Το Αγιολόγιον της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας περιλαμβάνει (και) τρεις αγίες γυναίκες που φέρουν το τιμημένο όνομα Ματρώνα. Πρώτη εξ αυτών (χρονολογικά) είναι η εν Θεσσαλονίκη, που έζησε και μαρτύρησε κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, και που η μνήμη της εορτάζεται στις 27 Μαρτίου. Δεύτερη είναι η οσία Ματρώνα η Χιοπολίτισσα ή Χιοπολίτιδα, η οποία ήταν Χιώτισσα Μοναχή, που εκοιμήθη το έτος 1462 κι εορτάζει στις 20 Οκτωβρίου. Και τρίτη είναι η οσία Ματρώνα της Ρωσίας, η αόμματος (1881 – 1952), η οποία εορτάζει στις 2 Μαΐου.
 |
| Ο ενοριακός ναός Αγίας Ματρώνας Μονόπυλου. (η φωτογραφία απ’ το tovoion.com). |
Για τη δεύτερη απ’ τις προαναφερόμενες Αγίες της Εκκλησίας μας, την οσία Ματρώνα τη Χιοπολίτισσα, αναφέρει τα εξής ιστότοπος του Διαδικτύου:
“Η οσία Ματρώνα τη Χιοπολίτισσα ήταν Χιώτισσα μοναχή, που αναγνωρίστηκε η αγιότητά της από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Η μνήμη της τιμάται στις 20 Οκτωβρίου. Την ημέρα αυτή εορτάζουν όσες φέρουν τα ονόματα Ματρώνα, Κυρατσώ και Κερασία. Στην κοσμική της ζωή η Ματρώνα ονομαζόταν Μαρία. Γεννήθηκε στη Βολισσό της Χίου, στους κόλπους πολυμελούς οικογένειας, που διακρινόταν για τα πλούτη της και τη χριστιανική της πίστη. Όταν πέθαναν οι γονείς της αποφάσισε να πουλήσει το μερίδιο τής περιουσίας της και να γίνει Μοναχή με το όνομα Ματρώνα. Διακρίθηκε για τη διαγωγή της και μετά το θάνατο τής Ηγουμένης και πνευματικής της μητέρας, ανέλαβε την ηγουμενία του μοναστηριού. Η Ματρώνα κοιμήθηκε εν ειρήνη το 1462”.
 |
| Η αγία Ματρώνα η Χιοπολίτιδα μεταξύ της αγίας Ελένης και της αγίας Παρασκευής. Εικόνα στον ενοριακό ναό της Οξυάς Καστοριάς (τέλη 19ου αιώνα). |
Επειδή το όνομα Ματρώνα προέρχεται από τη λατινική λέξη matrona, που σημαίνει στην ελληνική γλώσσα “κυρία”, “παντρεμένη γυναίκα” (<mater = μητέρα), επικράτησε μέχρι σήμερα να καλούμε την Οσία Ματρώνα και Αγία Κυρά. Απ’ αυτήν την προσωνυμία της “Αγία Κυρά” προέρχονται και τα ελληνοχριστιανικά ονόματα Κυρατσώ και Κερασία, που εορτάζουν επίσης στις 20 Οκτωβρίου εκάστου έτους.
Η αγία Ματρώνα η Χιοπολίτισσα τιμάται ιδιαιτέρως στην εκκλησιαστική περιφέρεια τής Ιεράς Μητροπόλεως Καστορίας. Στο σεπτό πρόσωπό της είναι αφιερωμένοι οι ενοριακοί ναοί δύο ακριτικών χωριών, του Μονόπυλου (έτ. 1873) και του Πολυανέμου Νεστορίου (τέλη 19ου αιώνος), αρκετές δε ιερές εικόνες και τοιχογραφίες της είναι αναρτημένες σε εκκλησίες της περιοχής. Ο λόγος που οι ευσεβείς κάτοικοι των αναφερόμενων δύο γειτονικών χωριών επέλεξαν ως πολιούχο και προστάτη τους την σχετικώς άγνωστη στη Δυτική Μακεδονία αγία Ματρώνα τη Χιοπολίτιδα δεν είναι σήμερα γνωστοί. Ίσως αυτή η επιλογή τους να έγινε μετά από κάποιο θαύμα της αγίας Ματρώνας στην περιοχή τους (π.χ. αποκαλυπτικό όνειρο), η να πραγματοποιήθηκε κατόπιν σχετικής παρότρυνσης και προτροπής του τότε Μητροπολίτη Καστορίας (β΄μισό 19ου αιώνα), ο οποίος θα εσέβετο κι ευλαβείτο πολύ την Αγία.
Απολυτίκιο οσίας Ματρώνας Χιοπολίτισσας.
Ήχος γ΄. Την ωραιότητα.
Χριστού τοις ίχνεσιν, ακολουθήσασα, κόσμου τερπνότητα, Οσία έλιπες,
και εμιμήσω εν σαρκί, Αγγέλων την πολιτείαν·
όθεν ταις του Πνεύματος, δωρεαίς κατεφαίδρυνας,
την ενεγκαμένην σε, νήσον Χίον πανεύφημε,
διο χαρμονικώς εκβοά σοι· χαίροις Ματρώνα πανολβία.
Γιώργος Τ. Αλεξίου
 |
| Ο ναός της Αγίας Ματρώνας στον Πολυάνεμο. Η φωτογραφία ελήφθη απ΄το διαδίκτυο. |
 |
| Επισκέπτες στο ναό Αγίας Ματρώνας Μονόπυλου. |
 |
| Εικόνα της αγίας Ματρώνας Χιοπολίτιδος στον ομώνυμο ιερό ναό Πολυανέμου Καστοριάς. |
 |
| Το τέμπλο του ναού Αγίας Ματρώνας Πολυανέμου. |
 |
| Αρτοκλασία στον ναό Αγίας Ματρώνας Πολυανέμου. |
 |
| Εικόνα της αγίας Ματρώνας Χιοπολίτιδος στο ναό της Οξυάς (λεπτομέρεια) |
