ΚαστοριάΠαλαιά Καστοριά

Η απελευθέρωση της Καστοριάς: Μια διαφορετική ανάλυση από τον Νίκο Ρίζο

11η Νοεμβρίου του 1912. Είναι η ημερομηνία που θέτει τέλος στα 527 χρόνια του τουρκικού ζυγού (1385-1912). Η Καστοριά είναι η τελευταία χρονολογικά πόλη που απελευθερώθηκε κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο. Τα γεγονότα εκείνων των ημερών καταγράφει ο δικηγόρος και δημοσιογράφος Ι. Μπακάλης (1902-1956). Το ημερολόγιο του πατέρα του αλλά και τις δικές του προσωπικές μνήμες και εμπειρίες τις δημοσιεύει στην εφημερίδα Ορεστιάς (φύλλο 106/7.11.48). Θα επιλεγούν συγκεκριμένα εδάφια για ανάλυση, περισσότερα στο βιβλίο μου Η τέχνη του πέλους (της γούνας) από τον Μυκηναϊκό πολιτισμό μέχρι σήμερα ( Εκδόσεις Ορίζοντες, Καστοριά 2018):
1ο εδάφιο:
«…Στο μεταξύ είχε συγκληθεί στρατιωτικό συμβούλιο στον στρατώνα μεταξύ των τούρκων αξιωματικών και είχε αποφασιστεί η άμεση αποχώρησης όλων των στρατευμάτων προς την Βίγλιστα και την Κορυτσά. Μ αυτόν τον τρόπο δεν δέχθηκε ο Μεχμέτ Πασάς την ταπείνωση να παραδώσει αυτοπροσώπως την πόλη, αλλά να την εγκαταλείψει. Βέβαια ο αιμοσταγής Μπεκήρ Αγά και οι ληστές Σαλή Μπούτκα και Μερσίν Αράπη επέμεναν να πυρπολήσουν την πόλη πριν αναχωρήσουν. Εδώ φάνηκε η μεγάλη προσωπικότητα του Μεχμέτ Πασά και των μπέηδων της πόλης που τους εμπόδισαν…»
Αποτελεί μοναδική περίπτωση απελευθέρωσης παγκοσμίως πόλης όπου δεν χύθηκε σταγόνα αίμα, όπου δεν υπήρξαν πυρπολήσεις, καταστροφές και σφαγιασμός των αμάχων. Ίσως είναι μοναδική περίπτωση στα παγκόσμια ιστορικά πολεμικά χρονικά. Καθ΄ ην στιγμή μάλιστα στην πόλη κατοικούσαν Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι και Εβραίοι. Όπου κι αν αυτοί οι λαοί συναντιούνται οι βανδαλισμοί και οι σφαγές είναι τεράστιες. Είναι νωπές ακόμη οι καταστροφές που προέκυψαν από την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων. Οι δε τριβές και διενέξεις μεταξύ μουσουλμάνων και Εβραίων στην Μέση Ανατολή συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Ποια όμως ήταν η αιτία αυτής της αγαστής κοινωνικής συνεργασίας μεταξύ των τριών κοινοτήτων; Ο Προφήτης Ηλίας. Ο Προφήτης Ηλίας λατρεύεται και από τις τρεις θρησκείες. Για τους Εβραίους είναι ο ασκητής που αναλήφθηκε στον ουρανό, όπου απεικονίζεται να ρίχνει κατά την ανάληψή του γουνόδερμα προβάτου, για τους Μουσουλμάνους είναι ο Προφήτης ο οποίος μαζί με τον Ενόχ, δεν αναλήφθηκε στους ουρανούς είναι στην γη και ράβει τα ρούχα των πιστών για τον παράδεισο. Για δε τους Χριστιανούς; Είναι ο προστάτης των γουνοποιών, (όλοι οι ιστορικοί σύνδεσμοι της Καστοριάς και της Σιάτιστας προτάσσουν στην επωνυμία τους τον Προφήτη Ηλία.
Επομένως οι γουνοποιοί επέλεξαν τον Προφήτη Ηλία για προστάτη ώστε να καλύψουν το σύνολο της εφοδιαστικής και οικονομικής αλυσίδας. Οι Εβραίοι ως έμποροι των πρώτων υλών των δερμάτων, οι Έλληνες γουνοποιοί ως κατασκευαστές των ενδυμάτων γούνας και οι Τούρκοι ως πελάτες. Η καλύτερη αγορά ήταν αυτή της Κωνσταντινούπολης.
Επομένως πολύ πριν εφαρμοστεί η οικονομική αλυσίδα αξίας στην σύγχρονη οικονομική επιστήμη, οι Έλληνες γουνοποιοί την είχαν ήδη εφεύρει: Οι Έλληνες γουναράδες ράβουν παραδεισένια ρούχα (μάρκετινγκ πολιτιστικής κληρονομιάς ή μάρκετινγκ παραδοσιακού προϊόντος).
Αυτή λοιπόν η μίξη της διαφορετικής πολιτιστικής, κοινωνικής, θρησκευτικής και οικονομικής φιλοσοφίας, των τριών κοινοτήτων δημιούργησε τον αναγκαίο υπόβαθρο του αλληλοσεβασμού των πολιτιστικών και θρησκευτικών ιδιαιτεροτήτων.
(σημείωση συγγραφέα: η επιλογή του Προφήτη Ηλία ως προστάτη των γουνοποιών δεν ανάγεται στην βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο αλλά έχει σχέση με τον μύθο της Ιφιγένειας εν Ταύροις και τον Ορέστη, θα το δούμε σε επόμενη δημοσίευση).
2ο εδάφιο:
« Την πανηγυρική ομιλία του Μητροπολίτη Ιωακείμ στον ναό ακολούθησε δεξίωση στο μητροπολιτικό μέγαρο. Εκεί μετείχαν όλες οι θρησκευτικές κοινότητες της πόλης ώστε να δείξουν το καλό πρόσωπο και την υποταγή στον ελληνικό στρατό, ανεξάρτητα βέβαια με το τι έκαναν το προηγούμενο διάστημα. Πήραν τον λόγο ο Μητροπολίτης , ο διευθυντής του Εβραϊκού σχολείου Γκέρσον, εκ μέρους της τουρκικής κοινότητας ο έμπορος Σουλειμάν Εφέντη και ο Επίλαρχος Άρτης.
Ο Καστοριανός Ανθυπίλαρχος Πηχιών τοιχοκόλλησε στους τοίχους της πόλης την προκήρυξη : Καταλαμβάνω την πόλιν Καστορίαν, διακηρύττω καθ Υψηλήν εντολήν της Βασιλικής Αυτού Υψηλότητας του Διαδόχου και Γενικού Αρχηγού των εν Μακεδονία στρατευμάτων, ότι οι νόμοι του Ελληνικού κράτους θέλουσι ισχύει από σήμερον και την Επαρχίαν Καστοριάς, ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Από σήμερον και μέχρι νεωτέρας διαταγής θέλει ισχύει ο Στρατιωτικός Νόμος, καθ όλην την Επαρχίαν. Εγέννετο εν Καστορία τη 11η Νοεμβρίου 1912. Ο Διοικητής Ιππικού Ιωάννης Άρτης»
Κατ΄ αρχή υπάρχει ένα ιστορικό ατόπημα εκ μέρους του κ. Ι. Μπακάλη. Αναφέρομαι στο ανεξάρτητα το τι έκαναν το προηγούμενο διάστημα. Αν δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αποδεδειγμένες πράξεις δεν είναι δυνατόν να αφήνουμε υπόνοιες, που μπορεί να προκαλούν ρατσιστικό μίσος.
Αυτό όμως που είναι το σημαντικό είναι η στάση του Μητροπολίτη Καστοριάς και των τοπικών ελληνικών πολιτικών αρχών, η οποία εν τέλει ανατρέπει την αναφορά του Ι. Μπακάλη.
Ο Μητροπολίτης καλεί τους δύο θρησκευτικούς ηγέτες των μουσουλμάνων και των Εβραίων στην δεξίωση στο πολιτικό μητροπολιτικό μέγαρο και τους δίνει τον λόγο ως ισότιμους συνομιλητές. Η στάση του Μητροπολίτη και των Ελληνικών πολιτικών αρχών αποτελεί παγκόσμιο μνημείο σεβασμού των πολιτιστικών αξιών, αν σκεφτεί κανείς ότι μόλις το 1972, με την διακήρυξη των αρχών της Στοκχόλμης το 1972, γίνεται αναφορά για πρώτη φορά ο σεβασμός των πολιτιστικών αξιών των λαών ως ανάγκη του σεβασμού και της διαφύλαξης, της ανάδειξης και της προώθησης των πολιτιστικών αξιών.
Ας μείνουμε εδώ και να τιμήσουμε όλους αυτούς που έκαναν πράξη την απελευθέρωση.
Χρόνια Πολλά.
Σημείωση: Η ιστορική μνήμη αποτελεί το συστατικό της κοινωνικής μνήμης των εθνών. (πέραν του Αριστοτέλη το είπε και ο κομμουνιστής Κινέζος ηγέτης, ο Τεγκ Ξιάο Πίνγκ, που θα πρέπει να του αναγνωρίσουμε ότι είναι ο μεταμορφωτής της κινεζικής κομμουνιστικής εσωστρέφειας. Ανέδειξε την Κίνα παγκόσμιο ηγέτη).

Back to top button