτών στη Λάγκα, και μόλις υποχώρησαν οι πρώτοι, εγκαταστάθηκε στο χωριό το 28ο Σύνταγμα της 9ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Από κει και πέρα, έγινε το Υπαρχηγείο Δ. Μακεδονίας, και Αρχηγείο Γράμμου. Στη Λάγκα υπήρχε το γραφείο στρατολόγησης του ΕΛΑΣ, και τόπος συγκέντρωσης ανταρτών και ανάληψης όλων των σημαντικών αποφάσεων. Χαρακτηριστική ημέρα είναι η 1η Μαρτίου 1943, κατά την οποία κηρύχθηκε η «Επανάσταση», δηλαδή η αντίσταση των Ελλήνων κατά των Γερμανών κατακτητών στη Δυτική Μακεδονία. Μια τελετή με κάθε επισημότητα έλαβε χώρα στο κέντρο του χωριού, με τους δύο ιερείς της Λάγκας να ορκίζουν τους αρχηγούς της επανάστασης, και το καθιερωμένο γλέντι με χορό να επισφραγίσει την σπουδαιότητα της ημέρας. Οι αρχηγοί κάλεσαν τον κόσμο σε επιστράτευση, και όλοι οι ενήλικες Λαγκιώτες πήγαν να πολεμήσουν για την πατρίδα. Όπλα είχαν κρυμμένα στα σπίτια, αυτά που άφηνε ο Ελληνικός Στρατός κατά την αποχώρησή του από την Β. Ήπειρο.
Οι Γερμανοί ξεκίνησαν την 3η Οκτωβρίου 1943, με τη Γερμανική Φάλαγγα των SS να ξεκινά από την Καστοριά και να περνά από το Άργος Ορεστικό, με σκοπό να εξοντώσουν κάθε υποψία αντίστασης στα χωριά της νοτιοδυτικής Καστοριάς.
Η τελική καταστροφή της Λάγκας επήλθε στα πλαίσια της επιχείρησης STEINADLER= Χρυσαετός που ξεκίνησε την 3η Ιουλίου 1943.
Την Τρίτη 4 Ιουλίου 13.35μμ άρχισαν όλα για το τέλος του χωριού. Η εντολή των ναζί ήταν να μη μείνει πέτρα, πάνω στην πέτρα, να βρουν τους αντάρτες και να τους εξαφανίσουν, και όποιον βρεθεί στο δρόμο τους.
Το βράδυ στις 4 Ιουλίου είχε κοκκινίσει ο ουρανός.
Υποκλινόμαστε στη μνήμη όσων χάθηκαν.
Ποτέ ξανά φασισμός
Ολυμπία Τελιγιορίδου
