Σε τεύχος του περιοδικού ”Αρχιτεκτονική΄΄ το 1957 ο Χαράλαμπος Σφαέλλος, αρχιτέκτονας του Ξενία, έγραφε εξηγώντας το σκεπτικό του σχεδιασμού του κτιρίου :
” Προσπαθούμε να χρησιμοποιούμε τα κεφάλαια που διατίθενται στον τομέα αυτόν για μια ορθολογική αξιοποίηση του ιστορικού και καλλιτεχνικού παρελθόντος μας, αποκαθαίροντάς το, ώστε να αποτελεί ένα ζωντανό κομμάτι της σημερινής Ελλάδος και όχι μουσειακά κατάλοιπα ενός παρελθόντος ”. *
Η πρόσφατη εξέλιξη με την μετατροπή του από κουφάρι της ανασυγκρότησης του 50′, σε κτιριακό συνεχές του Βυζαντινού Μουσείου είναι σαφώς θετική, με την έννοια ότι το κτίριο ζητούσε εναγωνίως χρήση. Επομένως δημιουργείται ένας κατάλληλος χώρος ώστε και να αναπνεύσουν τα εκθέματα και να αξιοποιηθεί περαιτέρω η μοναδική βυζαντινή κληρονομιά μέσα στο νέο φως της μοντέρνας Μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής. Το ερώτημα που τίθεται επιτακτικά όμως σχετίζεται με τη θέση του μουσείου (και των υπολοίπων) και τη σχέση του με την τοπική κοινωνία και τους επισκέπτες. Υπάρχει κουλτούρα διαλόγου με τα κειμήλια του και τον χώρο του ; Είναι ενταγμένο στους καθημερινούς περιπάτους των ανθρώπων ; Ποια είναι σήμερα η σημειολογία του για την πόλη ; Λειτουργεί παραγωγικά ; Πώς αξιοποιείται από τους φορείς και ποιες ενέργειες έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια ώστε να καταστεί πιο ελκυστικό και να ανεβάσει την επισκεψιμότητά του αλλά και τη σημασία του ως πλατφόρμα ιδεών και πολιτισμού στη συνείδηση των πολιτών ;
Αν θέλουμε λοιπόν να δούμε τη μεγάλη εικόνα θα πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας προς έναν συντεταγμένο σχεδιασμό προς αυτή την κατεύθυνση. Προς ένα ανοιχτό μουσείο με δράσεις και εκδηλώσεις στις αίθουσές του, με μηνιαίο πρόγραμμα, με ισχυρή παρουσία στα δρώμενα και διεθνή προβολή που είναι πια τόσο αναγκαία. Γιατί μουσειακά κατάλοιπα δεν είναι μόνο τα παρατημένα κτίρια αλλά και όσων η χρήση καταντά ΄΄μουσειακή΄΄ και δε διαφέρει σε τίποτα από την ωραία τέμπερα του Εγγονόπουλου που παραθέτω.
Έτσι θα αποκαταστήσουμε και το όραμα του Σφαέλλου και δε θα επιβεβαιωθεί ο ποιητής που έγραψε :
”Στα εγκαίνια του καινούριου μουσείου ήρθαν όλοι.
Από την επόμενη κιόλας ήταν ανηφορικός ο χωματόδρομος
μέχρι το λόφο και ποιος να λαχανιάζει τώρα. ”
* Από το βιβλίο του Νίκου Βατόπουλου
”Όπου και να ταξιδέψω” Περπατώντας σε 24 πόλεις
” Σπίτι Πηχεών στην Καστοριά
Νίκος Εγγονόπουλος 1948
