Θεραπεία της κατάθλιψης χωρίς τη χρήση αντικαταθλιπτικών υπόσχεται ο επαναληπτικός Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός (rTMS), μια ανώδυνη, μη επεμβατική ιατρική θεραπεία, που λειτουργεί παράγοντας μαγνητικούς παλμούς, οι οποίοι διεγείρουν περιοχές του εγκεφάλου με χαμηλή δραστηριότητα. Στην περίπτωση της κατάθλιψης, η περιοχή του εγκεφάλου που έχει χαμηλή δραστηριότητα είναι ο αριστερός προμετωπιαίος φλοιός. Ο Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός μπορεί να αποκαταστήσει τη δραστηριότητα αυτή μέσω δεκάδων χιλιάδων ηλεκτρομαγνητικών παλμών.
Η θεραπεία είναι εξατομικευμένη, γίνεται χωρίς αναισθησία και είναι ανώδυνη, η κάθε συνεδρία διαρκεί από 3 έως 37 λεπτά, δεν εμφανίζει σοβαρές παρενέργειες και μπορεί να συνδυαστεί με φαρμακευτική αγωγή, εάν χρειαστεί. Η θεραπεία αυτή, που εφαρμόζεται και στην Ελλάδα, είναι εγκεκριμένη για την κατάθλιψη και για την ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD) στην Ευρώπη, την Αυστραλία και την Αμερική.
Τα παραπάνω ανέφερε, μιλώντας στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο ψυχίατρος- ψυχοθεραπευτής, με εξειδίκευση στη θεραπεία rTMS στα πανεπιστήμια Harvard Medical School των ΗΠΑ και Maastricht University της Ολλανδίας, δρ. Θεόδωρος Κουτσομήτρος*, με αφορμή την παρουσίασή του, με θέμα «Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός: μία νέα ιατρική θεραπεία. που θα αλλάξει την ψυχιατρική πρακτική», στο πλαίσιο του συνεδρίου «Ημέρες Ψυχικής Υγείας 2021».
«Παγκοσμίως 350.000.000 άνθρωποι υποφέρουν από κατάθλιψη. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), η κατάθλιψη προκαλεί τη μεγαλύτερη αναπηρία στον κόσμο. Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δεν είναι αποτελεσματικά στο 1/3 των ασθενών κι έχουν συχνά παρενέργειες, όπως αύξηση βάρους, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, ναυτία, υπονατριαιμία, ξηροστομία, καταστολή, ημικρανία, ακαθησία, αρρυθμίες, ορθοστατική υπόταση, υπέρταση και πολλές άλλες ανεπιθύμητες ενέργειες. Περίπου το 10% των ασθενών σταματούν τα αντικαταθλιπτικά λόγω αυτών των παρενεργειών. Ένας συνάδελφος μπορεί να παραπέμψει για θεραπεία με επαναληπτικό Διακρανιακό Μαγνητικό Ερεθισμό θεραπευόμενους με κατάθλιψη, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, αγχώδεις διαταραχές και διαταραχές χρήσης ουσιών. Συχνά βλέπουμε παραπομπές σε θεραπευόμενους με πολλαπλές αποτυχημένες φαρμακευτικές αγωγές, τις λεγόμενες ανθεκτικές περιπτώσεις σε φαρμακοθεραπεία, αλλά και θεραπευόμενους που εμφανίζουν συχνές ή σοβαρές παρενέργειες ή έχουν άρνηση λήψης φαρμάκων. Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως όσο νεότερος/η είναι ο θεραπευμένος/η που ξεκινάει θεραπεία με rTMS, τόσο αυξάνεται το ποσοστό επιτυχίας της θεραπείας με rTMS και μειώνεται η πιθανότητα υποτροπής στο μέλλον», σημειώνει ο κ. Κουτσομήτρος.
Ερ. Τι είναι ο επαναληπτικός Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός;
Απ. Είναι μια μη επεμβατική ιατρική θεραπεία, η οποία εφαρμόζεται και στην Ελλάδα. Χρησιμοποιεί παλλόμενα μαγνητικά πεδία που δημιουργούνται έξω από τον εγκέφαλο, κοντά στο τριχωτό της κεφαλής. Αυτό το παλλόμενο μαγνητικό πεδίο είναι που επιφέρει τα θεραπευτικά αποτελέσματα για τη θεραπεία της κατάθλιψης, της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής και άλλων νευροψυχιατρικών διαταραχών. Το rTMS είναι εγκεκριμένη θεραπεία σε: Ευρωπαϊκή Ένωση, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισραήλ, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Καναδά και ΗΠΑ.
Ερ. Για ποιες νευροψυχιατρικές διαταραχές ενδείκνυται αυτή η θεραπεία;
Απ. Ενδείκνυται για οποιαδήποτε μορφή κατάθλιψης: μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο, επιλόχειο κατάθλιψη, υποτροπιάζουσα καταθλιπτική διαταραχή καθώς και κατάθλιψη στο πλαίσιο διπολικής συναισθηματικής διαταραχής. Ακόμη έχει επίσημες εγκρίσεις για την ιδεοψυχαναγκαστικη διαταραχή, για ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς οφειλόμενες στη χρήση κοκαΐνης ή άλλων διεγερτικών ουσιών ή χρήση καπνού, για αγχώδεις διαταραχές και για την ημικρανία.
Ερ. Ποια είναι η διαδικασία της θεραπείας;
Απ. Δεν είναι μια θεραπεία, αλλά μια σειρά από θεραπείες και η κάθε θεραπεία rTMS διαρκεί από 3 έως 37 λεπτά /συνεδρία. Η συχνότητα συνήθως είναι 5 συνεδρίες/εβδομάδα, αλλά μπορεί να ποικίλλει. Ο αριθμός θεραπειών ποικίλλει επίσης ανάλογα με το πρωτόκολλο και την κατάσταση του ασθενούς. Στα πρωτόκολλα της κατάθλιψης η διάρκεια της θεραπείας είναι 4-6 εβδομάδες, δηλαδή συνήθως 20 έως 30 συνεδρίες και υπάρχουν εγκεκριμένα πρωτόκολλα, που διαρκούν μόλις τρία λεπτά την ημέρα. Η θεραπεία της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής με rTMS αποτελείται από 29 συνεδρίες που διαρκούν 18 λεπτά η καθεμία. Τέλος, η θεραπεία με rTMS για τη χρήση ουσιών, όπως πχ κοκαΐνη, αποτελείται από 34 συνεδρίες, που διαρκεί 12 λεπτά η κάθε μια. Πρόσφατα, στο Πανεπιστήμιο του Stanford, στις ΗΠΑ, συνάδελφοι μελέτησαν ένα μεγάλο δείγμα ανθρώπων με ανθεκτική κατάθλιψη, που έκαναν 50 εντατικές συνεδρίες rTMS σε μόλις πέντε ημέρες, με θεαματικά αποτελέσματα και ποσοστά ύφεσης 90%, δηλαδή ό,τι πιο αποτελεσματικό υπάρχει, μέχρι στιγμής, για τη θεραπεία της ανθεκτικής κατάθλιψης. Δυστυχώς, στη χώρα μας, σε αντίθεση με άλλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, δεν καλύπτεται ακόμα από κάποια ασφάλεια ή τον ΕΟΠΠΥ και υπάρχουν ελάχιστα ιατρεία rTMS στην Ελλάδα.
Ερ. Έχει παρενέργειες;
Απ. Ο διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός είναι μια ασφαλής ιατρική θεραπεία με παγκόσμια πρωτόκολλα ασφάλειας που ανανεώνονται συχνά. Τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει καμία παρενέργεια κι αυτό είναι από τα βασικά πλεονεκτήματα της θεραπείας με rTMS. Μπορεί, όμως, να εμφανιστεί ένας παροδικός πονοκέφαλος ή αυχεναλγία, που έχουν περιγραφεί κυρίως σε παλαιότερα πρωτόκολλα, και περνάνε εύκολα με ελάχιστη δόση παρακεταμόλης (Depon/Panadol). Επίσης, αναφερόμενη παρενέργεια είναι κι ένα οξύ ακουστικό τραύμα καθώς ανάλογα με το πρωτόκολλο το TMS μπορεί να παράγει ήχο 120-140db, η οποία όμως μπορεί να αποτραπεί, φορώντας ωτοασπίδες τόσο ο θεραπευόμενος όσο και ο ιατρός που χειρίζεται το TMS, σύμφωνα με νέες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν υπάρχουν γνωστά ρίσκα στην εγκυμοσύνη και δεν υπάρχουν επιπλέον ρίσκα σε εφήβους μικρότερους των 18 ετών.
*Ο ψυχίατρος- ψυχοθεραπευτής Θεόδωρος Κουτσομήτρος είναι πρόεδρος τομέα Νέων Ψυχιάτρων Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, αντιπρόεδρος Επιτροπής Νέων Ψυχιάτρων Παγκοσμίου Κολλεγίου Νευροψυχοφαρμοκογίας, διευθυντής του Ινστιτούτου Ψυχοθεραπείας Ι.Ψ.Κ και διευθυντής και ιδρυτής του ιατρείου rTMS του Ι.Ψ.Κ. Έχει βραβευτεί με Πανευρωπαϊκό & Παγκόσμιο Βραβείο Νέων Ψυχιάτρων Πανευρωπαϊκής (EPA) & Παγκόσμιας (WPA) Ψυχιατρικής Εταιρείας και είναι υποψήφιος διδάκτωρ του Τμήματος Νευροεπιστημών του Πανεπιστημίου Maastricht, της Ολλανδίας.
Αγγέλα Φωτοπούλου
ΑΠΕ
*Τη φωτογραφία παραχώρησε προς δημοσίευση στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Κουτσομήτρος
