Κινητό τηλέφωνο: «Αυτό το ναρκωτικό είναι στο χέρι σου»Παρατηρείται έξαρση στον εθισμό στα κινητά, στο Ιντερνετ και στις οθόνες, ενώ οι συγκυρίες πλέον ευνοούν το φαινόμενο
Της Λίνας Γιάνναρου
Τι δεν μπορείς να κάνεις άραγε σήμερα από το κινητό σου; Μπορείς να πληρώσεις τους λογαριασμούς σου, να ενημερωθείς για τις εξελίξεις, να συνεννοηθείς για το ποιος θα πάρει το παιδί από το σχολείο, να παραγγείλεις φαγητό, να κάνεις μια νέα γνωριμία, να τσακωθείς, να φιλιώσεις, να ακούσεις μουσική, να καταχρεωθείς, να δεις Netflix, να μετρήσεις τους βήματά σου, να βρεις πάρκινγκ, να βρεις ταξί, να κλείσεις διακοπές, να τραβήξεις το επόμενο βάιραλ βίντεο, ακόμα και να βρεις πόσο πολύ ασχολείσαι με το κινητό σου (μην το ψάχνεις: πολύ). Μπορεί στην Ελλάδα να μη φθάνουμε τις 4,8 ώρες την ημέρα συνδεδεμένοι με τις εφαρμογές στο κινητό μας όπως σε κάποιες αγορές (App Annie), όμως η χώρα μας φιγουράρει στις τρεις πρώτες θέσεις παγκοσμίως στην αύξηση της χρήσης mobile data την περίοδο της πανδημίας (Tefficient).
«Εθισμός στο κινητό τηλέφωνο – Η νέα πανδημία» διαβάζουμε στη σελίδα του Κέντρου Απεξάρτησης «Όασις» της Θεσσαλονίκης στο Facebook. «Είναι πράγματι έτσι;», ρωτήσαμε τον Δαμιανό Δουίτση, πρώην χρήστη και σύμβουλο απεξάρτησης στο Κέντρο που ίδρυσε με τον Γιάννη Μπουτάρη. «Σαφέστατα», απαντάει. «Βλέπουμε τρομακτική έξαρση στον εθισμό στα κινητά, στο Ιντερνετ, στις οθόνες. Φυσικά οι συγκυρίες ευνοούν το φαινόμενο. Το lockdown, η τηλεργασία, ότι πλέον μπορείς να κάνεις όλες σου τις δουλειές online. Παλιά εγώ έπρεπε να τραβηχτώ δεξιά κι αριστερά για να βρω τη δόση μου. Αυτό το ναρκωτικό είναι στο χέρι σου. Το κινητό είναι μεν χρήσιμο εργαλείο, καλύπτει πρακτικές ανάγκες, αλλά μαθαίνουμε να λειτουργούμε μέσα από αυτό, ο άνθρωπος μαθαίνει να μη χρειάζεται την επαφή με άλλους ανθρώπους».
Τα παιδιά, που ζουν κι αναπνέουν online, διαποτίζονται με αυτή την αντίληψη.
«Πρόκειται για έναν εθισμό όπως όλοι οι άλλοι, που όμως είναι απενοχοποιημένος ακριβώς γιατί είμαστε όλοι online».
«Τα παιδιά στα πρώτα πέντε λεπτά που θα ξυπνήσουν ανοίγουν το κινητό. Δεν θα πάνε τουαλέτα, δεν θα πάνε να μιλήσουν στη μαμά, θα συνδεθούν με την πραγματικότητα μέσω του κινητού», λέει ο κ. Δουίτσης. Η… πραγματική πραγματικότητα άλλωστε είναι βαρετή.
«Δεν έχει τον ρυθμό, την ένταση, τα χρώματα, την έλξη που έχει η πραγματικότητα μέσα από το κινητό. Κυρίως δεν δίνει την αίσθηση της παντοδυναμίας που δίνει το κινητό, ότι είσαι ο κυρίαρχος, ότι με ένα κουμπί αν θέλεις το κλείνεις». Κλείνεις το κινητό, κλείνεις την κουβέντα, κλείνεις τη σχέση. «Αυτά στη ζωή δεν γίνονται».
Στο Κέντρο «Οασις» τα περιστατικά εθισμού στο Διαδίκτυο είναι πολλά. «Αυτά που βλέπω με τον εθισμό στο Διαδίκτυο τα έχω δει μόνο σε ακραίες καταστάσεις χρηστών. Ο,τι προκαλεί το αλκοόλ και τα ναρκωτικά, το προκαλεί η ηλεκτρονική ντόπα. Τα παιχνίδια που παίζουν τα παιδιά έχουν φτιαχτεί ακριβώς με τη σκέψη να κρατήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τον χρήστη στην οθόνη. Τα γραφικά, τα χρώματα, οι ήχοι αγγίζουν τους νευροδιαβιβαστές όπως ακριβώς και τα ναρκωτικά». Τον κ. Δουίτση προσέγγισαν οι γονείς εφήβου που ήταν καθηλωμένος σε τέτοιο βαθμό στο Ιντερνετ και στα παιχνίδια που τα… έκανε πάνω του. Σε μια άλλη περίπτωση, φοιτητής ζούσε ένα χρόνο στην Καστοριά, αλλά είχε βυθιστεί τόσο στη χρήση που δεν είχε δει ποτέ τη λίμνη.
«Πρόκειται για έναν εθισμό όπως όλοι οι άλλοι, που όμως είναι απενοχοποιημένος ακριβώς γιατί είμαστε όλοι online. Κι όμως, αλλάζει νοοτροπίες και συμπεριφορές ακόμα και στους μεγάλους, κάνει τον άνθρωπο ψυχρό και εκρηκτικό γιατί ζει με ανορθόδοξο τρόπο, έχοντας δονήσεις εγκεφαλικές ενώ είναι στάσιμος».
4,8 ώρες κινητό την ημέρα
Σύμφωνα με την έκθεση State of Mobile της εταιρείας App Annie, που ανέλυσε στοιχεία χρήσης σε ΗΠΑ, Καναδά, Ιαπωνία, Ινδία, Τουρκία, Μεξικό, Σιγκαπούρη, Βραζιλία, Ινδονησία και Νότια Κορέα, οι καταναλωτές αφιερώνουν περισσότερο χρόνο από ποτέ στα κινητά τους. Συγκεκριμένα φαίνεται ότι το 2021 πέρασαν κατά μέσον όρο 4,8 ώρες την ημέρα σε κάποια mobile εφαρμογή, 30% περισσότερο απ’ ό,τι το 2020. Οι χρήστες «κατέβασαν» 230 δισεκατομμύρια φορές κάθε είδους εφαρμογές στα κινητά τους τηλέφωνα και δαπάνησαν 170 δισ. δολάρια για να τις αγοράσουν. Δημοφιλέστερη εφαρμογή αναδείχθηκε το TikTok, στο οποίο οι χρήστες πέρασαν πέρυσι σχεδόν διπλάσιο χρόνο σε σχέση με το 2020. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία της FocusBari, ο μέσος χρόνος σύνδεσης στο Ιντερνετ από το κινητό έφτασε τα 120,8 λεπτά την ημέρα το 2021. Και στη χώρα μας διπλασιάστηκαν οι χρήστες του TikTok την τελευταία χρονιά. Σε ηλεκτρονικές αγορές ξοδέψαμε μέσα σε ένα εξάμηνο πάνω από 800 ευρώ κατά μέσον όρο.
